واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: توقف طرحهاي كلان تحقيقاتي در ايستگاه اما و اگر!
نگراني از توقف طرحهاي تحقيقاتي كلان و ملي! اين واقعيت، موضوعي بود كه...
نویسنده : حسن رضايي
نگراني از توقف طرحهاي تحقيقاتي كلان و ملي! اين واقعيت، موضوعي بود كه در جريان ديدار اخير رهبر انقلاب با جمعي از نخبگان علمي جوان كشور مطرح شد:«گزارشهايي به من ميرسد كه بعضي از طرحهاي كلان در موضوعات تحقيقاتي مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اينها، دچار توقّف يا لنگي است؛ اين من را نگران ميكند، اين را ميخواهم اينجا بگويم كه مطالبه عمومي باشد، من از مسئولان امر به طور جدّي درخواست ميكنم به اين مسائل بپردازند. اين طرحها، طرحهاي بسيار مهمّي است؛ حتّي بعضي از طرحهاي تحقيقاتي مربوط به انرژي هستهاي همينطور [است]. اينها نبايد مطلقاً توقّف پيدا كند.» توقف اين طرحها اما چقدر نگراني دارد؟ براي پاسخ دادن به اين سؤال بايد دانست كه طرحهاي مذكور، لُب لُباب و مهمترين نتيجه اجراي نقشه جامع علمي كشور محسوب ميشوند.
***
بر اساس نقشه جامع علمي كشور، تعريف و اجراي طرحهاي مذكور - بر خلاف حجم زيادي از مقالات نمايه شده پژوهشگران ايراني در نشريات بينالمللي- دقيقاً بر اساس نيازهاي اساسي كشور بوده و بايد به رؤياي ديرينه ارتباط صنعت و دانشگاه تحقق ببخشند. ايجاد اشتغال مؤثر براي دانشجويان مقاطع تحصيلات تكميلي و توليد دانشِ مورد نياز بخشهاي مختلف كشور نيز از ديگر اهداف تعريف طرحهاي كلان ملي است. امري كه گويا فعلاً خبري از آن نخواهد بود! كاهش قابل توجه شتاب رشد علمي كشور نيز بخش ديگري از واقعيات موجود در فضاي اين روزهاي دانشگاههاي كشور است. اين يعني آنكه بر خلاف اصرار مسئولان دولتي، حال عمومي بخش علمي كشور خوب نيست و رو به وخامت گذاشته است. موضوع طرحهاي كلان ملي و توقف آنها اما از اهميتي دوچندان برخوردار است. مسئولان دولتي طي سالهاي گذشته مكرراً خبر توقف اين طرحهاي ملي و مهم را به رسانهها اعلام كردهاند.
سؤالي كه در اين زمينه مطرح ميشود اين است كه كدام طرحها و به كدام دلايل منطقي متوقف شدهاند؟! دكتر كبكانيان، قائممقام ستاد راهبري اجراي نقشه جامع علمي كشور در همين زمينه گفته است: «متأسفانه غالب طرحهاي كلان ملي تقريباً متوقف شده و در حال حاضر از مجموع 47 طرح كلان ملي فناوري تنها هفت طرح كلان از حمايت مالي نسبي برخوردار است. حال آنكه تمام اين طرحها مصوب شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري و شوراي عالي انقلاب فرهنگي است اما به دليل ارائه نشدن بودجه، راكد و تعطيل شده است. «با توجه به نقش شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري (عتف) در برنامهريزي براي توسعه علم و فناوري در كشور، دبيرخانه اين شورا از ابتداي سال 89 تصويب طرحهاي كلان ملي را مهمترين وظيفه خود عنوان كرد.
دبيرخانه شوراي عالي عتف با توجه به پيشينه و فعاليتهاي صورت گرفته در كميسيونهاي تخصصي در دي ماه 1390 تعداد 37 طرح كلان ملي پژوهش و فناوري را با همكاري دستگاههاي اجرايي تدوين كرد و در كميسيون دائمي به تصويب رسانيد. بدين ترتيب تا پايان سال 1392 تعداد 47 طرح كلان ملي پژوهش و فناوري به تصويب شوراي عالي رسيد. ابهام در زمينه طرحهاي كلان ملي اما از اولين جلسات شوراي عالي عتف در ابتداي دولت يازدهم كليد خورد. آنجا كه اعلام شد از تعداد 47 طرح كلان ملي تعداد هشت طرح كلان ملي به شرط تأمين 50 درصد بودجه از سوي بهرهبردار تأييد شده و هفت طرح نيز معلق هستند. مسئولان وزارت علوم دولت يازدهم بعدتر نبود متقاضي را علت توقف 13 طرح كلان ملي اعلام كردند. دو سال پس از روي كار آمدن دولت يازدهم در 30 مرداد ماه 1394 اما دكتر وحيد احمدي معاون پژوهش و فناوري وزير علوم و دبير شوراي عالي عتف، داعيهاي جديد را مطرح كرد.
وي گفت:«در گذشته به دليل تعجيلي كه در تصويب اين طرحها صورت گرفت، براي همه طرحها مراحل تعريف طرح، توجيه اقتصادي و فني اجراي آنها و مطابقت اين طرحها با اولويتهاي كشور صورت نگرفته است؛ به طوري كه از 47 طرح كلان ملي مصوب، تنها پنج طرح، سند بالادستي دارند كه با تصويب كميسيون دائمي شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري (عتف) از اين پس، اعتبارات تنها به طرحهايي تخصيص مييابد كه داراي سند بالادستي باشند.» اين مسئله با واكنش محمد مهدينژادنوري معاون پژوهش و فناوري سابق وزارت علوم مواجه شد. مهدينژاد حذف طرحها را به دليل ضعف مديريت درست منابع دانست و گفت: «ما سال 90- 89 طرحهاي كلان ملي را به تصويب رسانديم يعني 6 تا 7 سال زمان براي پرداخت و بررسي اين موضوع داشتيم. آيا اين مدت زمان تعجيل است؟. . . اگر اصل قضيه مشكل ندارد در اين دو سال چقدر برنامهريزي كردهاند؟»
كامران دانشجو وزير علوم دولت دهم نيز در اعتراض به توقف طرحها اظهار داشت: «طرحهاي كلان را از زماني كه شروع كرديم تا تصويب دو سال طول كشيد، اگر تعجيلي صورت گرفته ميتوانند حالا برنامهريزي كنند و بدون تعجيل طرحها را تصويب كنند، چرا به كلي از بين ميبرند؟» حالا هم مجدداً خبر ميرسد كه ميانگين پيشرفت 47 طرح كلان فناوري 4 تا 5 درصد است! اين يعني آنكه تقريباً تمامي طرحهاي كلان ملي، دچار كندي و به بياني ديگر، توقف شدهاند. مسئولان وزارت علوم نيز جديداً بر معضل قديمي كمبود بودجه تأكيد ميكنند. وحيد احمدي يك روز پس از بيانات گلايه آميز رهبر فرزانه انقلاب با حضور در برنامه «گفتوگوي 20» شبكه خبر ميگويد: «برخي از طرحهاي كلان ملي در حوزه وزارت علوم به دليل مشكلات وكمبود اعتبار متوقف شده است كه اميدواريم در نيمه دوم سال اين مشكلات برطرف شود!»
مشكل اما تنها توقف طرحهاي كلان ملي نيست. بررسيها نشان ميدهد كه بسياري ديگر از طرحهاي تحقيقاتي مهم كشور همچون پرتاب ماهوارههاي دانشجويي، احداث رصدخانه ملي، طرحهاي توسعه صنعت هستهاي و... نيز طي سه سال گذشته به مرحله توقف رسيده يا نزديك شدهاند. سؤال اين است كه همزمان با وجود حقوقهاي نجومي و اختلاسهاي چند هزار ميلياردي در دستگاههاي دولتي، چگونه است كه همچنان بر معضل كمبود بودجه براي چنين طرحهاي مهمي تأكيد ميشود؟ به نظر ميرسد ريشه اين واقعيت تلخ را بيش از هر چيزي بايد در اين اعتقاد مشاور ارشد رئيسجمهور و كليت مجموعه دولت دانست كه «اگر قرار باشد تعرفه واردات برداشته شود، در هيچ صنعتي به جز آبگوشت بزباش و قرمهسبزي، در هيچ تكنولوژي توليد رقابتي و برتري نخواهيم داشت!» پس ديگر اختصاص بودجه به طرح تحقيقاتي ملي به چه دردي خواهد خورد؟!
دولت در حالي هر روز خبرهاي نو به نو از توقف طرحهاي كلان ملي ارائه ميدهد كه پيش از اين، دانشگاهيان كشور با عزمي جزم، اجراي 47 طرح كلان ملي را در دانشگاهها آغاز كرده بودند و با وجود كمبود بودجه همت بر اجراي اين طرحها قرار گرفته بود. با شروع دولت يازدهم اما طرحهاي كلان ملي به تدريج آب رفت! تعداد طرحهاي كلان كم و كمتر شد و حالا دولت به بهانه كمبود بودجه، ترمز طرحهاي كلان ملي را كه صدها دانشجو و استاد دانشگاه روي آن مشغول به كار هستند، ميكشد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۵ آذر ۱۳۹۵ - ۱۶:۰۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]