واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: نوای زندگی در موسیقی مقامی چهارمحال و بختیاری شهرکرد- ایرنا- در مناطق زاگرس نشین ایران صدای دلنشین لالایی های مادرانه برای کودکان یا صدای خوانش درو گران در فصل تابستان ،زمزمه های اصیل موسیقایی مردم است.
ویژگی مناطق زاگرس ایران،کوهستانی بودن آن و وجود آب و هوای سرد و نیمه معتدل است که همین مولفه ها باعث شده است بخشی از زندگی مردم منطقه با شرایط موجود عجین شود.تمدن زاگرس اما بدون شک بر روی موسیقی و زندگی مردم این منطقه تاثیر گذار بوده است،به گونه ای که می تواند ردپای موسیقی سنتی را در لابلای کارهای روزمره مردم به ویژه عشایر دید.منطقه زاگرس در ایران خاستگاه ایل ها و قوم های مختلف است به گونه ای که اقوام آذری ، کرد، لک ، لر ، بختیاری و عرب با زیرشاخه های قوم شناسی در این منطقه سکونت دارند. از این رو موسیقی مناطق زاگرس نشین ایران خاستگاه کار و تلاش و کسب روزی است،آنجا که با هر کاری مردان نوایی بر لب زمزمه می کرده اند. اوج این موسیقی مرتبط با زندگی را در بین عشایر بختیاری می توان جستجو کرد و این موسیقی در هنگام کوچ عشایر که به مالکنون شهرت دارد اتفاق می افتد. سوز غم انگیز مالکنون در آواز گوشه ای دشتی و شوشتری روایت دل کندن ایل برای کوچ است و صدای سرنا و کرنا و دهل کوبی گویی ایل را برای کوچ مهیا می کند. کرنا یکی از سازهای تاریخی ایران در منطقه زاگرس است که فردوسی در یکی از اشعارش می گوید:برآمد خروشیدن کرنای،تهمتن برآورد لشگر زجای،بفرمود تا رخش زین کنند،دم اندر دم نای زرین کنند. از جمله صداهای دارای موسیقی و هارمونی در منطقه زاگرس لاوه لاوه ، هوره ، مور و سیاه چمانه ، دروگری،برزگری، دی بلال و هی جار و بختیاری و دهکردی است که از سبک های مهم موسیقی مقامی غرب کشور محسوب می شوند. در این بین موسیقی مقامی چهارمحال و بختیاری در سه گونه دهکردی،بختیاری و ترکی ریشه دارد که برخاسته از بطن فرهنگ مردم منطقه است.موسیقی دهکردی برگرفته از نام قدیم شهرکرد مرکز چهارمحال و بختیاری است و این گونه از موسیقی ایرانی، منحصر به همین منطقه است و چندان توسعه جغرافیایی نیافته است. عمده ترین نوای موسیقی دهکردی در گذشته در بین عشایر گله دار این منطقه مرسوم بود و همپای موسیقی بختیاری پیش می رفته است. چهارمحال و بختیاری به لحاظ تقسیم بندی جغرافیایی دارای دو گونه موسیقی بختیاری و موسیقی چهارمحالی است،که منطقه جغرافیایی موسیقی بختیاری به دلیل گسترش جمعیتی بیشتر از موسیقی چهارمحالی بوده است. موسیقی مقامی منطقه چهارمحالی در بخش های ترک زبان،ریشه موسیقایی قشقایی دارد،ولی موسیقی دهکردی استقلال بشتری نسبت به گونه های موسیقایی این استان دارد. موسیقی محلی دهکردی در دو دستگاه شوشتر و دشتی از دستگاههای هفتگانه موسیقی مقامی نواخته می شود و دارای مقام های" حیدر آقا"،"حیدر آژان" ،" هفشجانی " و مقام "دهکردی" است و این مقامها برای موسیقی محلی دهکرد، محدود است. موسیقی مقامی دهکردی در آواز در قطعات شوشتری و دشتی و در تصنیف به صورت" دو و چهار " و " دو و هفت هشت " اجرا می شود و ساز قالب در این مقام، کمانچه و نی و سرنا و کرنا می باشد. مرحوم عطالله جنگکوک یکی از موسیقیدانان مطرح کشور در زمان حیات خویش در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا داشت ، اعلام کرده بود: موسیقی دهکردی قابلیت توسعه دارد می توان برخی از گوشه های این موسیقی را به صورت تلفیقی در مقام های دیگر گسترش