محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803633361
طلسم هزارساله ساز باستاني ايران مي‌شكند؟ چنگ ايراني هنوز جايي جز سنگ‌نگاره‌ها ندارد
واضح آرشیو وب فارسی:ايران: طلسم هزارساله ساز باستاني ايران مي‌شكند؟ چنگ ايراني هنوز جايي جز سنگ‌نگاره‌ها ندارد
مريم جليلوند
چنگ ايراني، طلسمي هزارساله دارد! مي‌گويند بيش از هزار سال است كه اين ساز كهن ايراني آنچنان در سرزمين و خاستگاه‌اش طلسم شده كه هنوز هيچ‌كس به‌درستي نتوانسته نغمه اين ساز را در ايران بشنود. با گذشت قرن‌ها خاموشي، خلأ نواي چنگ در بزرگترين كنسرت‌ها و اركسترهاي موسيقي ايران درحالي بشدت احساس مي‌شود كه اين ساز نقش مكمل و تعيين‌كننده‌اي در موسيقي كشورهاي اروپايي دارد. روند خاموشي و انزواي چنگ در ايران و سرعت توليد و استفاده آن در ديگر كشورها سبب شده كه برخي از نوازندگان و سازندگان اروپايي ساز چنگ (هارپ) مدعي شوند كه تصور ايراني‌ها از چنگ و تعلق آن به كشورشان بسيار ساده انگارانه است، چراكه تاكنون حتي يك نمونه كامل از چنگ ايراني مشاهده و به‌ديگر كشورها معرفي نشده تا بتواند دليلي بر ادعاهاي تاريخي‌اش باشد. اين افراد معتقدند كه بيشترين كاربرد و توليد چنگ در كشورهاي اروپايي به‌مصرف مي‌رسد.
تصوير نخستين چنگنواز ايراني در جام عيلامي!
ادبيات ايراني، ابيات و حكايات متنوعي درباره ساز چنگ و شيوه نواختن آن دارد. در مستندات تاريخي از شخصيت «رامتين» به‌عنوان نخستين نوازنده چنگ و از «نكيسا» و «باربد» به‌عنوان افرادي نام برده مي‌شود كه در حدود ۲۵۰۰ سال پيش نواختن ساز چنگ، حرفه و پيشه آن‌ها به‌شمار مي‌رفت. با اين حال جز در كتاب‌ها و اشعار شاعراني چون رودكي، نظامي، حافظ و سعدي و... اطلاعات خاصي درباره چگونگي ساخت چنگ و از بين‌رفتن آن در دوره‌هاي تاريخي در دست نيست. «هنگامه گزواني» مسئول بخش پيش از تاريخ موزه ايران باستان كه مطالعات وسيعي روي ابزار‌وآلات موسيقي دوره باستان و پيش از تاريخ داشته است در رابطه با پيشينه و تاريخچه چنگ در كشور به روزنامه ايران مي‌گويد: قديمي‌ترين اثري كه از چنگ به‌دست آمده متعلق به محوطه «اور» باستاني در منطقه بين‌النهرين است. يافته‌هاي باستان‌شناسي نشان مي‌دهد كه ساز چنگ از دوره عيلامي در ايران نواخته مي‌شده، به‌طوري كه از جام «ارجان» و نوازنده چنگ روي آن مي‌توان به‌عنوان نخستين تصوير از چنگنواز ايراني نام برد.او معتقد است، در دوره عيلامي نه‌تنها چنگ نزد مردم و افراد بلندپايه جامعه رواج بسياري داشته بلكه نقش نوازنده چنگ در دوره‌هاي مختلف تاريخي از جمله سلوكي، اشكاني و ساساني بسيار تكرار شده است. اين پژوهشگر دوره پيش از تاريخ اما به نقش اين ساز در جايگاه موسيقي و جامعه اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: پيكرك‌هاي عيلامي چنگنواز را عموماً كاهنان يا افرادي با رداي بلند تشكيل مي‌دهند كه اين موضوع حكايت از وجهه و پايگاه موسيقي در ميان افراد بلندمرتبه جامعه دارد. اين درحالي است كه اين ساز صرفاً جنبه شادي و طرب نداشته و جنبه حماسي آن بسيار مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
از يافته‌هاي باستان‌شناسي اينطور مي‌توان دريافت كه ساز چنگ در بسياري از موارد و براي تهييج جنگ‌ها همانند مارش‌هاي نظامي امروز كاربرد داشت. اما با تمام اين تفاسير هنوز هيچ‌كس روي اين ساز كهن به‌طور تخصصي و براساس يافته‌هاي باستان‌شناسي پژوهشي نداشته است. گزواني معتقد است، عدم فعاليت باستان‌شناسان و پژوهشگران در زمينه ابزار و آلات موسيقي بويژه سازهاي كهن سبب شده كه كارشناسان نتوانند در رابطه با عواملي كه باعث از بين رفتن اين ساز در دوره‌هاي مختلف تاريخي شده نظر قطعي دهند.
دانش چنگ وارداتي است!
