آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است؟

از سال 2009 که ارز بیت‌کوین به دنیا معرفی شد تا به امروز همچنان مسئله قانونی‌بودن معاملات ارز دیجیتال بحث‌برانگیز است. درحالی‌که دنیای کریپتوکارنسی به دلیل پول‌شویی و آسیب رساندن استخراج ارز دیجیتال به محیط‌زیست، مورد انتقاد قرار می‌گیرد، توسط برخی از کشورهای درحال‌توسعه به‌عنوان یک بازار امن در برابر طوفان‌های اقتصادی مور استفاده قرار می‌گیرد. السالوادور اولین کشوری است که در سال 2021 بیت‌کوین را به‌عنوان یک ارز دیجیتال به رسمیت شناخت و حالا برخی از کشورها در حال وضع قوانین درباره معاملات ارز دیجیتال هستند. 

قوانین خرید بیت‌کوین و سایر آلت‌کوین‌ها در کشورها متفاوت است و برخی از کشورها هنوز قوانین درست و کاملی برای معاملات کریپتوکارنسی تعریف نکرده‌اند. در این مقاله می‌خواهیم به این سؤال که آیا خریدوفروش ارز دیجیتال در اینجا قانونی است یا نه؟ پاسخ دهیم. اگر موضوع قانونی‌بودن معاملات ارز دیجیتال برای شما یک دغدغه است، در ادامه همراه ما باشید. 

آیا خریدوفروش ارز دیجیتال در ایران قانونی است؟

معاملات ارز دیجیتال در ایران به‌صورت رسمی قانونی اعلام نشده است اما انجام آن نیز جرم محسوب نمی‌شود. عالی‌ترین نهاد قانونی کشور، قوه قضاییه وظیفه پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را برعهده دارد. بنا بر فرآیند تأیید قوانین و مصوبات در مجلس، قوه قضاییه معمولاً پس از اجرای یک قانون، بر اجرای آن نظارت می‌کنند. بر اساس ماده 2 قانون مجازات عمومی، «هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آنکه به‌موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد جرم محسوب می‌شود.» بنابراین به دلیل عدم وجود قوانین روشن و مشخص، خریدوفروش ارز دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم و دوج‌کوین را در اینجا نمی‌توان جرم دانست. اما نهادهایی مانند نیروی انتظامی در قبال کلاهبرداری‌های این حوزه مسئولیت‌هایی دارند. در صورت رخ‌دادن هرگونه کلاهبرداری، هک و یا سایر مشکلات، می‌توانیم به‌صورت رسمی شکایت کنیم و در دادگاه به آن رسیدگی می‌شود. 

 آیا خرید و فروش ارز دیجیتال در دنیا قانونی است؟

برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری گسترده در ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین را دارند، دانستن شرایط قانون‌گذاری در کشورهای مختلف برای درک جایگاه این فناوری میان کشورهای توسعه‌یافته برای رسیدن به یک دید کلی از آینده این حوزه امری ضروری است. دنیای کریپتوکارنسی خیلی نوپا است، بدیهی است که رویکرد  دولت‌ها دراین‌خصوص شفاف و قاطعانه نباشد. اما با بررسی یک سری از معیارها می‌‌توانیم بفهمیم که یک دولت نسبت به ارزهای دیجیتال چه دیدی دارد. 

یکی از نکات جالب درباره بازارهای ارز دیجیتال در دنیا، اصطلاحاتی است که برای تعریف آنها در هر کشور به کار می‌رود. برای مثال در کشورهای کانادا، چین و تایوان آن را به‌عنوان «کالاهای مجازی» می‌شناسند. سوئیس نیز از عبارت «توکن‌های پرداخت» استفاده می‌کند. یکی از معمول‌ترین رویکردی که در کشورها به آن پرداخته می‌شود، اخطار درباره دام‌ها و خطراتی که در سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال وجود دارد. این اخطارها معمولاً از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود زیرا این بانک‌ها به‌منظور بالابردن اطلاعات عمومی در ارتباط با تمایز ارزهای حقیقی که توسط آنها نشر و تضمین می‌شوند و ارزهای مجازی که از چنین ویژگی‌هایی برخوردار نیستند، ایجاد می‌شود. برخی از کشورها بر این باورند که از ارزهای دیجیتال برای اعمال تروریستی و پول‌شویی استفاده می‌شود. به همین دلیل قوانین سفت و سختی را برای کاربران این دنیا تعیین کرده‌اند. 

رمز ارزها در کدام کشورها محدود هستند؟

ارزهای دیجیتال در دنیا و به‌ویژه کشورهای غربی طوفانی به پا کرده‌اند. برخی از کشورها از این بازار استقبال کردند اما در مقابل برخی نیز محدودیت‌هایی را برای استفاده از فناوری در نظر گرفته‌اند. ارزهای دیجیتال از سمت دولت‌ها به دلیل نوسانات زیاد نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده‌اند. بسیاری از کشورها مانند چین، روسیه، ترکیه، اندونزی، نپال، ویتنام، بولیوی و کلمبیا استفاده از ارزهای دیجیتال را غیرقانونی می‌دانند و قوانین سفت و سختی را در نظر گرفته‌اند. بانک‌های این کشورها تراکنش‌های ارز دیجیتال را منع کردند و برخی از آنها تراکنش ارز دیجیتال را با مجازات‌های سنگین ممنوع کرده‌اند. 

