به مناسبت روز جهاني مبارزه با ايدز روبان‌ها به حركت درمي‌آيند

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: به مناسبت روز جهاني مبارزه با ايدز روبان‌ها به حركت درمي‌آيند
جام جم آنلاين: در جهان روزانه بيش از 8000 نفر بر اثر ايدز جان خود را از دست مي‌دهند و تقريبا 14000 عفونت جديد در هر روز رخ مي‌دهد. پيش‌بيني مي‌شود تا سال 2020 خسارت اقتصادي ناشي از ايدز در كشورهايي كه درصد مبتلايان آنها بالاست به 20 درصد توليد ناخالص ملي آن كشورها برسد. تا سال 2012ميلادي شمار فوت‌شدگان ناشي از بيماري ايدز به 2 ميليون و 400 هزار نفر مي‌رسد.

در سال 1981 ميلادي براي اولين بار، پزشكان برخي از علائم نقص‌هاي ايمني را كه معمولا در كودكان مبتلا به بيماري‌هاي مادرزادي سيستم ايمني مشاهده مي‌شد، در افراد بالغ جوان ديدند. اين موضوع موجب تعجب پزشكان شده بود.

به همين علت، مجموعه اين علائم ناشناخته را نشانه‌هاي نقص ايمني اكتسابي يا به طور مخفف ايدز نامگذاري كردند؛ اما از آغاز كشف اولين مبتلايان در خرداد سال 1360 تاكنون، دانسته‌هاي بشر درباره اين بيماري بسيار افزايش يافته است.

امروزه بيماري ايدز از يك مشكل بهداشتي درماني فراتر رفته و ابعاد اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آن جهان را فراگرفته است. شايد روزي كه براي اولين بار كلمه ايدز در پزشكي ابداع شد، تصور نمي‌شد اين بيماري روزي به دغدغه مديران سلامت جهان تبديل شود.

اما هم‌اكنون ايدز مهم‌ترين بيماري قرن حاضر است كه نظر دولتمردان دنيا را به خود معطوف كرده است. در سراسر جهان بيش از 65 ميليون نفر مبتلا شده و حدود 25 ميليون نفر بر اثر اين بيماري تا به حال فوت كرده‌اند.

آمار مبتلايان

تا سال 1368، 86 مورد مبتلا به عفونت اچ.آي.وي در كشور شناخته شده بود. در سال 1372 اين رقم به 296 رسيد (تقريبا 5/3 برابر شد.) در سال 1375، عدد 594 براي اين موضوع اعلام شد.

در سال 1378 اين ميزان به 2176 نفر رسيد. در سال 1381 به طور رسمي 5332 نفر مبتلا اعلام شد (24 درصد افزايش نسبت به سال قبل.) در تير سال 83، اين رقم به 7 هزار و 108 مورد رسيد.

در آذرماه سال 1384 آمار مبتلايان 12 هزار و 557 نفر اعلام شد و تا اول فروردين سال 1385 تعداد 13040 نفر بيمار مبتلا به ايدز ثبت شدند. در مهر 86 نيز اين آمار 16 هزار و 90 نفر اعلام شد.

براساس آمار اعلام شده از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تا اول تيرماه 1387 در مجموع 17 هزار و 815 نفر مبتلا به ويروس ايدز يا بيمار ايدزي در كشور شناسايي شده‌اند كه 8/93 درصد آنان را مردان و 6.2 درصد را زنان تشكيل مي‌د‌هند.

اين آمار تا ابتداي مهرماه امسال به 18 هزار و 320 نفر رسيد كه در همين مدت حدود 2 هزار و 800 نفر فوت كرده‌اند.

3/41 درصد از مبتلايان به ويروس ايدز در گروه سني 34 ‌ الي 25 سال قرار دارند كه بالاترين نسبت ميان گروه‌هاي سني را به خود اختصاص مي‌دهند.

الگوي انتقال ويروس ايدز در دنيا بيشتر از طريق تماس جنسي است، ولي در ايران بيشترين الگوي انتقال از سوي مصرف‌كنندگان سرنگ و وسايل تزريق موادمخدر به صورت مشترك است.

علل ابتلا به ايدز نيز به ترتيب شيوع، استفاده از تزريق مشترك در مصرف‌كننندگان تزريقي مواد با 5/68 درصد، رابطه جنسي با 7/7 درصد، دريافت خون و فرآورده‌هاي خوني با 4/1 درصد و 6/0 درصد نيز از راه انتقال مادر به كودك بوده است. همچنين راه انتقال در 8/21 درصد از مبتلايان نامشخص اعلام شده است.

آنچه درخصوص اين آمار قابل توجه است، اين كه آمارهاي متفاوتي از مراجع مختلف به گوش مي‌رسد و اين پرسش را بوجود مي‌آورد كه چرا آمارها در مورد شمار مبتلايان به ايدز متفاوت است و آيا در اين زمينه پنهانكاري وجود دارد؟

در حقيقت هيچ تفاوتي در آمارها وجود ندارد؛ در آمارهايي كه ارائه مي‌شود افراد شناسايي شده‌اند كه آزمايش شده و بيماري آنها به يقين رسيده است، اما در اين ميان تعدادي هستند كه تست مثبت نمي‌شوند.

برآورد تعداد مبتلايان در تمام جوامع بر مبناي گروه‌هاي پرخطر است؛ اين ‌كه چقدر معتاد و چقدر گروه‌هاي پرخطر وجود دارد.

وزارت بهداشت هر 3 ماه يكبار آخرين آمار مربوط به موارد مبتلا به ويروس ايدز يا اچ.آي.وي را كه در سراسر كشور شناسايي شده است اعلام مي‌كند اما اين آمار موارد ناقل شناسايي نشده را شامل نمي‌شود.

براساس روش‌هاي آماري كه از سوي مراجع بين‌المللي از جمله سازمان ملل معرفي شده است و با توجه به آمار موارد شناسايي شده اين بيماري در كشور، حدود 70 هزار نفر اكنون در ايران ناقل ويروس ايدز هستند كه بيش از 50 هزار نفر آنها اكنون از بيماري خود بي‌اطلاع هستند و مي‌توانند اين بيماري را به ديگران منتقل كنند.

روزي براي مبارزه

سال 1988 طي نشستي در شهر لندن، سران و وزيران بهداشت 140 كشور جهان گردهم‌آمده و به اتفاق آرا، اول دسامبر (يازدهم آذر) را به نام روز جهاني ايدز نامگذاري كردند.

نامگذاري اين روز فرصتي براي دولت‌ها فراهم كرد تا برنامه‌هاي خود را براي مبارزه با ايدز اعلام كنند البته اين برنامه ‌ها تنها مربوط به دولت‌ها نيست بلكه تمامي موسسات غيردولتي و سازمان‌هاي محلي نيز مي‌توانند در اين حركت مهم شركت كنند و عليه اين بيماري به مبارزه بپردازند.

به دنبال آن در سي و هشتمين مجمع عمومي سازمان ملل در 27 اكتبر همان سال، سازمان بهداشت جهاني بر اهميت تداوم اين مناسبت تاكيد كرد. از آن‌ زمان تاكنون هر ساله يك موضوع براي محوريت فعاليت‌ها انتخاب مي‌‌شود.

روز جهاني ايدز از سال 1988 نه تنها به دليل افزايش بودجه‌ها بلكه براي افزايش آگاهي، آموزش و مبارزه با تبعيض ‌ها تعيين شد.

همچنين اهميت روز جهاني ايدز در اين است كه به عموم مردم ياد‌آور مي‌شويم كه ويروس ايدز از بين نرفته است و هنوز كارهاي زيادي است كه بايد انجام شود.

عشق، خشم و خطر

در سال1991 گروهي از هنرمندان كه بسياري از دوستان آنها بر اثر ابتلا به ايدز جان خود را از دست داده بودند، با تاسيس گروه ايدز تجسمي در شهر نيويورك تصميم گرفتند با به خدمت گرفتن هنر، به نبرد با اين بيماري مرگبار بپردازند.