دارد. وی گفته بود:موسیقی نواحی و موسیقی مقامی ایران از استعدادهای بسیار زیادی برخوردار است و حفظ و نگهداشت آن نیازمند حمایت مسوولان فرهنگی است. به گفته او،موسیقی دهکردی و بختیاری از اصیل ترین و غنی ترین هنرهای کشور است و در موسیقی بختیاری برای هر امری از جمله کشاورزی، برزگری، درو، عزا و عروسی یک موسیقی خاص وجود دارد. به گفته وی، باید برای ماندگاری این موسیقی به عنوان یک فرهنگ شفاهی نواحی ایران ، آن را به نسلهای امروزی آموزش داد، چرا که موسیقی غربی و وارداتی می تواند این نوع فرهنگ شفاهی را تحت تاثیر قرار دهد. اما در موسیقی مقامی بختیاری،تنوع گوشه ها بیشتر است اگر چه زمانی خوانندگان بختیاری تنها به ملودی " شیر علی مردان " قناعت می کردند.تفاوت موسیقی بختیاری با دهکردی و ترکی قشقایی است این است که در موسیقی بختیاری گاه رزم نیز وجود دارد به گونه ای که دو ساز سرنا و دهل و کرنا و دهل نوازی یکی از اصلی ترین سازهای موسیقی مقامی بختیاری است.نوازندگان موسیقی مقامی بختیاری که سرنا یا کرنا می نوازند را توشمال می نامند که بیشتر این افراد، موسیقی مقامی را به صورت گوشی فراگرفته اند. مقام های گاه گریو، شیر علی مردان، آهای گل، مقام سرکوهی، برزگری،سحرناز،چوب بازی و نوروزیه در موسیقی بختیاری وجود دارد که امروز بخشی از این مقام ها رو به فراموشی است.در موسیقی قشقایی یا ترکی چهارمحال و بختیاری دارای مقام های از جمله گرایلی وجود دارد ولی این مقام های موسیقی قشقایی هنوز به صورت کامل در این استان معرفی نشده است. یکی از استادان موسیقی کشور می گوید:در سالهای اخیر نسبت به موسیقی نواحی و مقامی ایران حمایت های خوبی صورت گرفته است. ˈهادی منتظری چندی پیش در سفر به چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایرنا افزود:موسیقی نواحی و مقامی ایران سرشار از ادراکات حسی است که بسیاری از این آهنگ های مردم در این منطقه ریشه فرهنگی یا خرده فرهنگی دارد.یک دانش آموخته رشته موسیقی می گوید:از گذشته تاکنون مقام های محلی چهارمحال و بختیاری از جایگاه ویژه ای در زندگی مردم برخوردار بوده اند.افشین بهرامی در گفت وگو با ایرنا افزود:با وجود گسترش سبک های پاپ و راک در بین نسل جوان که گاهی ایرانی شده اند، باید به صورت جدی از موسیقی مقامی و محلی حمایت شود و تولید آلبوم های موسیقی می تواند در حفظ و پاسداشت این بخش یا فرهنگ شفاهی مردم اثرگذار باشد.رئیس حوزه هنری چهارمحال و بختیاری نیز می گوید:تاکنون هشت آلبوم موسیقی محلی و مقامی از سوی حوزه هنری منتشر شده است.حجت الله شیروانی در گفت وگو با ایرنا افزود:تا پایان امسال نیز دو آلبوم دیگر در این بخش از سوی حوزه هنری منتشر خواهد شد.به گفته وی،حمایت از آثار فاخر موسیقایی در دستورکار حوزه هنری است و حوزه هنری در حفظ موسیقی سنتی ایران نقش مهمی ایفا می کند.کارشناسان معتقدند هم اکنون جوانان در ارایه موسیقی نواحی مختلف ایران حرکت های مطلوبی انجام می دهند و پشتیبانی از جوانان می تواند در آنها ایجاد انگیزه کند. نبود حامی در توسعه موسیقی نواحی و سنتی ایران از آسیبهای این نوع از موسیقی است و برای رسیدن موسیقی به دست مخاطبان باید از پدیدآوردگان موسیقی سنتی حمایت کرد. بدون پیش داوری می توان گفت که اصالت موسیقی نواحی و مقامی ایران توانایی ایستادگی در مقابل موسیقی های بی ریشه را دارد و مدافع فرهنگ اصیل ایران است.گزارش از محمود رئیسی2097 /1484
19/05/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]