واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: موز، بلاي جان تمساح كايمن
صادرات موز يكي از تجارتهاي بزرگ كشور كاستاريكاست كه هر ساله صدها ميليون دلار سود براي اين كشور به ارمغان ميآورد. اما اين ميوه خوشمزه، جان كايمنها را - كه يكي از نزديكترين خويشاوندان كروكوديلها هستند- به مخاطره انداخته است.

براساس نتيجه تحقيق چاپ شده در مجله «سم شناسي محيط و شيمي»، مشخص شده كه اندازه و جثه كايمن هاي سفيد كاستاريكا در نزديكي مزارع كشت موز بشدت دستخوش تغيير شده است. كايمن سفيد يا معمولي نوعي تمساح است كه برآمدگي استخواني و سفيد رنگي در اطراف چشم خود دارد و براساس همين ويژگي هم براحتي شناخته مي شود. كايمن هاي سفيد قلمرو وسيعي دارند كه از جنوب مكزيك آغاز مي شود و به آمريكاي مركزي و در نهايت قلب حوزه آبگير آمازون مي رسد. دشمن طبيعي اين تمساح با جثه حدود 2.5 متري، مار مشهور آناكونداست كه پس از خفه كردن، آن را از طريق استخوان سه وجهي آرواره مي بلعد. تحقيقاتي كه در كاستاريكا انجام شده، حاكي از حضور ميزان قابل ملاحظه اي سموم آفت كش در خون اين جانور است. در واقع اين حيوانات نسبت به ديگر گونه هاي مشابه كه در مسافتي دورتر از باغ هاي موز زيست مي كنند، غلظت بيشتري سموم آفت كش را در خون خود ذخيره كرده اند.
زهري كه ناخواسته خورده مي شود
پيتر راس استاديار دانشگاه ويكتوريا بريتيش كلمبيا از كشور كانادا كه خود شخصا در اين طرح پژوهشي شركت داشته، مي گويد: «جثه اين حيوانات نسبت به ديگر همنوعان خود بسيار باريك و نحيف تر شده است. چنانچه مي توان گفت جثه كايمن هاي نزديك زمين هاي كشت موز حدود 50 درصد از ديگران لاغرتر است.» «هنوز به طور قطع مشخص نيست كه آفت كش ها مستقيما براي كايمن ها سمي است يا اين كه اين تركيبات شيميايي به شكل غيرمستقيم كيفيت منابع و ذخاير غذايي اين حيوان را كاهش مي دهد. دكتر راس معتقد است كه سناريوي دوم يعني تاثير غيرمستقيم بر منابع غذايي بهتر مي تواند غلظت متوسط آفت كش ها را كه وي و همكارانش تخمين زده اند توجيه كند.
با توجه به اين كه تمامي آفت كش هاي شناسايي شده از نوع حشره كش ها بوده ، پس تركيبات شيميايي آنها اين قابليت را داشته كه به آساني بخش هاي انتهايي زنجيره غذايي يعني گوشتخواراني چون كايمن ها را تحت تاثير قرار دهد. استفاده از حشره كش ها براحتي ماهياني را كه از حشرات تغذيه مي كنند، آلوده مي كند. نتيجه هم اين است كه كايمن ها كه غذاي اصلي شان را ماهي ها تشكيل مي دهد، مجبور مي شوند تا انرژي بيشتري صرف كنند و دنبال همان تعداد ماهي بگردند كه از مسموميت نجات پيدا كرده اند.
