نمازي كه وسطش دعا نباشد ناقص و نارس است

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: نمازي كه وسطش دعا نباشد ناقص و نارس است خبرگزاري فارس: آيت‌الله مجتبي تهراني گفت: ما درباره دعاي بين نماز هم روايت داريم كه نمازي كه وسطش دعا نباشد ناقص يا كال و نارَس است. ميوه بايد رسيده باشد تا قابل أكل شود. نماز هم بايد قابل پذيرش باشد، تا به كار آيد. به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از پايگاه اطلاع‌رساني آيت‌الله مجتبي تهراني، اين استاد اخلاق در سخناني به توصيف «تأثير نماز بر دعا» پرداخت كه مشروح آن در پي مي‌آيد؛ اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبّ‏ِ الْعَالَمِين وَ صَلَّي اللهُ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرِينَ وَ لَعنَةُ اللهِ عَلي اَعدائِهِم اَجمَعين. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ نِدَائِي إِذَا نَادَيْتُكَ وَ اسْمَعْ دُعَائِي إِذَا دَعَوْتُكَ وَ أَقْبِلْ عَلَيَّ إِذَا نَاجَيْتُكَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَيْكَ وَ وَقَفْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ.[1] * مروري بر مباحث گذشته آيت‌الله مجتبي تهراني در ابتداي صحبت خود گفت: گفته شد ماه مبارك رمضان، ماه بازگو كردن كلام ربّ، يعني قرائت قرآن و ماه سخن گفتن عبد با ربّ، يعني دعا كردن است. دعا هم بر دو گونه است؛ مأثور و غيرمأثور كه داراي آداب و شرايطي است. در جلسات گذشته هم گفته شد كه بعضي از امور بر دعا مؤثر هستند. يعني دعا خودش قطعاً كارآيي دارد، امّا بر طبق آنچه كه در معارف ما وارد شده است، اموري هستند كه روي دعا اثر مي‏گذارند و تأثيرشان به سه نحو است؛ به اين نحو كه يا تشديد مقتضي مي‏كنند، يا مقتضي را به فعليت مي‏رسانند، يا اينكه تسريع در اجابت مي‏كنند. اين‏ها بحث‏هايي است كه در جلسات گذشته داشتيم. * دعا در نماز عشاء وي افزود: بحث ما به اموري رسيد كه بر اجابت دعاء مؤثرند. جلسه گذشته من يك دسته از اعمال و يك سري زمان‏هايي را كه بر دعا مؤثرند، مطرح كردم. بحث ما به اينجا رسيد كه در باب اعمالِ مؤثر، ما مي‏بينيم كه در روايات مسأله نمازهاي پنج‏گانه مطرح شده و تصويراتي هم براي دعا كردن به هنگام نماز، قبل و بعد و در بين آن وجود دارد كه من آنها را در جلسه گذشته عرض كردم. رواياتي راجع به نمازهاي صبح و ظهر و مغرب خواندم و الآن روايتي راجع به نماز عشاء مي‏خوانم كه بحث از نظر روايات مرتبط با نمازها تكميل شده باشد. وي ادامه داد: ما در يك روايت داريم كه پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏وآله‏وسلّم) فرمود: مَنْ كَانَ طَالِباً إلَى اللهِ حَاجَةً فِي أمْرِ دُنيَاهُ وَ آخِرَتِهِ فَلْيَطْلُبْهَا فِي الْعِشَاءِ الآخِرَةِ فَإنَّهَا صَلاةٌ لَمْ يُصَلِّهَا أحَدٌ مِنَ الأمَمِ قَبْلَكُمْ.[2] اگر كسي حاجتي دارد، چه دنيوي و چه اخروي، آن را در نماز عشاي آخر يعني همين نماز عشايي كه ما داريم، از خداوند بخواهد كه اين نماز عشا را امت‏هاي گذشته نداشته‏اند. من اين روايت را براي تكميل مباحث گذشته خواندم. * دعاي مستجاب بعد از نماز واجب آيت‌الله تهراني بيان داشت: روايتي از امام صادق (عليه‏السلام) است كه حضرت فرمود: إنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ عَلَيْكُمُ الصَّلَوَاتِ فِي أَحَبِّ الْأَوْقَاتِ إِلَيْهِ فَاسْأَلُوا اللَّهَ حَوَائِجَكُمْ عَقِيبَ فَرَائِضِكُم‏.