«فتانه شاهين» يكي از معدود نوازنده‌هاي چنگ در ايران است كه معتقد است چنگ در ايران بشدت مهجور مانده است. به‌گفته اين نوازنده، چنگ يكي از قديمي‌ترين سازها و متعلق به حدود 1200 سال قبل از ميلاد است و نخستين بار مصري‌ها، ايراني‌ها و ديگر ملل متمدن دنيا بودند كه آن را مورد استفاده قرار داده‌اند اما بعدها نواختن اين ساز متوقف شد. حتي تا دوره صفوي و در حدود ۴۰۰ سال پيش، هرازگاهي نوايي از اين ساز بلند مي‌شد اما از دوره صفويه تاكنون اين ساز به‌طور كامل در ايران منسوخ شده است.شاهين كه تحصيلات خود را درخارج از ايران گذرانده، شروع ساز چنگ در كشورهاي اروپايي را مربوط به قرن ۱۵ و ۱۶ ميلادي در آلمان مي‌داند. به‌گفته اين نوازنده، درحال‌حاضر مدرسان اين ساز در ايران بسيار اندك هستند به‌طوري‌كه تا ۳ سال پيش نه‌تنها هيچ فردي اين ساز را نمي‌شناخت بلكه از علوم مربوط به آن هم بي‌اطلاع بود.اين درحالي است كه اگر قرار باشد فردي در اين رشته مهارت و آموزش ببيند ناگزير است به خارج از مرزهاي ايران سفر كند. چراكه در ايران نه‌تنها مركزي براي آموزش اين ساز به‌طور اصولي و آكادميك وجود ندارد كه حتي يك موزه چنگ هم براي علاقه‌مندان اين رشته در نظر گرفته نشده است.هرچند پيش از انقلاب استاد «قنبري‌مهر» اقدام به ساخت ۴ چنگ پدال‌دار كرد. اين سازها به‌دليل كيفيت و نوع ساخت هم‌اكنون كاربرد موزه‌اي پيدا كرده اما همين چنگ‌ها نيز در وضعيت مناسبي قرار ندارند. پيگيري از سرنوشت چنگ‌هاي قنبري‌مهر نشان مي‌دهد كه يكي از اين سازها در انبار موزه هنرهاي سنتي نگهداري مي‌شود و ديگري در تالار وحدت در معرض نمايش قرار گرفته است. سومين چنگ به امريكا رفته، اما خبري از سرنوشت چهارمين چنگ قنبري‌مهر در دست نيست.
فتانه شاهين به روزنامه ايران مي‌گويد: چنگ در ايران كاربرد موزه‌اي دارد اما يك موزه هم ندارد. اين ضعف سبب مي‌شود كه ما تصوري از اين ساز كهن ايراني نداشته باشيم و تمامي اطلاعات مربوط به ساز در سنگ‌نبشته‌ها و حجاري‌ها خلاصه شود. اين موضوع بدترين اتفاقي است كه درحال‌حاضر هنرمندان ايراني با آن مواجه هستند. به‌طوري‌كه، براي نوازندگان مطرح دنيا باورپذير نيست كه چنگي با نام ايران وجود داشته باشد.هم‌اكنون يكي از كارخانه‌هاي مشهور در ايتاليا در سطح گسترده‌اي به ساخت و توليد چنگ مي‌پردازد. چندي پيش اين كارخانه،سازي با نام «آريانا» توليد كرد. تصور بسياري از نوازندگان از نام و مشخصات اين ساز اين‌گونه بود كه ساختار و مشخصات اين ساز برگرفته از چنگ ايراني است اما پس از پيگيري‌هايي كه از توليدكنندگان اين كارخانه انجام گرفت مشخص شد كه نام و مشخصات ساز برگرفته از تاريخ يوناني است.
در حال‌حاضر تعداد چنگ‌هاي پدال‌دار و بدون پدالي كه در ايران مورد استفاده قرار مي‌گيرد به ۱۰۰ عدد مي‌رسد كه اين تعداد محدود از يكي از كارخانه‌هاي ايتاليا وارد مي‌شود.
چنگ‌هاي ايراني، به درد شومينه هم نمي‌خورد!
شاهين از وضعيت ساز چنگ كه توسط برخي از سازسازان ساخته مي‌شود گله‌مند است. او مي‌گويد:«چنگ‌هايي كه در ايران ساخته مي‌شود اشك نوازنده را در مي‌آورد و حتي به درد شومينه هم نمي‌خورد. امكان نوازندگي با اين سازها وجود ندارد و به‌هيچ وجه اين سازها قابل كوك كردن نيستند.»او در ميان سخنان‌اش از «عبدالله عباسي» به‌عنوان يكي از سازندگان سازهاي ايراني نام مي‌برد. عباسي سازنده‌اي است كه توان ساخت چنگ از روي سازهاي وارداتي را پيدا كرده، سازهايي كه به‌گفته خودش ابداع و خلاقيت آن به سازهاي وارداتي مي‌چربد.
