واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: فرهادي: خودسانسوري بدتر از سانسور است
روزنامه شرق نوشت: اصغر فرهادي، يكبار ديگر به سوژه مورد علاقه رسانهها و مطبوعات جهان تبديل شده است. كارگردان ايراني برنده «اسكار» در حالي با فيلم «گذشته» نامزد دريافت جايزه بهترين فيلم خارجي رقابتهاي گلدنگلوب شده كه در روزهاي اخير شماري از روزنامههاي جهان از جمله لسآنجلس تايمز و گاردين با او به مصاحبه نشسته يا دربارهاش نوشتهاند. همچنين شبكه سيبياس آمريكا گفتوگويي با او انجام داده كه در نوع خود حاوي نكات جالبي درباره نگاه اين فيلمساز به سانسور، دريافت جايزه اسكار و مواجهه غربيها با مسايل داخلي ايران است.
«جيان قميشي»، خبرنگار سيبياس كه به فارسي هم تسلط دارد اين گفتوگو را در حضور يك مترجم انجام ميدهد؛ در حالي كه به گفته اين خبرنگار، فرهادي با وجود تسلط به انگليسي هميشه ترجيح ميدهد در خارج از ايران از طريق مترجم با رسانهها به گفتوگو بنشيند.
فرهادي در ابتدا، به شوخي خطاب به مخاطبان سيبياس ميگويد: «اميدوارم صحبتهايم درباره «گذشته» باعث شود مخاطبان چيز زيادي از فيلم نفهمند تا بروند و آن را تماشا كنند.» فرهادي در ادامه به ماجراي سفرش به كشور فرانسه اشاره ميكند. به گفته او پيش از نوشتن فيلمنامه، اطرافيان در اينباره ابراز نگراني كرده بودند. فرهادي هم بههميندليل بههمراه خانوادهاش براي دوسال به فرانسه سفر ميكند تا بتواند اين نگرانيها را برطرف كند. اين كارگردان سپس اين موضوع را مطرح كرد كه هرچند در ابتداي اين سفر بهدنبال تفاوتهاي مردم ايران و فرانسه بوده؛ اما در نهايت داستان فيلم را برپايه شباهتهاي فرهنگي دو ملت نوشته است.
او همچنين درباره استقبال جهاني از فيلم قبلي خود «جدايي» اضافه ميكند: «موقع ساخت فيلم، بهدليل اينكه فيلم شامل ديالوگهاي زبان فارسي است فكر ميكردم مخاطب آن ايرانيان باشند اما وقتي يكي از مسوولان جشنواره برلين همراه با يك مترجم براي تماشاي فيلم به ايران آمد، به او گفتم كه زيرنويسي براي فيلم آماده نشده چون تصور نميكنم براي جشنواره شما مناسب باشد، اما او گفت كه فيلم بسيار خوبي است و آن را ميخواهيم. همانجا متوجه شدم شباهتها به دل تماشاگر مينشيند.» مصاحبهكننده در ادامه سوالهايي درباره وجوه مشترك موضوعهايي مانند عشق و خانواده، نقش او براي ايجاد ارتباط نزديك ميان اعضاي يك خانواده از سوي بازيگران و وجهمشترك «چهارشنبهسوري»، «جدايي» و «درباره الي» ميپرسد.
مصاحبهكننده در ادامه از مشكلات فيلمسازي در ايران ميپرسد: «وقتي كه 40سال روي يك مسير تعيينشده كار ميكنيد به اين وضعيت عادت ميكنيد. حال اگر به جايي برسيد كه راه هموار شود شما بر همان روال سابق راهتان را بدون تغيير ادامه ميدهيد. من 16ساله بودم كه انقلاباسلامي در ايران روي داد. در چنين فضايي رشد كردم. اين اتفاق بخشي از شخصيت من شد؛ بخشي انكارنشدني. در كل معتقدم دو نوع سانسور وجود دارد؛ يكي سانسوري كه از بيرون ميآيد، ولي خطرناكتر از اين نوع سانسور، خودسانسوري است. من فكر ميكنم وقتي در خارج از ايران فيلم ميسازم واقعا با سانسور بيروني مواجه نيستم اما خودسانسوري با من هست.» در ادامه، مصاحبهكننده درباره مرز بين سانسور سازنده و مخرب ميپرسد، كه فرهادي جواب ميدهد: «مرز بين اين دو گونه از سانسوري مبهم است.» او به اين اشاره ميكند كه خودش براي اين امر قاعدهاي وضع كرده؛ به اين ترتيب كه بعد از نوشتن يك متن آن را كنار ميگذارد و مدتي بعد دوباره سراغ آن ميرود و بررسي ميكند كه آيا متن برايش باورپذير است يا نه.»
