واضح آرشیو وب فارسی:برترین ها: سارا اردو در دیپلماسی ایرانی نوشت: تقریبا 14 سال از زمانی که ریز گردها را مهمان ناخوانده می نامیدیم، گذشت و امروز تسلط گرد و غبار بر آسمان استان های کشور نفس مردمان را تنگ کرده و علاوه بر سلامتی انسان، حیات زیست محیطی را نیز به مخاطره انداخته است. آسیب های اقتصادی – اجتماعی ریزگردها به کشور کمتر از آسیب اقتصادی- اجتماعی یک جنگ نیست. به عنوان نمونه خوزستان که یک قطب اشتغال زایی بزرگ در کشور محصوب می شد و مردم از تمام نقاط برای کسب و کار و در آمد مکفی نیروی کار از هر تخصص و صنفی به سمت این استان سرازیر می شدند، به دلیل تسلط ریزگردها در استان نه تنها شاهد افت این استان در اشتغالزایی بودیم، بلکه شاهد افزایش مهاجرت افراد بومی به خارج استان هستیم. این آسیب های ناشی از ریزگردها کمتر از آسیب یک جنگ بزرگ در کشور نیست.
از نظر کارشناسی عوامل متعدد طبیعی و انسانی زمینه ساز بروز پدیده ریزگردها می شوند. از مهمترین علل داخلی زمینه گسترش پدیده ریزگردها در ایران می توان به مدیریت ضعیف منابع آبی و رودخانه ای در ایران، خشک شدن تالاب ها به خصوص تالاب های مناطق جنوبی کشور مانند تالاب هورالعظیم در خوزستان و تغییر کاربری اراضی کشاورزی و جنگلی اشاره کرد. مهترین عامل خارجی گسترش پدیده ریز گردها در کشور موفقیت نداشتن در سیاست های خارجی مان است. تصاویر ماهواره ای در مورد ریزگردها در جنوب کشور نشانگر این است که گسترش ریزگردها در این بخش کشور به دلیل وجود صحراهای عظیم شمال عربستان، همچنین تپه های ماسه ای وسیع و بیابان های لخت و لم یزرع این کشور، بیابان های رسی و کفه ای در جنوب عراق و شمال شرق کویت و نیز سد سازی ترکیه و خشک شدن تالاب این بخش است.
روند مدیریت محیط زیست در داخل کشور به دلیل ضعف شدید در ارزیابی های زیست محیطی طرح و پروژها همچنین دستکاری غیر اصولی اکوسیستم های طبیعی محیط زیست مانند کانال کشی رودخانه کارون که شاهرگ منابع آبی منطقه به خصوص تالاب های منطقه که یکی از عوامل اصلی در مهار ریزگردها هستند، بدون توجه به کمبود منطقه و روند تغییرات اقلیمی خود جای تفکر و تامل بسیار دارد.
برای رفع عوامل خارجی پدیده ریزگردها لازم است که یک همکاری بین المللی در سطح منطقه به ویژه میان کشورهای ترکیه، ایران، عراق و سوریه صورت بگیرد. قابل کتمان نیست که سیاست خارجی ما، نه در چند سال اخیر بلکه از چند دهه پیش، در مسائل مربوط به محیط زیست قوی عمل نکرده است.
دستگاه دیپلماسی ما باید کنش مؤثری درباره سدسازی های ترکیه روی دجله و فرات یا سد سازی افغانستان روی هریرود داشته باشد. ساخت سدهای عظیم از سوی ترکیه بر سرشاخه های دجله و فرات تا کنون تا حد زیادی سبب کاهش حجم ورودی آب رودخانه های دجله و فرات و خشک شدن تالاب هورالعظیم شده است. اگر این سدسازی ها تکمیل شود و حقابه تاریخی سوریه و عراق و محیط زیست تأمین نشود، هم عراق و سوریه آسیب جدی خواهند دید و هم کشور ما به علت ورود ریز گردها و نیز کم آب شدن اروندرود دچار مشکلات محیط زیستی و اجتماعی- اقتصادی خواهد شد. همچنین افغانستان با ساخت سد سلما، آب هریرود را مهار و شمال خراسان را دچار کم آبی خواهد کرد. ما سهم خود از آب هیرمند بر اساس قرارداد را از دست داده ایم که باعث خشک شدن تالاب های شرق کشور و تشدید ریزگردها در شرق کشور شده است.
دستگاه دیپلماسی ما باید کنش درخور توجه و مؤثری در مذاکرات زیست محیطی داشته باشد. کشور ما بالقوه کشوری است تأثیرگذار و می تواند با ورود تمام و کمال به جامعه جهانی و با استفاده از ابزارهای اقتصادی و فرهنگی خود، با کمترین هزینه بهره برداری کند و برای مثال ترکیه را به پیوستن به «کنوانسیون استفاده ی غیر کشتی رانی از جریان های آبی بین المللی» تشویق کند. این معاهده می تواند به حفظ جریان های آبی فرامرزی (مشترک میان چند کشور) و حراست از حیات رودخانه ها و سرزمین های بهره مند از آنها کمک کند.
خود ما نیز باید شیوه های مدیریت منابع آبی مان را اصلاح کنیم و در مورد آب هایی که از کشور بیرون می روند، این طرز فکر را که تنها راه درست، مهار کردن آب های مرزی است کنار بگذاریم. در این صورت است که خواهیم توانست منابع آب ورودی به کشورمان را هم به صورت مشترک با همسایگان مدیریت کنیم. اصل پایه در مدیریت مشترک این است که چند کشوری که از کوهستان تا مصب میزبان رودخانه هستند، به زنده ماندن رود و به تجربه های بومی و هزاران ساله بهره برداری از آن احترام بگذارند و عمل کنند.
۱۲ مهر ۱۳۹۵ - ۱۶:۴۷
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: برترین ها]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]