تفاوت فرش دستباف و ماشینی در چیست؟

فرش در هر خانه ایرانی، جز اصلی‌ترین وسایل دکوراسیون محسوب می‌شود که جلوه بسیار زیبایی به خانه می‌دهد. علاقه مردم به فرش دستباف از گذشته تا به امروز باعث شده است تا ارزش این فرش بیشتر از قبل باشد. همانطور که می‌أانید، این فرش هر چه از عمر آن بگذرد و بیشتر پا بخورد، با ارزش‌تر می‌شود. از این رو، افراد زیادی با یک تیر، دو هدف می‌زنند و با خرید فرش دستباف هم دکوراسیون خود را زیبا می‌کنند و هم یک سرمایه‌ بسیار خوب دارند. البته بسیاری از افراد به دلیل هزینه زیاد این نوع از فرش، اقدام به تهیه فرش‌های ماشینی می‌کنند. اما این دو فرش در بسیاری از موارد با یکدیگر فرق دارند که در ادامه به بررسی تفاوت فرش دستباف و ماشینی می‌پردازیم.

فرق فرش دستباف با فرش ماشینی

اگر قصد خرید فرش دارید و نمی‌دانید چطور باید متوجه تفاوت فرش ماشینی و دستباف شوید؛ بهتر است از یک کارشناس فرش کمک بگیرید. زیرا بسیاری از افراد سودجو به دلیل ناآگاهی شما، فرش ماشینی را به عنوان فرش دستباف می‌فروشند که این موضوع به ضرر خریدار است. البته برخی از نکات درباره تفاوت فرش دستباف و ماشینی وجود دارد که با آگاهی از آن‌ها می‌توانید تا حد زیادی متوجه فرق این دو نوع فرش بشوید.

جلوه ظاهری و رنگ در فرش ماشینی و دستباف

یکی از تفاوت‌های فرش ماشینی و دستباف در ظاهر و ابعاد آن‌هاست. در واقع نمای رنگی در این فرش‌های کاملا با یکدیگر فرق دارد و شما می‌توانید به راحتی آن را تشخیص دهید. فرش‌های ماشینی اصولا رنگ براقی دارند و علت آن هم برای استفاده از مواد مصنوعی است. موادی مانند الیاف مصنوعی، نایلون، پلی استر و … باعث ایجاد نوعی شفافیت در ظاهر این فرش می‌شود.

این موضوع در رنگ فرش دستباف کاملا برعکس است زیرا رنگ استفاده شده در فرش‌های دستباف از نوع طبیعی هستند و همین موضوع باعث می‌شود تا به اندازه فرش ماشینی، شفافیت و براقی نداشته باشند. البته، استفاده از مواد طبیعی در فرش، به مراتب ارزش بالاتری دارد زیرا بسیاری از افراد به دلیل استفاده از مواد مصنوعی در فرش ماشینی، دچار حساسیت می‌شوند. علاوه بر این، به کار بردن مواد طبیعی در رنگ فرش دستباف باعث می‌شود تا کیفیت و سلامت بیشتری داشته باشند.

ابعاد فرش در تفاوت فرش دستباف و ماشینی

معمولا فرش دستباف به دلیل اینکه توسط قالیباف بافته می‌شود، ابعاد آن کمی کوچکتر است و به دلیل خطای انسانی معمولا بخش بالایی یا پایینی آن کمتر است. این موضوع یکی از رایج‌ترین نمادهای فرش دستباف است. این در حالی است که در فرش‌های ماشینی، شاهد توازن در ابعاد فرش هستیم و اندازه‌ها کاملا برابر است. علاوه بر ای، فرش‌های ماشینی در متراژهای بسیار بالا نیز تولید می‌شوند. بنابراین، اگر به ابعاد فرش موردنظر نگاه کنید، به راحتی می‌توانید تفاوت بین فرش دستباف و ماشینی را متوجه شوید.

نوع الیاف به کار رفته در تشخیص تفاوت فرش دست باف و ماشینی

اگر به کارشناسان حرفه‌ای فرش نگاه کنید؛ همه آن‌ها برای بررسی فرش، چندین بار روی آن دست می‌کشند. این کار برای تشخیص نوع الیاف فرش است تا بدانند که فرش موردنظر ماشینی است یا دستباف. فرش‌های دستباف به علت استفاده از مواد طبیعی، بافت بسیار لطیفی دارند که با دست کشیدن روی فرش می‌توانید متوجه آن شوید. 

این در حالی است که فرش‌های ماشینی به دلیل داشتن الیاف مصنوعی، ویژگی لطافت فرش دستباف را ندارند. از سوی دیگر، فرش‌های دستباف به دلیل اینکه با هنر دست بافته می‌شوند؛ همواره هنگام دست کشیدن روی آن‌ها، ناهمواری را حس خواهید کرد که یکی دیگر از تفاوت بین فرش دستباف و ماشینی است زیرا در فرش ماشینی به دلیل تولید فرش توسط ماشین، شاهد این گونه خطاهای انسانی نیستیم.

