واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: انسان و اندیشه درباره قیامت
قسمت اول: تصویری از قیامت ! « لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ » سوگند به روز قیامت ، و سوگند به (نفس لوامه و) وجدان بیدار و ملامتگر (كه رستاخیز حق است). آیا انسان مىپندارد كههرگز استخوانهاى او را جمع نخواهیم كرد. مساله قیامت و معاد، مورد قبول پیروان همه ادیان است; حتى آنانكه بر اساس فطرت، ماوراء الطبیعه را پذیرفتهاند بدان معتقدند. پیشوایان معصوم ما علیهم السلام مسئله دنیا و آخرت و كیفر وپاداش را با تعبیرهاى گوناگون بیان كردهاند كه همه آنها در واقع،تفسیر و تبیین آیات قرآنى است. آن بزرگواران در جملههاى كوتاه،معانى بلندى را به رهجویان ارائه كردهاند تا آنان كه در پى یافتنحقیقتاند بدان دستیابند و از وادى تباهى جان به در برند. بیان معصوم به گونهاى است كه هیچ جاى ابهام باقى نمىگذارد و بااندكى تامل انطباق آن با قرآن بر ما آشكار مىشود. یكى از سخنان عمیق و پرمعنا، این فرمایش امام هادى(ع) است كهمىفرماید: «الدنیا سوق ربح فیها قوم و خسر فیها آخرون; دنیا چونان بازارى است كه گروهى در آن سود مىبرند و دستهاىزیانكارند.» امیرمومنان(ع) مىفرماید: «الیوم عمل و لاحساب و غداحساب و لاعمل;امروز (دنیا) وقت عمل است و نه جاى بازخواست و فردا(قیامت) روز بازخواست و حسابرسى است و نه جاى عمل.» هنگامى كهاین دو جمله نورانى را كنار آیه «كل نفس بما كسبت رهینه» قراردهیم، درمىیابیم كه هیچ تباین و اختلافى میان آنها وجود ندارد، جزدر لفظ «اما» و مفهوم یكى است و آن بازگشتبه محضر عدل الهى وحضور در عرصه قیامتبه منظور كیفر و پاداش; همان چیزى كه آیاتآغازین، به آن پرداخته است. در جاى دیگرى از سخنان على(ع) مىخوانیم: «جانهاىتان ارزشمندندآنها را به كمتر از بهشت نفروشید.» داد و ستدى كه مورد نظر اماماست، همان بندگى و فرمانبردارى از خداوند و پیروى از احكام است وعملى كه بر اساس رهنمودهاى بزرگان و متكى به آیات قرآن باشد بهشترا به ارمغان مىآورد. كسى كه در این خاكدان، دامان به گناه آلودهنكند و فرصت نبازد همانند كشاورزى است كه زمانى را به كاشت و داشتمىپردازد، تا زمان برداشت فرا رسد، اعمال انسان، چونان بذرى استكه روزى ثمر مىدهد. و این، مفهوم روایت است كه: «الدنیا مزرعهالاخره».جانهاىتان ارزشمندندآنها را به كمتر از بهشت نفروشید.مخاطبان آیه «كلوا واشربوا هنیئا بما اسلفتم فى الایام الخالیه;بخورید و بنوشید، گواراتان باد به [پاداش] آنچه در روزهاى گذشتهانجام دادید.» جز پاكان و كسانى كه در دنیا راه صلاح پیمودند،نیستند، چرا كه پرهیز از گناه چنین پاداشى دارد. آنان كه سر به فرمان خدا و رسول نهادند و وعدههاى الهى را با یقینپذیرفتند شایسته چنین خطابى هستند. اما كسانى
كه رهتوشهاىبرنگرفته و خویش را آماده حسابرسى نكرده كجا سزاوار چنینپاداشىاند. آن چه كه در كلام معصوم آمده و به انسان پیام داده كهخویشتن را به كمتر از بهشت نفروشید، تنها در اعمال نیك تبلورمىیابد: خدمتبه بىنوایان، یارى زیردستان و تن دادن به مشكلات وبردبارى در گرفتارىها از مصادیق كارهاى نیك است كه انسان را بهدرجهاى مىرساند كه در قیامت، خطاب مىشود كه: «سلام علیكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار; درود بر شما به [پاداش]آن چه صبر كردید، راستى چه نیكوست فرجام آن سراى». اگر اندكى به آخرت بیندیشیم و گوش دل به سخنان رسولان هدایتبسپاریم، یقینا تردید نخواهیم داشت كه ما نیز در آن روز باید بهانتظار بنشینیم تا كیفر كردار و یا پاداش اعمال خود را ببینیم;روزى كه هر كس دل مشغول گرفتارى خویش است و بدون توجه به عزیزانخود كه عمرى را در كنار آنان سپرى كرده و با آنان انسى داشته، درپى یافتن راه گریز است، اما افسوس كه بدان دست نمىیابد. ترسیم صحنه قیامتقرآن كریم آن صحنه هولناك را این گونه ترسیم مىفرماید: « یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ ; روزى كه آدمى از برادرش و از مادرش و پدرشو از همسرش و پسرانش مىگریزد در آن روز، هر كسى از آنان را كارىاست كه او را به خود مشغول مىدارد. » در جاى دیگر به توصیف آنروز پرداخته و مىفرماید: « تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِیلًا إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا یَوْمَ تَكُونُ السَّمَاء كَالْمُهْلِ وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ وَلَا یَسْأَلُ حَمِیمٌ حَمِیمًا ; فرشتگان و روح در روزى كه مقدارش پنجاه هزار سال استبه سوى «او» بالا مىروند، پس صبر كن، صبرى نیكو. زیرا آنان[عذاب] را دور مىبینند. و [ما] نزدیكش مىبینیم. روزى كه آسمانهاچون فلز گداخته شود. و كوهها چون پشم زده گردد. و هیچ دوست صمیمىاز دوست صمیمى [حال] نپرسد.» در چنین روز وانفسایى، مردم به دودسته تقسیم مىشوند: گروهى رستگار و مشمول آیه كریمه «فى عیشهراضیه» اند و دسته دوم كه توشهاى براى آن روز برنگرفتهاند بانگبرآرند كه: «یا لیتها كانت القاضیه; اى كاش آن [مرگ] كار را تماممىكرد.» و «انا انذرناكم عذابا قریبا یوم ینظر المرء ما قدمتیداه و یقول الكافر یا لیتنى كنت ترابا; ما شما را از عذابى نزدیكهشدار دادیم، روزى كه آدمى آن چه را با دستخویش پیش فرستاده استبنگرد، و كافر گوید: كاش من خاك بودم. » دسته اول روزگار دنیایىخود را به سلامتسپرى كردند و آنچه در توان داشتند در خدمتبه خلقخدا به كار مىگرفتند و امروز به دلیل سبك بارى، حسابى نه چندانسخت پس مىدهند و به لطف و رحمت همیشگى الهى مىپیوندند: «فسوف یحاسب حسابا یسیرا و ینقلب الى اهله مسرورا; به زودىاشحسابى بس آسان كنند و شادمان به سوى كسانش باز گردد.»ادامه این مطلب را در شماره آتی با عنوان « گزارشی از حال انسانها در قیامت » دنبال کنید. نوشته : آیت الله عباس محفوظى تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه – حسین عسگری
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 342]