واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: براساس گزارشهای منتشر شده از سوی سازمانهای جهانی (UNODCP)، حدود 5 درصد از جمعیت فعال جهان (سنین نوجوانی و جوانی) به صورت مستقیم و چند درصد بیش از آن به صورت غیرمستقیم، درگیر پدیده وابستگی به مواد یا اصطلاحا اعتیاد هستند. یعنی سالانه میلیونها آدم بر اثر فرو غلتیدن در دام مواد افیونی و الکلی زندگی خویش را به صورت اندوه بار و تراژیکی فنا میکنند و لاجرم میلیونها انسان دیگر را در غم و اندوه فرو میبرند. اگر پیامدهای هولناک مادی این آسیب ویرانگر را نیز بر پیامدهای هولناک انسانی آن افزون کنیم آن گاه عمق فاجعه را درک خواهیم کرد و پی خواهیم برد چه بلای بزرگ و بیرقیبی پیش روی ما قد علم کرده است و ما را به مبارزهای همهجانبه و مستمر فرا میخواند.
نرخ رشد پدیده اعتیاد در کشور ما نیز هراسانگیز و نگرانکننده است؛ بویژه آن که اولا، این رشد میان آن بخش از اعضای جامعه ما چشمگیر تر است که باید وقت خود را صرف فراگیری دانش، تشکیل خانواده و رشد و توسعه کشور کنند و ثانیا این رشد دلواپسساز موجب شده سن شروع اعتیاد از جوانی به نوجوانی کاهش یابد و این یعنی اگر در تراز ملی، عزممان را برای پیشگیری از وقوع این آسیب و مداخله در آن جزم نکنیم، آمار یک و نیم میلیون معتاد امروزی کشورمان در سالیان آتی از دو برابر شدن فراتر میرود. در چنان شرایطی جامعه آنچنان متضرر خواهد شد که در وصف نگنجد. بنابراین از هم اکنون و بلادرنگ برای پیشگیری اساسی و مداخله جدی، بسیار بیش از آنچه اینک صورت میگیرد باید گام برداشت و اقدام کرد. پیشگیری و مداخله موثر در پدیده نامبارک اعتیاد، همانند هر پدیده پاتالوژیک دیگر، مستلزم درک ماهیت آن بویژه شناسایی و معرفی عوامل موثر بر آن است. البته بحث از مجموع عوامل موثر در شکلگیری این پدیده مستلزم فرصت و مجال فراختری است. ولی در این مختصر و مجال برخی از آن عوامل را معرفی میکنیم. مشخص شده است چند دسته عامل در پیشگیری یک فرد به سوی اعتیاد سهم و نقش دارند. یکی از آن عوامل خانواده است، دیگری خود فرد است، سومی جامعه به صورت عام است، چهارمی عوامل فراملی و پنجمی کارکرد سازمانها و نهادهای مختلف است. البته ناگفته پیداست سهم این عوامل متفاوت از یکدیگر است و لاجرم سهم برخی بیشتر و برخی کمتر است. تجارب من نشان میدهد سهم عوامل درون خانواده پررنگتر و فربهتر از سایر عوامل است. من شواهدی دارم که نشان میدهد برخی خانوادهها معتادساز هستند. اینها خانوادههایی هستند که: 1 ـ از ثبات لازم برخوردار نیستند. 2 ـ در آنها انضباط رفتاری بسیار کمرنگ است. 3 ـ جو درون خانواده تهی از عاطفه و صمیمیت است. 4 ـ تعارضات حل نشده و مزمن پرشماری دارند. عامل دوم، همان گونه که گفته شد فرد است. واقعیت آن است که همه افراد، حتی آنها که در خانوادههای معتادساز و بیثبات و آشفته پرورش مییابند، در برابر اعتیاد آسیبپذیری یکسانی ندارند. شواهد پژوهشی نشان داده است برخی افراد آسیبپذیری بیشتری دارند. اینان افرادی هستند با ویژگیهای زیر: ـ عدم تابآوری در برابر مشکلات ـ کنجکاوی و نوجویی بیمارگونه ـ باورهای ناصحیح در مورد اثرات مواد مخدر (بویژه درکاهش درد، فراموشی، مسائل جنسی، رهایی از تنش و کاهش وزن) ـ لذتجویی آنی و ناتوانی در به تاخیر انداختن لذتها ـ تمایل شدید به همذاتپنداری ـ فقدان روابط اجتماعی صمیمانه ـ هیجانطلبی کاذب مدیریت نشده بعلاوه، فرضیاتی نیز در مورد بدکارکردی نوروترنسمیتری (ناقلان الکتروشیمیایی) مغز این افراد مطرح شده است. علاوه بر خانواده و فرد، عوامل دیگری نظیر در دسترس بودن، قصور نهادهای آموزشی در واکسینهسازی روانی، بموقع مداخله نکردن سازمانهای درمانی و عدم پذیرش افراد بهبود یافته از سوی جامعه نیز سهم و نقش معناداری در رواج و شیوع اعتیاد دارند. اما پیشگیری را باید از درون خانواده و از سبک فرزند پروری آنها آغاز کرد. خوشبختانه الگوهای تربیتی مناسبی معرفی شدهاند که با تأسی از آنها میتوان آسیبپذیری کودکان و نوجوانان کنونی و جوانان و بزرگسالان آتی را در برابر اعتیاد از میان راند. براساس یکی از آن الگوهای تجربه شده سبک فرزند پروری مثبت و حمایتی که البته مبتنی بر آموزههای دینی و اسلامی است عامل پیشگیرانه موثری است. خانوادههای دارای این سبک، با این شاخصها مشخص میشوند. 1 ـ وجود روابط گرم و صمیمانه درون خانواده 2 ـ انتظارات مشخص و منطقی 3 ـ نظارت مستمر، اما غیرآزاردهنده 4 ـ گفتوگوی منطقی و صمیمانه 5 ـ صداقت و صراحت نهادهای متولی مقابله با پدیده اعتیاد و مواد مخدر نیز با ممانعت از تهیه، تولید و توزیع مواد افیونی و الکلی و از میان راندن امکان دسترس بودن مواد و افزایش هزینههای قانونی جرم توزیع مواد و نظایر آن میتوانند گام موثری در پیشگیری از ابتلای افراد جامعه به اعتیاد بردارند. وظیفه نهاد آموزش و پرورش و دیگر نهادهای فرهنگی و آموزشی نیز سترگتر از نهادهای پیش گفته است. این نهادها، هم باید خطاها و قصورهای درون خانواده را جبران کنند، هم مهارت تابآوری را فزونی بخشند، هم مانع شکلگیری باورهای نادرست در مورد اثرات مواد و الکل شوند و هم همگان را در برابر مواد واکسینه کنند. انشاءالله در مجال و مقالی دیگر این موضوع را بیشتر واکاوی خواهیم کرد. دکتر سعید منتظرالمهدی معاون اجتماعی ناجا
پنج شنبه 14 بهمن 1395 ساعت 01:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]