تغيير موضع آفت كش ها از زمين هاي كشاورزي به سمت مناطق حفاظت شده
كشور كاستاريكا با آب و هواي گرم، بارندگي زياد و خاك خوب يكي از بهترين مناطق توليد و به ثمر رساندن ميوه موز است. اين محصول به عنوان يك صادرات كليدي نقش بسيار مهمي در اقتصاد ملي اين كشور ايفا مي كند. فقط در سال 2011 كشور كاستاريكا توانست دو ميليون تن موز به ارزش بالغ بر 700 ميليون دلار صادر كند، اما هرچقدر درخواست براي صادرات ميوه افزايش پيدا مي كند، ميزان مصرف آفت كش ها هم بيشتر مي شود. ظرف دو دهه اخير مصرف آفت كش ها در آمريكاي مركزي به بيش از دو برابر رسيده است. كاستاريكا دومين كشور جهان است كه مصرف آفت كش در آن روز به روز در حال افزايش است. متاسفانه در اين ميان ميوه موز به دليل نداشتن تنوع ژنتيك در مقابل بسياري از آفت ها آسيب پذير است و در مقايسه با هر محصول ديگر در جهان بيشترين دوز آفت كش را دريافت مي كند. در كاستاريكا نبود زيرساخت ها و قوانين مناسب مانع از آن شده تا محدوديت هاي لازم بر مصرف اين مواد شيميايي اعمال شود. از طرف ديگر، بارندگي هاي مداوم و سيل آسا باعث شسته شدن سموم شيميايي از زمين هاي كشاورزي و انتقال آنها به حوزه هاي آبگير طبيعي شده است. در شمال شرق كاستاريكا ظاهرا آفت كش ها راه خود را از مزارع و باغ ها كج كرده و به سمت پايين دست رودخانه مشهور سوارته (رودخانه شانس) و منطقه حفاظت شده تورتوگرو (لاك پشت) روان شده است. اين منطقه حفاظت شده غني، نه تنها زيستگاه كايمن سفيد بلكه بسياري از گونه هاي در معرض انقراض است كه در فهرست سرخ اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي جاي دارد.
علت اهميت وجود سم در خون كايمن ها
به گفته پائول گرنت محقق ارشد و استاد داوطلب دانشگاه استلنبوش آفريقاي جنوبي، كايمن ها به واسطه فراواني، قلمروي گسترده، عمر طولاني و مهم تر از آن قرار گرفتن در راس هرم غذايي يكي از بهترين شاخص ها براي سنجش سلامت اكوسيستم هستند. هر گونه اختلال يا تنش در زيستگاه قطعا روي جمعيت كايمن ها تاثير خواهد داشت و از آنجا كه كايمن ها موجودات كوچكي نيستند، هر تغييري مي تواند براحتي به چشم بيايد. دكتر گرنت و همكارانش با آناليز خون 14 كايمن تلاش كرده اند تا كوچك ترين نشانه اي از 70 نوع آفت كش رايج و محصولات فرعي حاصل از شكست آنها را پيدا كنند. از 9 آفت كشي كه در خون اين كايمن ها شناسايي شد، هفت مورد در رده آلاينده هاي ارگانيك پايدار جاي دارد و براساس مفاد كنوانسيون استكهلم كه از 12 سال پيش اجرايي شد، استفاده از آنها منع قانوني دارد. لازم به يادآوري است كه آلاينده هاي ارگانيك پايدار -كه به آنها به اصطلاح (POPs) گفته مي شود- تركيبات شيميايي سمي است كه نه تنها آثار مخربي بر محيط زيست بلكه حتي بر سلامت انسان ها دارد. با توجه به قابليت جابه جايي اين مواد توسط آب يا باد، آسيب هاي وارده منحصر به محل توليد نخواهد بود بلكه حتي مي تواند مرزهاي جغرافيايي را براحتي درنوردد. ماندگاري طولاني اين محصول در طبيعت و توانايي انتقال آن از يك گونه به گونه ديگر از جمله دلايلي است كه آن را هميشه در صدر توجه متخصصان قرار داده است.
سود اقتصادي يا بحران سلامت
دكتر راس مي گويد پيدا كردن اين تركيبات شيميايي در خون كايمن ها به هيچ وجه وي را شوكه نكرده اما اين غلظت مي تواند هشداري براي كل اكوسيستم باشد. قرار گرفتن در معرض تركيبات آفت كش ها مي تواند بدن موجودات زنده را مستعد برخي بيماري هاي خاص از جمله نازايي، اختلالات پيشرفته هورموني و حتي مرگ زودرس كند. دكتر گرنت نيز در خاتمه افزود كه دانشمندان هنوز نمي دانند آفت كش ها دقيقا از چه مرحله اي براي يك موجود زنده مشكل زا مي شوند، اما اين حقيقت كه خون كايمن ها به اين تركيبات شيميايي سمي آلوده شده، بيانگر اين واقعيت تلخ است كه ديگر موجودات آبزي هم مي توانند آلوده شوند. در اين ميان حضور انسان ها را در زنجيره غذايي نيز نبايد از ياد برد.
nationalgeographic / مترجم: فرناز حيدري
چهارشنبه 20 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]