اولين بار آنان بودند كه روبان قرمز را به عنوان نشان گروه خود انتخاب كردند. اين علامت براي اولين بار در مراسم اهداي جايزه توني مورد توجه قرار گرفت.

اين سمبل در مراسم دوشنبه عيد پاك سال 1992 وارد اروپا شد. در اين مراسم كه در استاديوم ويمبلي شهر لندن برگزار شد ، حدود 100 هزار روبان قرمز بين تماشاچيان توزيع شد. بيش از يك ميليارد تماشاگر تلويزيوني از 70 كشور جهان شاهد برگزاري اين مراسم بودند.

پاتريك اوكانل، بنيانگذار گروه ايدز تجسمي هنوز هم روي تك‌تك لباس‌هاي خود يك روبان قرمز دارد و البته خود او هم به ايدز مبتلاست.

به اعتقاد اوكانل، روبان قرمز اثر هنري چشمگيري در دوران پست‌مدرن است و به اين ترتيب بود كه روبان قرمز به سرعت به نماد زيباي يك بيماري زشت مبدل شد.

قرمز رنگي است كه جلب توجه مي‌كند و همچنين حسي پرشور را القا مي‌كند. قرمز همچنين رنگ خون است و همين‌طور رنگ عشق، عشق و مدارا با بيماران.

قرمز رنگ خشم نيز هست، خشمي كه از ناتواني در برابر اين بيماري و نبودن امكان بهبود و درمان قطعي بيماران نشات مي‌گيرد. قرمز علامت خطر نيز هست. خطري كه بي‌توجهي به آن به منزله ناديده گرفتن يكي از بزرگ‌ترين معضلات جهاني است.

موج سوم

موج اول انتقال ايدز از طريق فرآورده‌هاي خوني آلوده در ايران سپري شد. اكنون در موج دوم انتقال اين بيماري از طريق اعتياد تزريقي هستيم ؛ اما با توجه به وجود گروه بزرگ جوانان كه رفتارهاي پرخطر دارند، در آينده با موج سوم اين بيماري از طريق ارتباط جنسي مواجه مي‌شويم.

تا سال 1365 عمده‌ترين راه انتقال ويروس ايدز از طريق فرآورده‌هاي خوني آلوده وارداتي بود، اما از اين سال به بعد استفاده از سرنگ و سوزن مشترك بين معتادان تزريقي به اصلي‌ترين راه انتقال اين بيماري تبديل شد.

اكنون از طرفي شاهد انتقال اين بيماري به همسران معتادان تزريقي و نزديكان آنها و نيز رفتارهاي پرخطر در بين نسل جوان هستيم و اولين آثار و علايم موج سوم اين بيماري از طريق جنسي نمايان شده است.

البته هنوز اعتياد تزريقي مهم‌ترين عامل انتقال اين بيماري در كشور محسوب مي‌شود. اگر 200 هزار مصرف‌‌كننده تزريقي مواد با شيوع 5 تا 25 درصدي ايدز در آنان، همراه با اين واقعيت كه نيمي از آنان از نظر جنسي فعال هستند را در نظر بگيريم، نگراني از گسترش موج سوم اپيدمي ايدز بسيار جدي خواهد بود.

روش‌هاي انتقال ويروس

يكي از موارد مساله‌ساز در بيماري ايدز پندارهاي غلط درخصوص انتقال اين بيماري است. در جامعه ما به غلط بي‌مبالاتي جنسي را عامل ابتلاي تمامي بيماران مي‌دانند.

جالب‌تر اين است كه حتي از دست دادن با اين افراد وحشت دارند! اگر تماس جنسي را عامل ابتلا مي‌دانيد، پس چرا ديگر از دست دادن هراس داريد؟! از نظر علمي تا به حال 4 روش براي انتقال اين ويروس شناخته شده است:

1- آميزش جنسي با فرد آلوده (از مرد به زن، از مرد به مرد و از زن به مرد)‌

2- استفاده مشترك از سرنگ و سوزن آلوده براي تزريق و يا استفاده مشترك از وسايل برنده مثل تيغ.

