یکی از مهم ترین تجهیزات کاربردی و مهم در دندانپزشکی، اتوکلاو دندانپزشکی است. از این دستگاه برای تمیز و استریل کردن وسایل و تجهیزاتی که برای درمان بیمار مورد استفاده قرار گرفته، استفاده می شود. عملکرد این دستگاه بر مبنای فشار و دما است و پس از روشن کردن گرما، فشار آب و بخار آب در فضای آن ایجاد شده و کلیه وسایل به بهترین نحو تمیز و استریل می شود. یکی از ویژگی های مهم انواع اتوکلاو دندانپزشکی این است که صرفا برخی از وسایل و تجهیزات دندانپزشکی را می توان درون آن قرار داد. چون همان طور که می دانید برخی از وسایل و تجهیزات نسبتا به دمای زیاد حساس هستند. به طور کلی دستگاه اتوکلاو به چند دسته مختلف اتوکلاو دندانپزشکی، اتوکلاو دامپزشکی و اتوکلاو آزمایشگاهی تقسیم می شود. در این جا به معرفی کامل تر انواع اتوکلاو دندانپزشکی می پردازیم.(نحوه کار با اتوکلاو دندانپزشکی)
اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟
همان طور که می دانید زمان درمان کردن بیماران مختلف از وسایل و تجهیزات کوچک یا کمی بزرگ استفاده می شود که این وسایل به صورت مستقیم با دهان و دندان های بیمار برخورد دارد. در واقع این ابزار به صورت مستقیم روی دندان ها، لثه ها، فک و ... قرار داده می شود و کلیه وسایل به خون و بزاق دهان بیمار آلوده می شود. به همین دلیل برای جلوگیری از منتقل شدن بیماری های مختلف به بیماران دیگری که از این وسایل برای آن ها استفاده می شود، لازم است که کلیه وسایل به طور کامل استریل و تمیز شوند. بخاری که توسط اتوکلاو دندانپزشکی تولید و ایجاد می شود، تاثیر زیادی در از بین بردن باکتری ها و قارچ های موجود روی وسایل و تجهیزات دندانپزشکی دارند. بنابراین به طور کلی می توان گفت که اتوکلاوها به عنوان یکی از بهترین و کاربردی ترین وسایل برای استریل کردن و از بین بردن کلیه آلودگی ها شناخته می شود.
انواع اتوکلاو
یکی از بهترین ویژگی های اتوکلاوها این است که در انواع مختلف به منظور استفاده و کاربردهای متنوع طراحی و تولید می شود. به همین دلیل امکان استفاده از آن در شرایط و کاربردهای مختلف وجود دارد. علاوه بر این، انواع اتوکلاو دندانپزشکی با توجه به نوع ابزار آلاتی که می خواهید آن را شستشو دهید، به سه کلاس مختلف کلاس N، کلاس S و کلاس B تقسیم می شود.در واقع دلیل اصلی طبقه بندی و سپس تولید کردن انواع اتوکلاو، بهبود عملکرد استریلیزاسیون با توجه به نوع وسایل و تجهیزات دندانپزشکی است. به همین منظور در ادامه این مقاله به طور کامل تر به معرفی انواع اتوکلاو دندانپزشکی می پردازیم.
اتوکلاو دندانپزشکی کلاس N
طراحی استاندارد اتوکلاو کلاس N بدین صورت است که با استفاده از آن می توان ابزار آلات جامد بدون پوشش را استریل کرد. بنابراین می توان گفت که با استفاده از این اتوکلاو امکان استریل کردن وسایل پوشش دار (مثل پارچه یا کاغذ های مدیکال) و نیز وسایل حفره دار وجود ندارد. چون باعث آسیب رسیدن به آن ها می شود.
اتوکلاو دندانپزشکی کلاس B
با استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی کلاس B می توان تمام انواع ابزار و وسایل پوشش دار جامد و بدون پوشش ، مواد نساجی و ابزار سوراخ دار مدل B و مدل A را استریل کرد. یکی از بهترین ویژگی های این مدل اتوکلاو این است که به یک پمپ وکیوم قدرتمند مجهز شده است. به همین دلیل قابلیت و توانایی ایجاد حدود ۰/۹- بار خلاء را نیز دارد.
اتوکلاو دندانپزشکی کلاس S
نوع دیگری از اتوکلاوهای کاربردی برای استرلیزه کردن و استریل نمودن وسایل و تجهیزات مختلف، اتوکلاو کلاس S است. تفاوت این مدل اتوکلاو با سایر اتوکلاوهای دیگر این است که وسایل و تجهیزاتی که با استفاده از آن می توان استریل کرد، توسط شرکت یا کارخانه سازنده مشخص می شود. عملکرد و ویژگی این نوع اتوکلاو این است که قابلیت استریل کردن ابزار آلات بدون پوشش جامد یا پوشش دار جامد، مواد نساجی مثل پارچه، گاز تک لایه و وسایل سوراخ دار Bو ... را نیز دارد. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این اتوکلاو این است که قابلیت مجهز شدن به پمپ وکیوم یا عدم مجهز شدن به این پمپ را دارد. بنابراین با توجه به نوع عملکرد خاصی که دارد، دارای سیکل خشک کن هم هست.
سیستم کنترلر در انواع دستگاه اتوکلاو
یکی از مهم ترین ویژگی هایی که باعث افزایش استقبال و افزایش کاربرد انواع اتوکلاو دندانپزشکی در مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی شده، این است که اغلب آن ها به یک میکروپروسسور مجهز شده است. هدف اصلی از قرار دادن این قطعه درون آن امکان اندازه گیری کردن و پایش دما و فشار است. چرا که پایش و اندازه گیری دما با توجه به نوع وسایلی که قصد استریل و تمیز کردن آن ها را دارید، از اهمیت زیادی برخوردار است.
تقسیم کردن انواع اتوکلاو دندانپزشکی بر اساس روش های استریل
یکی از مهم ترین موارد دیگری که با استفاده از انواع اتوکلاو دندانپزشکی را می توان دسته بندی و تقسیم کرد، بر اساس روش های استریل است. در واقع با توجه به این که هر کدام از وسایل و تجهیزات دندانپزشکی کاربردهای مختلفی برای درمان بیماران با شرایط مختلف دارند، نیاز آن ها به نحوه استریل کردن نیز با یک دیگر متفاوت است. یکی از بهترین ویژگی های اتوکلاو این است که استفاده از بخار (اتوکلاو) قابل کنترل، آسان ، بدون باقی مانده خون، بزاق یا سایر ترشحات دیگر ، سریع، قابل انبار، معتبر ، و دارای نشانگر (Indicator) است. علاوه بر این، طبق بررسی های انجام شده استفاده از اتوکلاو بخار آسیب کم تری به وسایل و تجهیزات دندانپزشکی می رساند. بر همین اساس می توان گفت که روش های مختلف استریل کردن وسایل و تجهیزات به چندین دسته مختلف زیر تقسیم می شود: