واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بلوط، همپای هزاره های دلتنگی زاگرس نشینان - جمال دارابی* روزهای رقص و پایکوبی زاگرس نشینان، همانند شب های غمناک فقر و تنگدستی شان در هزاره های تمدن باستان عیلام، در پناه تنه های سترگ بلوط آرام خفته اند و اینک در ابیات هی لای هی لای مادر بزرگ قصه های این دیار، آرام آرام، به خواب می روند.
بلوط نقش بسیار مهمی در زندگی گذشته زاگرس نشینان تا به امروز داشته است در میان آنچه شرق شناس خوش بیان و با احساس انگلیسی خانم فریا استارک به عنوان حاصل گشت و گذارش در سال های 1927 تا 1931 در استان های لرستان و ایلام به رشته تحریر در آورده است بلوط هم به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در زندگی آن زمان مردمان سختکوش این دیار توصیف شده است.دیم فریا مادلین استارک در بخش عبور از کبیرکوه کتابش آنجا که طلوع فاخته ای رنگ بامدادی کبیرکوه را به زیبایی به تصویر می کشد، در بیان ویژه ای به استفاده های درخت بلوط می پردازد و می نویسد: «درختان بلوط ایرانی برگشان از نوع انگلیسی آن بهتر است. در سال های قحطی که محصول غله مزارع از بین می رود، از میوه های بلوط آرد درست می کنند بعضی اوقات نیز بلوط را روی آتش می پزند و مثل فندق بو داده مصرف می کنند.در فصل تابستان نیز برای پوشش سقف کلبه از شاخ و برگ درختان بلوط استفاده می کنند و در فصولی که بارندگی نمی شود نیز به جای علوفه برگ ها را جلو حیوانات می ریزند».قسمت های مختلف درخت بلوط شامل تنه، برگ، میوه و پوست آن از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است که مهمترین این مصارف شامل استفاده خوراکی از میوه بلوط، رنگرزی، استفاده برای آتش و تهیه زغال و مصرف دارویی هستند.چوب بلوط با چگالی بالا و بسیار سخت می باشد که زغال مرغوبی تولید می کند. چوب بلوط در روزگاران نه چندان دور گرما بخش محافل چادرنشینان و رونق بخش مطبخ هایشان بوده است.گال درخت بلوط نیز درمصارف رنگرزی و دباغی استفاده شده که تحقیقات جدیدی درکشورهای مختلف در زمینه تهیه فرآورده های دارویی از آن درحال انجام است.از جمله مهمترین مواد موجود در بلوط، تانن است که در مقابله با فساد و تبدیل پوست به چرم موثر است. این کاربرد توسط قدما در فرایند تهیه مشک استفاده شده است.تانن فراوان موجود در میوه بلوط، نقش موثر و فوق العاده سریعی در درمان اسهال دارد و از دیرباز به صورت میوه خام، پودر و آرد شده بدین منظور استفاده شده است.در زمان های پیشین از پوست تلخ میوه بلوط برای التیام زخم های معده و قوی نمودن دیواره آن استفاده فراوان شده است همچنین جوشانده پوست درخت بلوط جهت رفع مشکلات و بیماری های پوست کاربرد دارد.روزگاران سخت قحطی و خشکسالی برای ساکنان جنگل های بلوط، پر است از بوی نان های تکه تکه شده و بی کیفیت تهیه شده از آرد بلوط که به عنوان تنها قوت قابل دسترس آنان استفاده می شده است.به هر وصف، اگر چه توسعه علوم و تکنولوژی باعث کمرنگ شدن موارد استفاده از این درخت معجزه گر شده و امروزه در کمتر خانواده ای از خواص درمانی آن استفاده می شود ولی باید گفت بلوط همراه و همپای زندگی دیرین زاگرس نشینان بوده و هست.اما حال این روزهای درختان بلوط خوش نیست و نفس های مهربان و خسته شان به شماره افتاده است، مهمان های ناخوانده زیادی به ریشه و اصالت این نهاده های پاک و بخشنده هجوم آورده و آرام و بی صدا، درون صبور و سترگشان را خالی کرده اند.در سکوتی سرد از بی مسئولیتی و اهمال، همزاد روزهای نیک و بد اهالی سختکوش زاگرس، نفس های آخرین خود را می کشند و طبیبی بر زخم های آنان یافت نمی شود. کاش، صبحی دل انگیز که پنجه گرم خورشید، خاک سرد قله های زاگرس را نوازش می کند و زندگی را فریاد می زند، کابوس درختان بلوط آفت زده پایان یابد و آنها دوباره زندگی را جشن بگیرند.جمال دارابی - فعال اجتماعی
23/09/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 122]