3- انتقال خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده به ويروس اچ.آي.وي

4-‌ انتقال ويروس اچ.آي.وي از مادر آلوده به كودك در دوران بارداري، زايمان و شيردهي.

پيشگام شويم

هر ساله براي روز جهاني ايدز شعار خاصي در نظر گرفته مي‌شود. شعار سال 2007 نيز «در برابر گسترش ايدز پيشگام شو» بود.

براي امسال شعار روز جهاني ايدز عبارت «پيشگام شويم، توانمند كنيم، تحقق بخشيم» در نظر گرفته شده است.

اين يك واقعيت است كه ايدز نه واكسن دارد و نه براي آن حداقل تاكنون درمان قطعي پيدا شده است. هر كدام از افراد جامعه بايد خود را از ابتلاي به اين بيماري محافظت كند.

متوسط هزينه درمان يك مبتلا به ايدز در ايران سالانه 5 ميليون تومان برآورد مي‌شود. با اين ميزان هزينه مي‌توان يكصد هزار بروشور با هدف آگاه‌سازي جوانان و نوجوانان چاپ و منتشر كرد، به عبارت ديگر، درمان يك مبتلا معادل آگاه‌سازي يكصد هزار جوان و نوجوان ايراني هزينه دارد.

بدون درمان دارويي، به طور متوسط طي 10 سال آلودگي به ويروس ايدز به سمت بيماري ايدز پيش مي‌رود كه البته اين مدت 10 سال براي فردي است كه تغذيه مناسبي دارد، اما فردي كه فقير است و تغذيه خوبي ندارد ممكن است بسيار سريع‌تر به سمت ايدز و نهايتا مرگ پيش برود.

درمان دارويي ضدويروس مي‌تواند مدت زمان بين آلودگي با ويروس و شروع ايدز را طولاني‌تر كند. داروهاي جديدي توليد شده‌اند كه با مصرف آنها، فرد آلوده به HIV مي‌تواند مدت زمان طولاني قبل از ايجاد ايدز زندگي كند.

اما اين دارو‌ها بسيار گران و كمياب بوده و در بسياري از كشورهاي فقير در دسترس نيست و آلوده‌شدگان در اين كشورها، سريع‌تر به سمت مرگ پيش مي‌روند.

خطر در كمين ما

در ايران ميزان شيوع ايدز در سطح پاييني است و هنوز مشكلات اقتصادي و اجتماعي، خود را نشان نداده است، ولي در آينده شايد چنين نباشد. خطر همه‌گيري ايدز در ايران جدي است.

بايد بدانيم اين مشكلات در كنار ماست و ما را تهديد مي‌كند زيرا كشور ما در منطقه‌اي واقع شده كه از پرجمعيت ‌ترين و فقيرترين مناطق جهان است و براساس نظر سازمان بهداشت جهاني با دارا بودن پايين‌ترين معيارهاي اقتصادي و انساني، امكان همه‌گيري آلودگي و بيماري ايدز در قرن بيست و يكم در آن بسيار زياد است.

بايد توجه داشت مداخله فوري در گروه‌هاي پرخطر و بويژه معتادان تزريقي به همراه رعايت سخت و قانونمند روابط جنسي و پايبندي به اصول مقدس زناشويي و ارزش‌هاي اخلاقي تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگي در جامعه است.

با اين اوضاع و احوال آمار مبتلايان به اين ويروس و اين بيماري در ايران با تمام نقص و كمبود در گردآوري نمونه و موثق بودن، نشان از رشد اين بيماري دارند.

ممكن است ما هنوز در مقايسه با برخي كشورهاي اروپايي، آمريكايي و بويژه آفريقايي كه در وضعيتي بحراني به سر مي‌برند، در موقعيتي به ظاهر كم‌خطر باشيم، اما به هيچ‌وجه نبايد رشد ابتلا به بيماري در سال‌هاي اخير، رشد رفتارهاي پرخطر (بويژه در بين جوانان) و خطر همه‌گير شدن به علت كمبود دانش در مورد بيماري را ناديده گرفت.

برنامه‌اي براي مبارزه

كليات برنامه دوم مبارزه با ايدز در كميته ملي مبارزه با ايدز تصويب شد. با اجراي اين برنامه انتظار مي‌رود دسترسي به افراد در معرض يا پرخطر سخت در دسترس افزايش مي‌يابد.

در برنامه «استراتژيك دوم كنترل گسترش عفونت ايدز» به طور پررنگ‌تر به افراد سخت در دسترس از جمله گروه‌هايي از زنان در معرض خطر يا پرخطر، برخي از معتادان تزريقي و گروه‌هاي داراي رفتارهاي پرخطر يا در معرض خطر ساكن در حاشيه شهرها توجه شده است.

رئوس برنامه استراتژيك دوم مبارزه با ايدز، افزايش دسترسي به خدمات بهداشتي، گسترش مراكز بهداشتي، ارتقاي كيفي پيشگيري و درمان، گسترش تيم‌هاي سيار ارائه‌كننده خدمات همسان، كاهش انگ و تبعيض در جامعه با كمك رسانه‌هاست. همچنين در اين برنامه تلاش مي‌شود نگاه جرم‌نگري به مبتلايان، به نگاه بيمارنگري تبديل شود.

در اين برنامه پيش‌بيني شده از گروه‌هاي همسان به منظور آموزش افراد و راه‌اندازي مراكز درمان گذري اعتياد استفاده شود.

گروه‌هاي همسان به علت داشتن وجوه مشترك توان برقراري ارتباط راحت‌تر با افراد سخت در دسترس را دارند و مي‌توانند آموزش‌هاي لازم را به آنها انتقال دهند.

همچنين با راه‌اندازي مراكز درمان گذري اعتياد و ترغيب معتادان تزريقي به بهره‌گيري رايگان از خدمات بهداشتي، به طور قطع شناسايي اين افراد نيز بيشتر امكان‌پذير مي‌شود.

در حاشيه شهرها به علت نبود تسهيلات، دسترسي نداشتن به مراكز بهداشتي و فقر، امكان بروز اعتياد تزريقي و افراد داراي رفتارهاي پرخطر جنسي بيشتر است؛ اما در عين حال در اين مناطق گروه‌هاي سالم جامعه نيز بسيار مشاهده مي‌شوند و منظور از توجه بيشتر به مناطق حاشيه شهرها گروه‌هاي در معرض خطر يا پرخطر اين مناطق است.

مبارزه موفق

در رتبه‌بندي جهاني، بيماري ايدز به مناطقي با شيوع پايين، متمركز و داراي گروه‌هاي پرخطر بيماري و مناطقي با ورود بيماري به جامعه عمومي تقسيم شده است.

بر اين اساس ايران در گروه اپيدمي متمركز در سطح جهاني قرار دارد. تلاش‌ها و فعاليت‌هاي آموزشي و درماني بسياري از دهه 1360 هجري شمسي كه نخستين مورد از آلودگي به ايدز در ايران در يك پسربچه 6 ساله هموفيلي در مركز طبي كودكان قريب ديده شد تا امروز صورت گرفته است.

مجموع اين تلاش‌ها باعث شده تا ايران در ميان ديگر كشورهاي جهان درخصوص مبارزه، پيشگيري و كنترل بيماري ايدز جايگاه ممتازي پيدا كند و كشورهاي منطقه هر ساله براي مشاهده فعاليت‌هاي اين كشور به ايران سفر كنند و از نزديك با برنامه‌هاي پيشگيرانه ايران آشنا ‌شوند.

كشور ما تنها كشوري در منطقه است كه تمام هزينه‌هاي درمان بيماران ايدزي را پرداخت مي‌كند و درمان براي اين بيماران رايگان است.