بررسی پشت فرش برای تشخیص فرش دستباف و ماشینی

یکی دیگر از راه‌های تشخیص فرش دستباف و ماشینی، چک کردن پشت فرش است. شما باید بدانید که گره در فرش‌های دستباف به دلیل اینکه با دست بافته شده است؛ یکنواخت نیست. این عدم یکنواختی را باید در پشت فرش بررسی کنید. اگر پشت فرش ماشینی را بررسی کنید، شاهد سطح یکنواخت و منظم از گره‌ها خواهید بود. این در حالی است که اگرگره‌ها در پشت فرش، به صورت نامنظم و نامتقارن باشد، نشانه فرش دستباف است.

تشخیص ریشه قالی جزئی از تفاوت فرش دستباف و ماشینی

یکی از تفاوت‌های ساده در تشخیص فرش ماشینی و دستباف، بررسی ریشه‌های فرش است. ریشه قالی، نقش مهمی در آن دارد و یکی از دلایل اصلی کیفیت فرش دستباف، یکپارچگی بین ریشه‌هاست و ریشه جزئی از فرش محسوب می‌شود. این در حالی است که در فرش ماشینی، ریشه به خود فرش دوخته می‌شود.

شناخت لبه فرش برای تشخیص فرش ماشینی و دستباف

لبه فرش‌ها که وظیفه کنار هم نگهداشتن چله‌ها را دارند؛ به عنوان پود شناخته می‌شوند که در فرش دستباف به صورت افقی با جنس پنبه هستند. پودها در هویت فرش نقش مهمی دارند و می‌توانند رنگ و ساختار متفاوتی نسبت به ناحیه فرش داشته باشند. از طرفی، باید بدانید که این پودها در فرش دستباف تقریبا ساختاری ناهموار دارند چون با دست کوک می‌شوند. از سوی دیگر، در فرش ماشینی به طور کامل توسط دستگاه دور دوزی می‌شوند و همین موضوع باعث منظم بودن آن‌هاست. بنابراین یکی دیگر از نکات مهم در تشخیص فرش دستباف و ماشینی، شناخت پود در فرش است.

بررسی طرح و نقوش در فرش

اصالت یک فرش دستباف به طرح و نقش‌های آن است که زیبایی آن را دو چندان می‌کند. طرح‌های بافته شده در فرش‌های دستباف، هنر دست بسیاری از قالیبافان است که با تفکر و زحمت زیاد به روی فرش بافته شده است. کار دست نیز طبیعتا گاهی دچار اشتباه می‌شود و نواقصی دارد. این موضوع در فرش‌های ماشینی به صورت کاملا منظم و دقیق شکل گرفته است. یعنی در فرش‌های ماشینی، طرح‌ و نقشه‌ها با نظمی خاص و کاملا متقارن توسط دستگاه بافته شده‌اند. بنابراین شما می‌توانید با مشاهده طرح‌ها، متوجه تفاوت فرش دستباف و ماشینی شوید و آن‌ها را تشخیص دهید.

البته لازم به ذکر است که برخی از تولید کنندگان فرش ماشینی، برای اینکه فرش ماشینی را به عنوان فرش دستباف بفروشند، نواقصی در طرح‌ها ایجاد می‌کنند که خریدار آن را به عنوان فرش دستباف بخرد. البته این موضوع بسیار کم اتفاق می‌افتد اما بهتر است به عنوان خریدار، به این موضوعات توجه زیادی داشته باشید.

کلام آخر

اگر از طرفداران فرش دستباف هستید، با توجه به مواردی که گفته شد؛ می‌توانید تفاوت فرش دستباف و ماشینی را تشخیص دهید. اگر هم فرش دستباف دارید و می‌خواهید آن را تعویض کنید، با بهره‌مندی از طرح تعویض فرش عرسین می‌توانید تنوعی از انواع فرش دستباف را مشاهده کنید. به هر حال استفاده از یک کارشناس فرش، می‌تواند نکات دقیق‌تری درباره فرق بین فرش دستباف و ماشینی را به شما بگوید. اما به عنوان خریدار فرش، خوب است که نکات گفته شده را به حافظه بسپارید و در هنگام خرید فرش، به آن دقت کنید. زیرا فرش دستباف اهمیت زیادی دارد و باید هزینه زیادی را برای آن پرداخت کنید. 

بسیاری از افراد با نگاه یک سرمایه بلند مدت، فرش دستباف می‌خرند زیرا هر چه از عمر این فرش بگذرد، بر ارزش آن اضافه می‌شود. در دنیایی که بازار سکه و طلا، مدام در حال تغییر است، با سرمایه گذاری روی فرش دستباف می‌توانید هم به دکوراسیون خانه خود زیبایی را هدیه کنید و هم یک گنج با ارزش داشته باشید. بنابراین خوب است که قبل از خرید، تفاوت فرش دستباف و ماشینی را بدانید تا یک انتخاب درست داشته باشید.