[3] همانا خداوند نمازها را در دوست داشتني‏ترين ساعات بر شما واجب گردانيده است؛ پس بعد از نمازهاي واجب، حاجاتتان را از خدا بخواهيد. در اينجا بحث دعاي بعد از نماز و تعقيب را مطرح فرموده است. حالا من روي اين نكته، نظر دارم و بحث خواهم كرد. وي اضافه كرد: چند روايت با يك مضمون است؛ هم از پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏و‏آله‏و‏سلّم) و هم از امام صادق (عليه‏السلام) رواياتي داريم كه من يكي از آنها را مي‏خوانم: مَنْ أَدَّى لِلَّهِ مَكْتُوبَةً فَلَهُ فِي أَثَرِهَا دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ.[4] هر كس نماز واجبي را به‏جا آورد، در پي او دعاي مستجابي دارد. در يك روايت ديگر دارد: قِيلَ لِرَسُولِ اللهِ أيُّ الدُّعَاءِ أسْمَعُ؟ قَالَ جَوفَ اللَّيلِ الآخِرِ وَ دُبُرَ الصَّلَوَاتِ المَكتُوبَةِ.[5] از حضرت سؤال كردند كدام دعا زودتر به اجابت مي‏رسد؟ مراد از أسمع شايد اين باشد كه كدام دعا زودتر مستجاب مي‏شود. حضرت در پاسخ فرمودند كه از نظر زماني، دعا در آخر شب و از نظر عملي، دعا بعد از نمازهاي واجب. * تأثير دعا بر نماز وي در ادامه اظهار داشت: مطالبي كه تا اينجا گفتيم همه نسبت به اثرگذاري نماز بر روي دعا بود. حالا مي‏خواهم يك چيز تازه عرض كنم و آن عكس اين مطلبي است كه مطرح كردم و شايد شما هم اين را نشنيده باشيد؛ اثر گذاري دعا بر روي نماز. مي‏خواهم اهميت دعا را عرض كنم. همه اين مطالب تا اينجا اين بود كه انسان وقتي نماز مي‏خواند، قبل و وسط و بعد از نماز، اين بر روي دعاي او تأثير مي‏گذارد و كاربرد دعا را زياد مي‏كند. رواياتي داشتيم كه اين‏ها روي دعا، اثر مي‏گذارد و كاربرد دعا را بالا مي‏برد. امّا از اين طرف هم داريم كه دعا روي نماز اثر مي‏گذارد. اين يعني چه؟ يعني روي قبولي نماز تأثير دارد. اين استاد اخلاق تصريح كرد: در روايتي از امام صادق (عليه‏السلام) آمده است كه: قَالَ كَانَ أَبِي يَقُولُ؛ حضرت از پدر بزرگوارشان امام باقر(عليه‏السلام) نقل مي‏فرمايند كه ايشان در ذيل اين آيه: فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى‏ رَبِّكَ فَارْغَبْ ‏ مي‏فرمود: إِذَا قَضَيْتَ الصَّلَاةَ بَعْدَ أَنْ تُسَلِّمَ، بعد از اينكه نمازت را خواندي و سلام دادي، وَ أَنْتَ جَالِسٌ، در حالي كه نشسته‏اي و هنوز بلند نشده‏اي، فَانْصَبْ فِي الدُّعَاءِ مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ؛ در دعا كردن براي امور دنيا و آخرتت بكوش! فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الدُّعَاءِ فَارْغَبْ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْ يَتَقَبَّلَهَا مِنْك.[6] و وقتي كه از دعا فارغ شدي، مُلتمسانه از خدا بخواه كه نمازت را از تو بپذيرد! عَجَب! پس اين دعاي بعد از نماز، باعث مي‏شود كه خدا نمازت را قبول كند. توجه داشته باشيد كه ضميرِ هَا در أَنْ يَتَقَبَّلَهَا به الصَّلَاة برمي‏گردد؛ يعني اثر دعا بر نماز را مطرح فرموده‏اند. * نمازش را به صورتش بزنيد وي گفت: حالا اين روايت لحن نرمي داشت؛ امّا روايتي داريم كه نسبت به كساني كه نماز مي‏خوانند، ولي بعد از آن دعا نمي‏كنند، لحن تندي دارد. رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ أَنَّهُ قَالَ إِذَا فَرَغَ الْعَبْدُ مِنَ الصَّلَاةِ وَ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى حَاجَةً يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِمَلَائِكَتِهِ پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏و‏آله‏و‏سلّم) فرمود آنگاه كه بنده از نماز فارغ مي‏شود و حاجتي از خدا نمي‏خواهد، خدا به فرشته‏هايش مي‏گويد: اُنْظُرُوا إِلَى عَبْدِي؛ به اين بنده من نگاه كنيد! فَقَدْ أَدَّى فَرِيضَتِي، نماز واجبش را خواند، وَ لَمْ يَسْأَلْ حَاجَتَهُ مِنِّي؛ امّا از من درخواستي نكرد؛ كَأَنَّهُ قَدِ اسْتَغْنَى عَنِّي؛ مثل اينكه او خودش را از من بي‏نياز مي‏داند كه چيزي از من نمي‏خواهد. چون اگر خودش را نيازمند مي‏ديديد، الآن كه به حسب ظاهر، بالاترين عملي را كه عبوديت و بندگي در آن جلوه مي‏كند ـ‏يعني نماز‏ـ را به جا آورده است، از من درخواست مي‏كرد. كَأَنَّهُ قَدِ اسْتَغْنَى عَنِّي؛ مثل اينكه خودش را از من بي‏نياز مي‏بيند. خُذُوا صَلَاتَهُ، نمازش را بگيريد، فَاضْرِبُوا بِهَا وَجْهَهُ.[7] نمازش را به صورتش بزنيد! اين كنايه از عدم قبولي نماز است. خدا مي‏گويد اين نماز خواندنت را من نمي‏پذيرم.[8] * دعا يا نماز مستحبي؟ آيت‌الله مجتبي تهراني بيان داشت: در سنوات گذشته، من يك بحث كلّي را مطرح كردم كه خودش يك بحث مستقل است و آن اينكه در مقايسه بين دعا و نماز مستحب، از نظر فضيلت و محبوبيت عندالله‏تعالي، كدام‏يك أفضل است؟ دعا كنم يا نماز مستحبي بخوانم؟ كدام را خدا بيشتر دوست دارد؟[9] در آنجا من عرض كردم كه دعا أفضل است. حالا من در اين رابطه كه نماز مستحبي بخوانم يا دعا كنم، فقط يك روايت مي‏خوانم كه اشاره كرده باشم و رد مي‏شوم. روايت از امام باقر(عليه‏السلام) است كه: الدُّعَاءُ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلَاةِ تَنَفُّلاً.[10] دعاي بعد از نماز واجب بهتر از نماز مستحبي است. روايت نصّ است و ديگر هيچ احتمال مخالفي در آن مطرح نيست. اين روايت اشاره به دعاي بعد از نماز دارد. * نماز كال و ناقص وي اضافه كرد: ما حتي درباره دعاي بين نماز هم روايت داريم كه نمازي كه وسطش دعا نباشد ناقص يا كال و نارَس است. ميوه بايد رسيده باشد تا قابل أكل شود. نماز هم بايد قابل پذيرش باشد، تا به كار آيد. روايتي است از پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏و‏آله‏و‏سلّم) كه حضرت فرمودند: كُلُّ صَلاي لايدْعَي فِيهَا لِلمُؤمِنِينَ وَ المُؤمِناتِ فَهِيَ خِدَاجٌ.[11] نماز بدون دعا براي مؤمنين و مؤمنات ناقص و نارَس است. مي‏خواستم اين را عرض كنم كه آنچه ما در مجموعه دَه‏ها روايت در باب دعا هنگام نماز داريم، اين است كه قبل از نماز، در نماز و بعد از نماز ـ‏به‏خصوص نمازهاي واجب‏ـ دعا كردن وارد شده و اين دعا هم بر نماز اثر مي‏گذارد و هم نماز بر روي آن اثر دارد. اين دو بر روي يكديگر اثر متقابل دارند و هم نماز روي دعا اثر مي‏گذارد كه يا مقتضي‏اش را تشديد مي‏كند، يا آن را به فعليت مي‏رساند و يا تسريع در اجابت مي‏كند؛ و هم دعا روي نماز اثر مي‏گذارد و باعث مي‏شود نمازت قبول شود و به نمازت مقبوليت مي‏دهد. من مطالب و مجموعه رواياتي كه در اين باب داريم را خلاصه كردم. اين‏ها همه، اهميت دعا را مي‏رساند كه من ديگر نمي‏خواهم وارد شوم؛ چون قبلاً اين موضوع را بحث كرده بودم، مي‏گذرم. * تأثير قرآن بر دعا وي در ادامه صحبت خود افزود: عامل ديگري كه باز به عنوان عامل اثرگذار بر روي دعا مطرح است، مسأله قرائت قرآن است. من اين را كه مي‏گويم به‏خاطر ايام ماه مبارك رمضان است و مي‏خواهم يك‏مقدار به شما راه‏كار بدهم و مقيد هم هستم كه بحث‏هايم به گونه‏اي باشد كه كارآيي داشته باشد. ما دو دسته روايت داريم كه من آن را خلاصه مي‏كنم. در يك دسته از روايات اين‏طور آمده كه بعد از ختم قرآن، دعا مستجاب است. انسان اگر يك بار قرآن را ختم كند و بعد از آن دعا كند، دعايش مستجاب است. اين‏ها يك دسته از رواياتند. يك دسته ديگر از روايات را داريم كه مي‏فرمايد يك ختم قرآن لازم نيست، بلكه صد آيه از هر كجاي قرآن كه بخواني و بعد از آن دعا كني، اين دعايت مستجاب است. البته اين‏ها هيچ‏كدام با هم منافات ندارد. من حالا به عنوان نمونه به بعضي از اين روايات اشاره مي‏كنم. * دعا بعد از ختم قرآن اين استاد اخلاق در ادامه بيان داشت: يك روايت از پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏و‏آله‏و‏سلّم) است كه حضرت فرمودند: مَنْ خَتَمَ القُرآنَ فَلَهُ دَعْوَي مُسْتَجَابَي.