حدود 40 تا 45 درصد اعتبارات كنوني مبارزه با ايدز وزارت بهداشت براي تامين داروهاي رايگان بيماران و مابقي در جهت فعاليت‌هاي آموزشي هزينه مي‌شود.

هم‌اكنون استان‌هاي كرمانشاه، اصفهان، فارس، لرستان، مركزي و خراسان رضوي، رتبه‌هاي بهتري نسبت به ديگر استان‌ها درخصوص مباحث پيشگيري، كنترل و مبارزه با ايدز دارند.

ضرورت فرهنگ‌سازي

منزوي كردن افراد مبتلا به ايدز از جامعه باعث مي‌شود احساس كنند با مراقبت از خود يا ديگران چيزي را به دست نمي‌آورند و اين مساله مانع بزرگي در راه شناسايي و داوطلبانه اين بيماران و گسترش اين بيماري است.

در برابر وجود سياست‌ها و قوانيني براي كاهش انگ اجتماعي اين بيماري مي‌تواند محيطي قابل اعتماد براي همكاري و اعتماد متقابل ايجاد كند كه براي اين بيماري حياتي است.

وجود قوانيني در بعضي كشورها مانند هند و مصر مبني بر مجرم بودن افراد مبتلا به ايدز و دستگيري آنها باعث مشكلاتي در درمان بيماري و پيشگيري از آن مي‌شود.

بيماران مبتلا به اين ويروس حق دارند يك زندگي عادي بدون داشتن برچسبي منفي و رفتار تبعيض‌آميز جامعه داشته باشند كه اين مساله طيف وسيع اين بيماران در همه گروه‌هاي سني و هر جنسيتي را شامل مي‌شود. مبتلايان و آسيب‌ديدگان اين بيماري را بايد حمايت كرد.

انگ‌زدايي از آنان و آموزش صحيح به منظور عدم گسترش بيشتر، ارائه خدمات مناسب براي بيماران و مشاوره خانواده آسيب‌ديدگان در جلوگيري از گسترش ايدز بسيار موثر است.

فردي كه به هر علت مبتلا به اين بيماري شده، عملا ديگر جايي در جامعه ندارد. آيا اين فرد واقعا در روابط عادي و كاري خود مي‌تواند مشكلي براي ديگران ايجاد كند؟ جواب اين سوال منفي است.

در حال حاضر بيان اين كه ايدز يك بيماري است و نه جرم، از ملزومات جامعه است و در اين ميان رسانه ملي مي‌تواند همچون مساله اعتياد، نقش موثري ايفا كند كه مردم بپذيرند فرد بيمار نيازمند درمان است و تفكري كه اين بيماري اجتماعي را در ذهن بيشتر مردم يك جلوه مي‌دهد، در مسير درست قرار گيرد.

مشكلي براي تمام جامعه

از ايدز بارها گفته شده، از اين‌ كه راه‌هاي انتقال آن كدام است و چگونه مي‌توان خود را در مقابل اين ويروس مهلك محافظت كرد. همچنين بر اين نكته بارها تاكيد شده كه براي كنترل اين بيماري نياز به آموزش و اطلاع‌رساني وسيع بخصوص در ميان جوانان است.

ايدز يك مساله بهداشتي و درماني محض نيست و همه بخش‌هاي جامعه درگير اين مساله هستند. به همين سبب همراهي تمام آحاد جامعه از جمله روحانيون و رهبران مذهبي، مسوولان و سياستمداران، زنان و كودكان و جوانان براي پيشگيري از اين بيماري لازم است.

بدون ترديد ارتباط سالم ميان افراد خانواده، رفتار صحيح و سالم اجتماعي، اعتقادات مذهبي،‌ ارزشي و فرهنگي در كنار آموزش صحيح، بازوي توانمند مقابله با اين بيماري است.

ايدز ممكن است در نزديكي ما باشد، پس مراقب باشيم و براي مقابله پيشگام شويم، هر كجا كه هستيم.

علي اخوان‌بهبهاني
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]