کدام کشور ها به صورت قانونی پذیرفته اند؟

السالوادور کوچک‌ترین و متراکم‌ترین کشور در آمریکای مرکزی است و اولین کشوری است که بیت‌کوین را برای خرید کالاها و خدمان به رسمیت شناخته و آن را قانونی اعلام کرد. این کشور در حال حاضر از دلار آمریکا به‌عنوان ارز رسمی استفاده می‌کند. در حال حاضر بیشتر کشورها از قانونی کردن ارزهای دیجیتال خودداری می‌کنند. اغلب وعده‌هایی که در مورد قانونی کردن ارزهای دیجیتال داده می‌شود مانند وعده سناتور آریزونا، فقط برای جلب‌توجه عمومی هستند. چنانچه کشورهایی مانند اوکراین و پاراگوئه از مزایای قانونی شدن رمزنگاری بهره ببرند، این امر می‌تواند منجر به فومو در اکوسیستم کریپتو شود. 

آیا با پرداخت مالیات رمزارزها در ایران قانونی می‌شوند؟

سازمان امور مالیاتی کشور پیشنهادی مبنی بر اخذ مالیات چارچوبی قانونی برای معاملات ارزهای دیجیتال ارائه کرده است. کسب‌وکارهای مرتبط با ارزهای دیجیتال باید مالیات پرداخت کنند و سازمان امور مالیاتی گفته است که دولت باید به آنها مجوز بدهد و پیگیری تراکنش‌ها را هم مجاز اعلام کند. چارچوب‌های ارائه شده باید متناسب با قانون باشند و سخت‌گیری‌های زیاد موجب گسترش معاملات در بازارهای سیاه می‌شود. مالیات بر سود سرمایه، مالیات پایه ثابت و مالیات شغلی سه نوع مالیات هستند که پیشنهاد شده‌اند. سازمان امور مالیاتی عقیده دارد که برای مبارزه با پول‌شویی قوانین در معاملات غیرمتمرکز سختگیرانه‌تر خواهد بود. 

نمایندگان در مورد ارزهای دیجیتال چه گفتند؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در شهریور سال 1400 به بررسی وضعیت استخراج ارزهای دیجیتال و مبادلات داخلی آن پرداختند. امیرحسین طیبی فرد اعلام کرد: «رویکرد اکثر کشورها در بار ارزهای دیجیتال یکسان نیست، برخی سکوت کرده‌اند، بعضی از کشورها به رسمیت شناخته‌اند و بعض نیز آن را ممنوع اعلام کرده‌اند.» وی افزود، ماهیت ارزهای دیجیتال به‌گونه‌ای است که اگر خوب شناخته نشود در کنار مزایای آن، موجب ضرر و زیان مردم می‌شود و وسیله‌ای برای معاملات غیرقانونی، قاچاق، پول‌شویی و فرار مالیاتی می‌شود. در طی این جلسه به نتایج مهمی رسیدند. 

1. حذف رمز ارزها امکان‌پذیر نیست، لذا ضرورت دارد که قوانینی برای آن وضع شود. 
2. سایت‌های مبادلات رمزارز تحت نظارت بانک ملی قرار بگیرند. 
3. هیئت‌رئیسه گذارش تخصصی کمیسیون‌ها را باید دریافت کند.
4. ورود کمیسیون اقتصادی به موضوع ارزهای دیجیتال باهدف ساماندهی وضعیت کنونی است.
5. کمیسیون انرژی مجلس درباره مصرف برق ماینینگ ارزهای دیجیتال گزارش دهد.
6. کاهش نیاز به دلار و ارزهای رایج یکی از راه‌های تقویت پول ملی است. 
7. رسیدگی به مشکلات ارزهای دیجیتال نیازمند قانون مادر است. 

کلام آخر

در این مقاله به بررسی قانونی‌بودن خریدوفروش ارزهای دیجیتال در ایران پرداختیم. همان‌طور که در ابتدای متن گفتیم، مشکلی درباره فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال وجود ندارد. اما قبل از ورود به این دنیا باید خوب آموزش ببینیم تا سرمایه خود را بتوانیم حفظ کنیم. افراد سودجو در این بازار زیاد هستند و از روش‌های زیادی برای کلاهبرداری استفاده می‌کنند. چندی پیش سازمان امور مالیاتی پیشنهاد کرد که بهتر است به صرافی‌ها مجوز بدهند و پیگیری تراکنش‌ها را هم قانونی اعلام کنند. با انجام قانون‌گذاری و تعیین تکلیف قانون در کشور باعث می‌شود تا افراز کمتری در این دنیا متضرر شوند.