[12] هر كسي كه قرآن را ختم كند، دعاي او پس از تلاوت قرآن مستجاب است. يك تعبير ديگر به همين مضمون است كه: إنّ لِصاحِبِ القُرْآنِ عِنْدَ كلِّ خَتمَةٍ دَعْوَةً مُسْتَجابَةً.[13] براي هر صاحب قرآني، در هر بار ختم كردن قرآن، يك دعاي مستجاب هست. * دعا بعد از تلاوت صد آيه وي اضافه كرد: دسته دوم روايات را كه گفتم، مربوط به صد آيه خواندن است. عبدالله بن‏مسعود ايستاده بود و داشت نماز مي‏خواند. پيغمبر اكرم(صلّي‏الله‏عليه‏و‏آله‏و‏سلّم) هم آنجا تشريف داشتند. عبدالله بن‏مسعود در نمازش سوره نساء را مي‏خواند؛ تا به آيه صَدُم رسيد، پيغمبر وسط نماز به او رو كرد و فرمود زود حاجتت را بخواه! كَانَ عَبدُاللهِ بنِ‏مَسعُودِ قَائِماً يصَلِّي فَلَمَّا بَلَغَ المِأي مِنَ النِّسَاءِ قَالَ لَهُ النَّبِي سَلْ تُعْطَ. درخواست كن كه الآن به تو مي‏دهند. يك روايت از علي (عليه‏السلام) داريم كه حضرت فرمود: مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ أَيِّ الْقُرْآنِ شَاءَ ثُمَّ قَالَ يَا اللَّهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ؛ هر كس صد آيه از قرآن را بخواند از هر كجاي قرآن، هر سوره‏اي و هر جزئي كه باشد و بعد از آن هفت مرتبه بگويد يا الله، فَلَوْ دَعَا عَلَى الصَّخْرَةِ لَقَلَعَهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ.[14] اگر دعا كند، در صورتي كه خدا بخواهد، كوه را از جا خواهد كَند. يعني اگر نفرين كند، به خواست خدا كوه را از جا مي‏كَند.[15] يعني اين دعا اين قدر بُرد دارد. حالا من بحث را خلاصه كردم؛ چون فقط مي‏خواستم يك تذكّر بدهم. * لااقل سوداگر باشيد آيت‌الله تهراني در ادامه اظهار داشت: عرض كردم كه ماه مبارك رمضان، هم ماه تلاوت قرآن و بازگو كردن كلام ربّ است و هم ماه سخن گفتن عبد با ربّ است؛ آن هم اين همه آثار بر آن مترتّب است كه ما هم مفصّل اين‏ها را بحث كرديم. مي‏خواهم اين‏ها را با هم تلفيق كنم. قرآن كه مي‏خوانيد حواستان جمع باشد. لااقل سوداگر باشيد! البته اين لااقل است كه مي‏گويم. لااقل سوداگر باشيد! لااقل حسابگر باشيد! از فرصت‏هايتان استفاده كنيد! هم از فرصت زماني بهره بگيريد كه اين فرصت عبارت از ماه مبارك رمضان است و ما بعداً وارد بحث خاص آن مي‏شويم؛ هم از فرصت‏هايي كه از ناحيه اعمال به دست شما مي‏رسد، براي اينكه دعاهايتان به اجابت برسد، از اين فرصت ها استفاده كنيد. چه از نمازهاي واجب، چه از قرآن‏هايي كه مي‏خوانيد، از همه اين فرصت‏ها كمال بهره‏برداري را بكنيد. من مي‏خواستم اين را توصيه كنم كه دعا كنيد؛ به‏خصوص براي ديگران كه اگر براي غير دعا كنيد، نفعش براي شما بيشتر است، إن‏شاءالله! * پي‌نوشت: [1]. بحارالأنوار 91 96 [2]. كنز العمال 2 109 [3]. بحارالأنوار 82 324 [4]. بحارالأنوار 90 347 [5]. شرح رياض الصالحين 1 1723 [6]. وسائل‏الشيعة 6 431 [7]. مستدرك‏الوسائل 5 29 [8]. يك وقت اشتباه نكنيد! بطلان نماز مطرح نيست؛ بلكه كنايه از عدم قبولي نماز دارد. [9]. من حالا دقيقاً يادم نيست كه چه زماني اين بحث را كردم. چون سال چهارم من است كه دارم درباره دعا بحث مي‏كنم. اين را گفته‏ام و بحث كرده‏ام و بحث نسبتاً مفصلي بود. يكي از موضوعات بحث من در گذشته همين بود. [10]. الكافي 3 342 [11]. كنز العمال 2 109 [12]. الدر المنثور 10 406 [13]. جامع الاحاديث(عامه) 9 153 [14]. وسائل‏الشيعة 7 65 [15]. حضرت تعبير فرمودند به دعا عليه؛ اين نحو دعا را تعبير به نفرين مي‏كنند. من يك وقت در مباحث اخلاقي اين‏ها را بحث كرده‏ام؛ امّا اينجا جاي آن بحث‏ها نيست. انتهاي پيام/ك/3

