واضح آرشیو وب فارسی:تراز: تراز: ا اوج گیری مشکلات کلانشهرها در دهههای گذشته، برخی پژوهشگران پرداختن به محله را تنها راهکار عملی در حل مشکلات دانستهاند. محله گرایی از منظر سیاسی در واقع سپردن امور محلی به واحدهای کوچکتر و مردم است که باعث ایجاد واحد محلی در نظام مدیریت و اداره امور شهرها میشود.
به گزارش تراز ،باز این جهت محله گرایی یعنی واگذاری هرچه بیشتر اداره امور محله، شناسایی مشکلات و توانمندی محله به دست خود افراد محله. محله گرایی دارای دو مؤلفه انس با محله و تعامل با نهادهای محله است. انس با محله به معنای اعتماد سازی، ورود به زندگی و روابط اجتماعی یک محله است. انسان هنگامی که درباره خود فکر میکند، خود را متصل به مکانی میداند که در آن زیست میکند و آن مکان را بخشی از خود میشمارد. میان فرد و زندگیاش رابطه عمیقی وجود دارد که برخی آن را رابطه خود همانی با فضا تعبیر میکنند. این خودهمانی با فضا و مکان از مکانها و کالبد فراتر رفته به فضای ارتباطی اطراف گسترش مییابد. چیزی که میتواند یادآور حس و خاطرات نسبت به کل فضای ارتباطی و تجارب شخصی باشد.
از این رو فضا گستره معنایی گستردهتری نسبت به مکان دارد. این حس مکان و خودهمانی با فضا، وقتی در تجربه زندگی مشترک تعاملات گسترده و چهره به چهره، حس همسایگی، تعاملات و تعاون چند بعدی در امتداد تاریخی نسبتاً طولانی از زندگی افراد ادامه مییابد، حس مکان مبتنی بر محله را شکل میدهد. حسی که مکان محله را از یک واحد جغرافیایی صرف به یک فضای هویت بخش متعلق به خود افراد و خاطرات آنها تبدیل میکند. به عبارت دیگر، بخشی از شخصیت وجودی هر انسان که هویت فردی وی را میسازد مکانی است که او خود را با آن شناسایی کرده و به دیگری میشناساند.
وی هنگامی که راجع به خود فکر میکند خود را متصل به آن مکان میداند و آن مکان را بخشی از خود بر شمارد و میان او و آن مکان رابطه عمیق به وجود میآید. در واقع هویت مکان بخشی از هویت فردی تعریف میشود. فرایندی که به واسطه آن تعاملات و کنش متقابل انسان با مکان صورت میگیرد و افراد خودشان را بر حسب تعلق به مکان ویژهای تعریف میکنند. همچنین یکی از مهمترین تأثیرات و تبعات محیط، مسأله تعلق مکانی است که تا حدود زیادی به هویت مکان ارتباط تنگاتنگ دارد. تعلق مکانی پیوندی عاطفی است که افراد با مناطق ویژهای برقرار میکنند. مکانهایی که افراد ترجیح میدهند در آنها اقامت کرده و در آنها احساس آرامش میکنند.
در اثر این رابطه محیط به یک لنگرگاه روانی تبدیل میشود. گاه این تعلق مکانی از سطح تجربههای احساسی شناختی فردی فراتر رفته و از طریق حس مشترک جمعی برای یک محدوده فضایی وسیعتر تا سطح یک کشور و برای یک ملت نیز گسترده میشود. این زندگی طولانی مدت در مکان به همراه فضایی که کنشهای متقابل هر روزه و وابستگی به یک محیط مکانی فضایی را در فرد محلی نهادینه میکند موجب تولید حس مکان است. این حس در ارتباط با کنشهای چهره به چهره و هر روزه است. کنشهایی که هنگام پاسخ مثبت از سوی طرف مقابل به شکل گیری گونه جدیدی از روابط اجتماعی بینجامد که کنش متقابل اجتماعی و تعامل اجتماعی گفته میشود.
اما اجاره نشینی در واقع ضد این فرایند است. اجاره نشینی باعث شکل گیری روابط ناپایدار و کوتاه مدت محلی شده و نه تنها مانع شکل گیری حس و علاقه و تعلق فضایی مکانی میشود بلکه پتانسیل شکل گیری تعاملات و کنشهای متقابل اجتماعی را نیز تحلیل میبرد. زندگی کلانشهری خود به خود باعث به هم ریختن فضاهای کالبدی شهری، رشد فردگرایی و انزواطلبی و نوعی بی توجهی مدنی و موجب دوری از ارتباطات چهره به چهره شده است و سیاست اجاره نشینی هم با تقویت حس غریبگی و بیگانگی و گم شدن در شهر نیز این آسیبها را تقویت کرده است.
همانطور که زیمل هم به ما نشان میدهد، کلانشهر مدرن در پیوند با اقتصاد پولی کمی گرا، باعث رشد عقلانیت ابزاری و کمی گرا میشود. عقلانیتی که در آن فرد کلانشهری به علت مواجهه بیامان با یورش تصاویر و سرعت تغییرات و تحولات بسیار دیگر نمیتواند ارتباطاتی عمیق و پایدار برقرار سازد و در نتیجه ارتباطات سطحی و لحظهای زندگی کلانشهری باعث نوعی «دلزدگی» میشود. دلزدگی که در نهایت کناره گیری، احتیاط یا حتی اکراه نسبت به دیگران را موجب شده و فردیت اصیل انسان کلانشهری که در روابط گرم و شخصی امکان ظهور و بروز مییابد سرکوب میشود.
این اکراه حتی زمینه ساز درگیریهایی را با دیگر شهرنشینان فراهم میآورد. در عوضِ این احتیاط و کنارهگیری، نوع جدیدی از فردیت رشد و بروز مییابد. فردیتی ناشی از آزادی عمل حاصل آمده از بیگانگی افراد با جمعیت کثیری که هر روزه با آنها در ارتباط است. فردیتی ناشی از گم شدن در شهر. اجارهنشینی باعث شده است حضور در یک محله و کوچه به متوسط یکسال یا دوسال تقلیل یابد و اجاره نشین تا بخواهد با مختصات کالبدی و اجتماعی و فرهنگی و انسانی اطراف خود آشنا شود، باید محل را به سمت منزل اجارهای دیگری رها کند و در کلانشهرها، جایابی جدید با فاصله زیاد از جای قبلی است و روز از نو!
منبع: صبح نو
زمانبندی انتشار: 14 تير 1396 - 11:48
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تراز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 130]