هوش انسان بطرز شگفت آوری پیچیده است و ما امروز حرف‌هایی از هوش هیجانی و تفاوت آن با ضریب هوشی که بیشتر با آن آشنا هستیم را می‌شنویم. محققان و فیلسوفان سالها تلاش کرده‌ اند که تعریف دقیق و مشخصی از هوش ارائه دهند.

در عصر جدید، دانشمندان برای ارزیابی آنچه افراد می‌ دانند و نحوه استفاده از این اطلاعات در حل مشکلاتشان از آزمون‌ های ضریب هوشی (IQ) استفاده می‌ کنند. اما این آزمون‌ ها به تنهایی قادر به سنجش طیف وسیعی از توانایی‌ های تفکر افراد نیست. در حقیقت، این تست‌ ها همیشه قادر به پیش بینی موفقیت تحصیلی، اجتماعی و شغلی فرد در آینده نیستند.

از این رو، در دهه‌ های اخیر، محققان تعریف هوش را به مجموعه وسیع‌ تری از مهارت‌ ها تعمیم دادند. در این سال ها، مفهوم هوش هیجانی (EQ) به عنوان راهی برای توصیف مجموعه دیگری از مهارت‌ های انسان مطرح شده است. این هوش به توانایی فرد در تشخیص و تنظیم احساسات و نحوه استفاده از آگاهی اجتماعی در حل مشکلات اشاره دارد.

در مجموع، تست هوش هیجانی و تست ضریب هوشی می‌ تواند تصویر کامل‌ تری از هوش انسان در اختیار محققان قرار دهد. بحث‌های فراوانی پیرامون رابطه و تفاوت هوش هیجانی و ضریب هوشی و اینکه کدام مهم‌تر است، وجود دارد. ما در این مطلب هر دو نوع هوش را بررسی می‌ کنیم تا ببینیم آیا یکی از دیگری مهم‌ تر است یا خیر.

آیا هوش هیجانی (EQ) با بهره هوشی (IQ) فرق دارد؟

بطور کلی، ضریب هوشی معمولا به توانایی فکری شما اشاره دارد. متداول‌ ترین عناصر IQ شامل توانایی‌ های زیر است:

• استفاده از منطق برای حل مشکلات
• داشتن برنامه ریزی و استراتژی
• درک ایده‌های انتزاعی
• سازگار شدن با تغییرات
• درک زبان و استفاده از آن

در مقابل، هوش هیجانی، همانگونه که در بالا اشاره شد، به توانایی شما در شناسایی احساسات خود و سایرین و نیز به نحوه استفاده از این آگاهی برای مدیریت و هدایت رفتارتان اشاره دارد. اگر EQ بالایی دارید، به احتمال زیاد به راحتی می‌ توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• احساسات را در درون خود یا اطرافیان‌ تان تشخیص ‌دهید.
• با دیگران همدلی ‌کنید.
• رفتار و احساسات خود را با شرایط مختلف وفق ‌دهید.
• تنش‌های رفتاری خود را کنترل ‌کنید.
• ضریب تحمل‌ تان در برابر وسوسه‌ ها یا موضوعات ناخوشایند بالا است.
• قادر به حل تعارضات‌ با سایرین هستید
• توانایی برقرار کردن ارتباط موثر با دیگران را دارید.

با در نظر گرفتن موارد بالا، اصلی‌ ترین تفاوت‌ میان ضریب هوشی و هوش هیجانی را می توان اینطور توضیح داد:

1. موفقیت تحصیلی فرد به ضریب هوشی وی بستگی دارد. در حالی که سطح EQ فرد نشان دهنده میزان موفقیت وی در زندگی واقعی است.
2. تست هوش هیجانی توانایی اجتماعی و عاطفی فرد یا توانایی وی در تشخیص احساسات خود و دیگران را اندازه گیری می کند. در مقابل، ضریب هوشی صلاحیت تحصیلی و استدلال فرد را می‌ سنجد.
3. هوش هیجانی اکتسابی است و می‌ توان آن را بهبود بخشید یا تقویت کرد. در صورتی که ضریب هوشی یک توانایی ذاتی است که از بدو تولد همراه فرد بوده است.
4. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، می‌ توانند به خوبی احساسات خود را تشخیص، کنترل و بیان کنند. همچنین توانایی درک و ارزیابی احساسات دیگران را نیز دارند. در مقابل، فردی که بهره هوشی بالایی دارد، در یادگیری و درک دانش و بکارگیری آن موفق است. چنین شخصی از قدرت استدلال منطقی و تفکر انتزاعی نیز برخوردار است.
5. رهبران، فرماندهان، مدیران و افرادی که با چالش‌ های اجتماعی سروکار دارند، معمولا هوش هیجانی بالاتری برخوردارند. در حالیکه ضریب هوشی افرادی که قدرت عقلی بالایی دارند یا دائما با چالش‌ های ذهنی سروکار دارند، بیشتر است.

همچنین بخوانید: تفاوت EQ با IQ چیست؟

هوش هیجانی یا ضریب هوشی؟ کدام مهمتر است؟

از لحاظ تاریخی، IQ بالاتر معمولا با عملکرد تحصیلی و شغلی بهتر و درآمد بیشتر مرتبط بوده است. البته نتایج مطالعات جدید موسسه تحقیقاتی Trusted Source این ارتباط را مورد تردید قرار داده است. از سوی دیگر، هوش هیجانی با موفقیت شغلی و احساس رضایت بیشتر از زندگی در ارتباط است. علاوه بر این شواهدی وجود دارد که نشان می‌ دهد هوش هیجانی می‌ تواند در کنترل استرس موثر باشد. بر اساس تحقیقی که در سال 2019 انجام شد، هوش هیجانی می‌ تواند به فرد در بهبود سریعتر استرس حاد کمک کند.

با این حال هر دو نوع هوش می‌ توانند بطور قابل توجهی بر کیفیت زندگی و دستاوردهای فرد تاثیر گذار باشد. درک و تقویت هر دو نوع هوش احتمالا بهترین گزینه ممکن برای افزایش شانس موفقیت در تمام زمینه‌ های زندگی است.

چگونه می‌ توان EQ و IQ خود را بهبود بخشید؟

اگر تصور می‌کنید که مانند فیلم‌ های "Limitless" و "Lucy" می‌ توان با خوردن تنها یک قرص، باهوش شوید، متاسفیم که باید شما را ناامید کنیم. برای بهبود و تقویت ضریب هوشی باید سلول‌ های مغزتان را با محرک‌ های مناسب تغذیه کنید. برای بالا بردن هوش هیجانی خود نیز کاری شبیه آن را باید انجام دهید، ولی اینبار به جای مغز بایستی احساسات را درگیر کنید.

برخی از فعالیت‌ هایی که افزایش ضریب هوشی را به دنبال دارند عبارتند از:

• کارهای روتین خود را هر بار به سبکی متفاوت انجام دهید. بعنوان مثال با دست چپ مسواک بزنید.
• بازی‌ های فکری مانند سودوکو، پازل یا شطرنج را انجام دهید.
• جدول حل کنید
• یک ساز موسیقی را یاد بگیرید.
• ادامه تحصیل دهید یا دائما در حال یادگیری مطالب جدید باشید.

در رابطه با تقویت EQ موضوع کمی متفاوت است. قبل از اینکه فعالیت‌ های خاصی را انجام دهید، بهتر است بیشتر روی آموزش پاسخ‌ های احساسی خود کار کنید. برای توقیت هوش هیجانی خود می‌توانید دوره هوش هیجانی را از مدرسه کسب و کار آیا را تهیه کنید و بصورت عمومی برخی از فعالیت‌ هایی که موجب تقویت هوش هیجانی می‌ شوند، عبارتند از:

• گوش دادن فعال را تمرین کنید.
• خودآگاهی را تمرین کنید.
• یاد بگیرید که با انگیزه باشید و چشم انداز مثبت را در درون خود پرورش دهید.
• تفاوت بین پاسخ دادن و واکنش نشان دادن به یک تعارض را فرا بگیرید.
• انتقاد پذیر بودن را تمرین کنید
• با سایرین همدلی کنید.

مشخصا پرورش مهارت‌ های هوش هیجانی کمی دشوار است. اما شما می‌ توانید با شرکت در دوره‌ های آموزشی، تماشای فیلم‌ های آموزشی یا خواندن کتاب‌ های مرتبط راه را برای رسیدن به هدفتان هموار نمایید. همچنین شما می‌توانید دکتر یحیی علوی که یکی از محققان و اساتید مطرح کشور در حوزه هوش هیجانی است دنبال کنید.

همچنین بخوانید: برای موفقیت داشتن EQ بالا مهم است یا IQ بالا؟

نتیجه گیری

هوش جنبه‌ های مختلفی دارد. برخی از آنها به توانایی استدلال و برخی دیگر به توانایی فرد در کنترل احساسات اشاره دارند. تست‌ های ضریب هوشی توانایی شما در حل مسئله، استفاده از منطق یا درک ارتباط ایده‌ های پیچیده را اندازه گیری می‌ کنند. این در حالی است که تست‌ هوش هیجانی، توانایی شما در تشخیص احساسات خود و دیگران را می‌ سنجد و از این داده‌ ها برای تصمیم گیری شما استفاده می‌ کند.

هر دو نوع هوش می‌ توانند بر عملکرد شغلی، روابط و رفاه کلی شما در زندگی تاثیر بگذارند. درک و توسعه هر یک از این هوش‌ ها می‌ تواند کلید موفقیت در بسیاری از زمینه‌ های زندگی شما باشد.