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 260]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

تاثیر ماه بر اخلاق انسان؟!
نمازي كه وسطش دعا نباشد ناقص و نارس است همه اين مطالب تا اينجا اين بود كه انسان وقتي نماز مي‏خواند، قبل و وسط و بعد از ... يعني روي قبولي نماز تأثير دارد. اين استاد ...

فرهنگ و هنر

تغییرات بزرگ در پایتخت ۷؛ چه کسانی به تیم پیوستند؟

"منگی": نمایشی برای مخاطبان خاص با سلیقه‌های متفاوت

جلال آل احمد: فراتر از یک نویسنده، یک زندگی پویا و پرشور

دولت‌آبادی و عاشقانه‌های هزار و یک شب: سفری به دنیای عشق و...

همکاری درخشان اسماعیلی و کوثری در «سه جلد»؛ نتیجه‌ای فراتر...

شاهسواری؛ انتخاب جدید برای هدایت جشنواره فیلم فجر در مسیر ...

الیکا عبدالرزاقی: تئاتر کودک نیازمند نویسندگان حرفه‌ای است

گام‌هایی به سوی پاسداشت جزایر سه گانه؛ بررسی درخواست نام‌گ...

"سفره ایرانی" عیاری پس از ۲۳ سال همچنان در انتظار اکران

نگاهی تازه به یک هنرمند فراموش‌شده؛ نمایشگاه آثار گوستاو ک...

مهاجرت بزرگ: چرا سینماگران حرفه‌ای به پلتفرم‌ها می‌روند؟