با وجود اين عبدالله عباسي هم از نبود استاندارد و اندازه و ابعاد چنگ ايراني شكايت دارد. عباسي مي‌گويد: «من به‌عنوان يك سازنده بايد نقش محقق را هم بر عهده بگيرم و قبل از ساخت هر ساز كه
۲ ماه به‌طول مي‌انجامد تحقيقات گسترده‌اي داشته باشم. همين عامل فعاليت در ساخت چنگ را به بن‌بست مي‌رساند.»
آن‌طور كه شواهد و سنگ‌نگاره‌هاي باستاني نشان مي‌دهد تعداد سيم‌هاي چنگ در ايران باستان به ۲۰ سيم مي‌رسيده اما هم‌اكنون كوچكترين چنگي كه توليد مي‌شود ۳۷ سيم دارد. اين سازنده چنگ معتقد است، كوچكترين چنگ، ۸۰۰ كيلو فشار را تحمل مي‌كند. بنابراين محاسباتي كه براي ساخت اين ساز وجود دارد بسيار دقيق و پيچيده است به‌طوري كه در ساخت آن صدم ميليمتر هم رعايت مي‌شود. در غيراين صورت ظرف يكي دو سال ساختار ساز از هم باز و از هم متلاشي مي‌شود. به گفته او بسيار پيش آمده كه براي تهيه واشر پلاستيكي با 3/0 ضخامت روزها بازار‌گردي كرد‌ه‌ام. اين درحالي است كه سيم‌هايي كه در بخش مياني اين ساز استفاده مي‌شود، به‌هيچ وجه در ايران توليد نمي‌شود و سازسازها بايد با قيمت گزافي آن‌ها را وارد كنند.به‌گفته عباسي، درحال‌حاضر قيمت يك ست سيم 4۰ تايي، ۳ ميليون تمام مي‌شود و براي تهيه يك صفحه 5۰۰ هزار تومان بايد هزينه كرد. اين عوامل سبب شده كه قيمت اين ساز افزايش پيدا كند و توان خريد از مردم عادي گرفته شود. آن‌طور كه اين سازنده چنگ مي‌گويد: چنگ‌هايي كه داراي ۴۷ سيم هستند از استاندارد واقعي برخوردارند اما هنوز هم در بسياري از كشورها چنگ از ۲۰ تا 4۷ سيم توليد مي‌شود.
چوب لاي چرخ نگذارند، حمايت نمي‌خواهيم
عباسي در رابطه با حمايت‌هايي كه نهادهاي متولي از اين صنعت ـ هنر دارند، مي‌گويد: تاكنون هيچ حمايتي از سوي خانه موسيقي، وزارت فرهنگ و ارشاد و معاونت صنايع‌دستي براي ساخت ومعرفي اين ساز كهن ايراني صورت نگرفته، درحال‌حاضر اگر چوب لاي چرخ سازندگان نگذارند نياز به حمايت آن‌ها نداريم. او مي‌گويد: بارها از دولت، نهادهاي متولي و گمركات تقاضا كرده‌ايم كه شرايطي فراهم كنند كه مواد اوليه ساز به‌سهولت وارد ايران شود. مكانيزم چنگ پدال دار از ۱۵۰۰ قطعه فلز تشكيل مي‌شود و براي قالب‌سازي در درازمدت نياز به يك ميليارد تومان بودجه داريم اما پيگيري‌هايي كه در تمام اين مدت براي تهيه مواد اوليه داشته‌ايم تاكنون بي‌نتيجه مانده و راه به جايي نبرده است.اين درحالي است كه فتانه شاهين نيز معتقد است ساخت ساز چنگ واقعاً نفسگير است. به‌همين دليل قيمت اين ساز در همه جاي دنيا بسيار گران است. سه سال پيش قيمت چنگ پدال‌دار ۲۰ميليون تومان براي خريدار تمام مي‌شد اما اكنون به‌دليل افزايش ارز همان ساز را ۶۰ ميليون تومان بايد خريداري كرد.
بسياري از كشورهاي اروپايي درحالي طلسم چنگ را مي‌شكنند، افسانه زنده مي‌كنند و آهنگ چنگ مي‌زنند كه كهن‌ترين ساز ايراني در زادگاهش به فراموشي سپرده مي‌شود. حتي از سوي كارشناسان ايراني تلاشي براي زنده نگاه‌داشتن چنگ ديده نمي‌شود و اين اتفاق بهترين فرصت است براي سرزمين‌هايي كه به ثبت جهاني سازهاي بومي مي‌روند. بعيد نيست كشورهاي اروپايي و حتي امريكاي جنوبي به ثبت چنگ به‌عنوان ساز بومي در فهرست آثار جهاني اقدام كنند. هم‌اكنون تار ايراني به نام تار آذربايجان، ديجيريدو به‌عنوان ساز بوميان شمال استراليا، دودوك ساز قديمي ارمنستان، انگكلونگ به‌عنوان ساز كهن اندونزي و چوپي تيمبيلا متعلق به موزامبيك و غيره... در فهرست آثار جهاني به‌ثبت رسيده‌اند.
يکشنبه 24 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[مشاهده در: www.iran-newspaper.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 48]
-
گوناگون
پربازدیدترینها