اما بخش مهم ديگر اين مصاحبه درباره سخنراني فرهادي در مراسم دريافت اسكار است. «جيان قميشي» ميپرسد: «چقدر هنگام اين سخنراني در فشار بوديد؛ خصوصا از اين نظر كه رسانههاي ايران آن زمان از اين سخنان تعبير به انتقاد از آمريكا كرده بودند؟» فرهادي بدون پاسخ مستقيم به سوال از اين موضوع صحبت ميكند كه اصلا تا آن زمان نميدانسته كه جايزه را ميگيرد يا نه. در اين بخش شبكه سيبياس بخشي از سخنراني فرهادي پخش ميشود آنجا كه به انگليسي ميگويد: «ممنونم از آكادمي و از سوني پيكچرز. از دوستان خوبم مايكل باركر و برنارو سلام به مردم خوب سرزمينم. الان ايرانيهاي زيادي در سرتاسر دنيا نشستهاند و ما را نگاه ميكنند و ميتوانم شاديشان را تصور كنم. آنها فقط به خاطر يك جايزه مهم يا يك فيلم يا يك فيلمساز خوشحال نيستند بلكه به اين خاطر كه در روزگاري كه ميان سياستمداران صحبت از جنگ، تهديد و ارعاب ردوبدل ميشود نام كشورشان، ايران، در اينجا به خاطر فرهنگ بزرگش بر سر زبانهاست. شكوه، غنا و قدمت فرهنگي كه زير غبار سياست پنهان شده است. من اين جايزه را با افتخار به هموطنانم تقديم ميكنم. مردمي كه به تمام فرهنگها و تمدنها احترام ميگذارند و از خصومت و كينهورزي بيزارند. از همه خيلي متشكرم.»فرهادي بعد از پخش سخنراني كوتاهش در مراسم اسكار در پاسخ به پرسش مصاحبهكننده ادامه ميدهد: «در روزهاي قبل از مراسم اسكار چه در ايران و چه در خارج از ايران با نگاه به چشمان مردم ميفهميدم كه عميقا خواهان جايزهگرفتن من هستند. من البته متن سخنراني را در هتل نشستم و نوشتم و در لحظه نوشتن ميخواستم تصويري را در ذهنها ايجاد كنم.»
سوالكننده قصد دارد كه بداند آيا فشاري از طرف مقامات ايراني يا حتي اعضاي خانواده و ديگر همكاران فيلمسازش به او بوده و آيا به او پيشنهاد داده بودند مطلب خاصي را هنگام سخنراني كوتاهش در مراسم اسكار بر زبان راند كه او در جواب سوالكننده ميگويد: «نه، واقعا هيچ فشاري نه از طرف مقامات دولتي ايران و نه از طرف دوستان بر من نبود، بلكه چند نفر از دوستان پيشنهاد كردند مطالبي را به زبان فارسي بگويم.»
سوالكننده در ادامه به تصاوير كليشهاي كه در ذهن غربيان از مردم ايران هست، اشاره ميكند. او فيلم آرگو را مثال ميزند كه حتي از طرف خود غربيها به خاطر نوع نگاه به ايران با انتقادهايي مواجه شد. دست آخر از فرهادي ميپرسد: «چقدر خودتان را سفير فرهنگي ايران ميدانيد؟» او پاسخ ميدهد: «من خودم را سفير فرهنگي ايران نميدانم، چون اين واژه سنگيني است كه مسووليت زيادي براي من ايجاد ميكند. اما خودم را در شرايطي ميبينم كه ميتوانم كاري انجام بدهم. من صدايي دارم براي صحبت با مردمي كه ميخواهند گوش كنند. وقتي دارم درباره «آرگو» صحبت ميكنم، ميدانم اگر چيزي بگويم به گوش افرادي كه منتظرند چيزي از من بشنوند ميرسد. اين وضعيتي است كه من از آن استفاده ميكنم و نميگذارم راحت بگذرد.»
سوالكننده در بخشي از مصاحبه به اين مساله اشاره ميكند كه فرهادي با وجود خوب انگليسي حرفزدن، همچنان گفتوگوهايش را با رسانهها از طريق مترجم انجام ميدهد. خبرنگار اين شبكه، از نوع رويكرد تحتعنوان «حساسيت براي انتقال مفاهيم» ياد ميكند كه كارگردان «گذشته» جواب ميدهد: «برخي وقتها خارج از ايران برخي از من انتظار دارند پا را فراتر از محدوديتها بگذارم اما اين چيزي است كه من نميتوانم انجام دهم. با اين حال به خاطر رابطه احساسي عميقم با مردمم فراتر از محدوديتها ميروم. هر قدر اين رابطه قويتر شود بيشتر از آن لذت ميبرم.» فرهادي در بخش پاياني اين مصاحبه چنين اميدوارانه صحبتهايش را به پايان ميبرد: «هميشه خيلي خوشحال ميشوم كه روزي ايرانيهاي موفق دوباره در ميهن دورهم جمع شوند. اتفاق بزرگي در اين حالت ميتواند بيفتد.»
سه شنبه 26 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]