واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: بي وزني واقعي در شاتل وجود ندارد
حتما بارها و بارها پيش آمده است که فضانوران را در حالي مشاهده کرده باشيد که داخل فضاپيما يا ساير سيستم هاي فضايي در حالي که به صورت شناور در فضاي داخلي غوطه مي خورند، به اين سو و آن سو مي روند و اين در حالي است که تصور مي شود جاذبه در چنين فضايي (فضاي داخل شاتل يا ساير سيستم هاي فضايي) بسيار کمتر از جاذبه موجود در زمين است. حالت شناور گونه فضانوردان در چنين محيطي براي بسياري از مردم به يک آرزوي شيرين تبديل شده است تا حدي که براي تجربه حالتي مشابه آن کارشناسان توصيه مي کنند با غوطه ور شدن در آب چنين شرايطي را تجربه کنند، اما آيا تاکنون به شدت جاذبه تأثيرگذار روي بدن فضانوردان حاضر در فضاپيماها دقت کرده ايد؟چنين برآورد شده که اين ميزان بالغ بر 90 درصد نيروي جاذبه اي است که فضانورد در سطح زمين تحمل مي کند. با اين حال اين يک باور نادرست علمي است که متصور شويم علت غوطه ور شدن فضانوردان در فضاپيماها به دليل کم بودن شدت جاذبه وارده بر بدنشان است حال آن که اين ميزان تنها 10 درصد کمتر از جاذبه وارده بر بدن آنها روي زمين است. در حقيقت به نظر مي رسد عامه مردم باور نادرستي درباره علت بي وزني فضانوردان حاضر در فضاپيماها دارند. حقيقت امر اين است که اين حالت خاص (غوطه ور بودن) نه به دليل جاذبه کم بلکه به علت سقوط آزاد فضاپيما در فضا است.از آن گذشته هر کسي مي تواند شرايط بي وزني ظاهري که فضانوردان در فضاپيماها دارند را با انجام آزمايش ساده اي تجربه کند. براي مثال مي توانيد در طبقه پانزدهم ساختماني سوار بر آسانسور شده و خود را آماده رفتن به طبقه همکف کنيد. بي شک در زمان انتقال به طبقات پايين تر احساس سبکي خاصي خواهيد کرد، حال اگر انتقال شما به طبقه همکف به واسطه قطع کابل نگهدارنده شتاب بالايي پيدا کند (در حقيقت در حال سقوط آزاد باشيد) در آن صورت شما و آسانسور با شتاب کاملا برابري به سوي زمين سقوط مي کنيد. در اين لحظات که عمر چندان زيادي نيز نخواهند داشت شما هيچ وزن آشکاري در قبال کف آسانسور نخواهيد داشت و از اين رو مي توانيد حرکاتي مشابه حرکات شناورگونه فضانوردان در شاتل هاي فضايي داشته باشيد. با اين حال به دليل اين که سرعت سقوط در آسانسور نمي تواند چندان زياد باشد انجام حرکات شناورگونه چندان قابل مقايسه با حالت فضانوردان در فضاپيماها نخواهد بود.
اکنون بياييد اين اصل ساده را به فرآيند آموزش فضانوردان تعميم دهيم. چنين شرايطي (شرايط سقوط آزاد با آسانسور) را مي توان با استفاده از يک هواپيما نيز انجام داد. تصور کنيد داخل هواپيمايي نشسته ايد. هواپيما باسرعت و شتاب خيره کننده اي اوج گرفته و با طي مسير سهمي شکل به ارتفاع قابل توجهي مي رسد. همزمان با نزديک شدن هواپيما به اوج ارتفاع در نظر گرفته شده، موتورهاي آن خاموش شده و تنها چند ثانيه بعد هواپيما و تمامي سرنشينان آن سقوط آزاد را تجربه مي کنند. هواپيما احتمالا سقوط آزاد 30 ثانيه را به همراه سرنشينان خود تجربه خواهد کرد (چون اگر بيشتر از اين زمان موتورهاي آن خاموش باشد، تنها بايد برخورد مرگبار آن با زمين را شاهد بود) در اين مدت کوتاه (30 ثانيه) تمامي سرنشينان در حالتي همچون بي وزني قرار خواهند داشت و بي ترديد مي توانند مشابه فضانوردان حاضر در فضاپيماها در فضاي داخل هواپيما شناور شوند. البته تجربه اين حالت با استفاده از سقوط آزاد هواپيما بسيار ملموس تر از سقوط آزاد با آسانسور خواهد بود گرچه در نتيجه تجربه اين حالت با استفاده از سقوط آزاد هواپيما با حالاتي نظير دلپيچه و تهوع شديد مواجه خواهيد شد. به همين دليل است که چنين تمريناتي در ناسا،" دنباله دار تهوع" نام گرفته است. نکته جالب توجه اين است که در فيلم تاريخي آپولوي 13 صحنه هاي مربوط به بي وزني در چنين شرايطي ضبط شدند و از اين روست که کاملا واقعي به نظر مي رسيده و به يکي از خاطره انگيزترين صحنه هاي سينمايي در تاريخ سينما و تلويزيون جهان به يادگار مانده اند.اکنون سوال مهمي مطرح مي شود و آن اين که آيا حقيقتاً شاتل هاي فضايي به هنگام چرخش به دور زمين در وضعيت سقوط آزاد به سر مي برند؟ با بررسي دقيق و کمي دقت کاملاً مشخص است که بله دقيقا چنين است. شاتل هاي فضايي به هنگام حضور در فضا، داراي گشتاور ثابت حرکتي هستند که نسبت به مرکزيت زمين وجود دارد و صد اين سيستم فضايي تنها به واسطه وجود جاذبه زمين است. چه بسا که در فاصله هاي دوردست تر نسبت به فواصلي همچون فاصله زمين تا ايستگاه فضايي بين المللي و فاصله معمول زمين تا شاتل هاي فضايي، چنين گشتاوري مشاهده نمي شود.
شاتل هاي فضايي (يا هر گونه سيستم فضايي متحرک در فضا) مدار حرکتي خود را به هنگام حضور در فضا حفظ مي کند زيرا در چنين حالتي سرعت مماسي با مدار دارد. چنين سيستمي منتج به آن مي شود که شاتل و هر آنچه که درون آن وجود دارد (از جمله فضانوردان) همواره در حال سقوط آزاد در اطراف زمين باشند. در حالي که تمامي فضانوردان و ساير اشياء موجود در فضاپيماها کشش جاذبه اي قابل توجهي را تجربه مي کنند در حقيقت يک سقوط دسته جمعي مداوم است که آنها به ظاهر بي وزني را تجربه مي کنند و در حقيقت چنين احساسي در شاتل هاي فضايي واقعا وجود ندارد. اگر شخصي خواسته باشد بي وزني واقعي را تجربه کند، بايد بسيار فراتر از فاصله معمول شاتل هاي فضايي با زمين رفته و در حقيقت در اعماق فضا چنين شرايطي را به صورت واقعي تجربه کند. اگر اين امکان براي شما به وجود آيد که راهي ماه شويد (همان طور که در مأموريت آپولو روي داد) آن زمان است که بي وزني واقعي را احساس خواهيد کرد. منبع: جام جم
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 891]