واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: گسترش زمین های کشاورزی در شرایط بحرانی دریاچه ارومیه تهران- ایرنا- اینجا در پارک ملی دریاچه ارومیه جایی که تا کمتر از 20 سال قبل بزرگترین زیستگاه تالابی ایران و مهم ترین محل جوجه آوری بیش از 700 هزار پرنده از 240 گونه مقیم یا مهاجر بود، حالا دیگر کمتر نشانی از حیات باقی مانده است. نه آب است و نه پرنده! تا چشم کار می کند شوره زارها همه جا را فرا گرفته اند.
روزنامه ایران درگزارشی که امروز(دوشنبه) انتشار یافته به وضعیت یکی از بزرگترین زیستگاههای تالابی ایران دریاچه ارومیه پرداخته است که مشروح آن را با هم می خوانیم: برای رسیدن به آب باید کیلومترها راه بروی تا به پیکره آبی و کم عمق دریاچه برسی. دریاچه ای که تا همین چند سال پیش به دلیل حضور آرتمیاهای معروفش به نگین سرخ آذربایجان شهرت یافته بود. اگرچه در سال جاری با ورود مقدار اندکی آب باز هم سرخ شده اما این سرخی نه به دلیل تجدید حیات آرتمیاها بلکه به دلیل تکثیر باکتری ها و فیتوپلانکتون هایی است که فقط در آب شور امکان زیستن دارند. چرا که وجود 340 گرم نمک در هر لیتر آب و ایجاد حالت فوق اشباع، همچنان بزرگترین مانع زادآوری آرتمیاها محسوب می شود.اثرات ویرانگر خشکیدگی دریاچه نیز اکنون چندسالی است که سایه خود را بر سراسر حوضه آبریز گسترانده است. دمای هوا به طور میانگین دو درجه سانتیگراد و میزان تشعشعات ماورای بنفش نیز به دلیل خشکیدگی دریاچه تا 5/2 برابر افزایش یافته تا ریسک ابتلا به سرطان پوست در ساکنان منطقه دوچندان شود. بر اساس اظهارات مدیرکل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز بیش از 80 درصد فعالیت های زنبورداری در شرق دریاچه به دلیل ریزگردهای نمکی متوقف شده و تولید محصولات کشاورزی 30 درصد کاهش یافته است. یافته های ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در سه روستای مورد مطالعه در حاشیه دریاچه حاکی از این است که از 88 دانش آموز این روستاها 30 نفر مبتلا به آسم شده و 3 نفر تا 80 درصد ریه خود را از دست داده اند.در چنین شرایطی که ضرورت نجات بخشی دریاچه بیش از پیش احساس می شود و در حالی که همین اندک آب راه یافته به دریاچه موجی از خوشحالی را بین مردم و برخی مسئولان ایجاد کرده، گزارش خبرنگار «ایران» از ارومیه حاکی است با وجود همه تلاش های صورت گرفته برای تأمین بخش کوچکی از حقابه دریاچه، توسعه باغ ها و اراضی زیر کشت در پیرامون دریاچه همچنان ادامه دارد. این واقعیت تلخ، این پیام را منتقل می کند که گویی «اعتقادی راسخ و عزمی جدی هنوز هم برای احیای دریاچه ارومیه بین مردم و مسئولان اجرایی وجود ندارد.»مسعود تجریشی، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و مدیر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در گفت و گو با «ایران» با اعلام این مطلب می گوید: «با اقداماتی که برای اتصال سیمینه رود و زرینه رود در سال گذشته صورت گرفت آبی که پیش از این به دلیل حجم بالای رسوبات و شیب منفی به دریاچه نمی رسید با ایجاد یک کانال به طول 35 کیلومتر به دریاچه سرازیر شد و 14 رودخانه نیز لایروبی شدند در نتیجه حدود 600 میلیون مترمکعب آب مازاد از این طریق برای دریاچه تأمین شد، حدود 440 میلیون مترمکعب هم حقابه دریاچه از سد حسنلو و بوکان رهاسازی شد و همین امر باعث شد تا تراز دریاچه امسال حدود 54 سانتیمتر افزایش یابد اما متأسفانه در یکسال گذشته شاهد توسعه سطح زیر کشت و باغ ها در برخی مناطق پیرامونی دریاچه هم بودیم که اگر ادامه یابد دیگر نمی توان به احیای دریاچه طبق برنامه زمان بندی شده 10 ساله امیدوار باشیم.» این مقام مسئول افزود: «قرار بود در سه سال نخست طرح احیا با اقدامات سازه ای اجازه ندهیم وضعیت دریاچه بدتر شده و در واقع اوضاع را باید تثبیت می کردیم که موفق هم شدیم اما حرکت بعدی برای سال های آتی سخت تر است چرا که باید میزان مصرف آب در بخش کشاورزی با تدابیری که اتخاذ شده مثلاً اصلاح الگوی کشت، جلوگیری از توسعه اراضی زیر کشت و آبیاری تحت فشار و قطره ای کاهش یابد که اگر مشارکت همگانی و هماهنگی بین دستگاهی بویژه بین وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی محقق نشود نمی توانیم به اهداف مان دست یابیم.» او افزود: «مصرف آب باید هر ساله در حوضه ارومیه 8 درصد کاهش یابد که تاکنون حدود 16 درصد کاهش دادیم اما نمی شود که ما میزان تلفات آب را در یک جا کم کنیم و بعد در حالی که تلاش می کنیم این آب را به دریاچه برسانیم زمین های جدیدی با پشتوانه همین آبی که صرفه جویی شده زیر کشت برود.» فقط 35 درصد اعتبارات ارومیه تخصیص یافتدر همین حال رحمان وهابزاده، مدیرکل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز از روند کاهشی تخصیص اعتبارات احیای دریاچه گلایه می کند و می گوید: «متأسفانه در سال های گذشته بی توجهی و سوءمدیریت در منابع آب و خاک، بهره برداری های غیر اصولی، توسعه نامتعارف باغ ها و اراضی کشاورزی، توسعه چاه های غیر مجاز، تغییر اقلیم و کاهش بارندگی همه دست به دست هم داد تا دریاچه به این روز گرفتار شود و در حال حاضر نیز با وجود اقدامات مثبتی که توسط دولت و ستاد احیا انجام شده اما تخصیص نیافتن بموقع اعتبارات و کمبود تجهیزات و نیروی انسانی مهم ترین تنگناهای ما برای کاهش خطرات بیابانزایی و مقابله با شن های روان در منطقه محسوب می شود.» چرا که در حال حاضر بیش از 300 هزار هکتار از پهنه آبی دریاچه به شوره زار تبدیل شده و حدود 300 هزار هکتار از اراضی پیرامونی هم به بیابان تبدیل شده که حدود 26 هزار هکتار آن را شن های روان تشکیل می دهد. مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز می گوید: «در سال 94 فقط حدود 35 درصد از اعتبارات احیای دریاچه تخصیص یافت که اگر تخصیص ها به همین شکل ادامه یابد از برنامه عقب می افتیم.تجریشی می گوید: ما انتظار داریم با توجه به افزایش دو درجه ای دما در ارومیه امسال حداقل 70 درصد آب دریاچه یعنی 80 سانتی متر از سطح آب تبخیر شود بنابراین تأمین حقابه دریاچه باید با کاهش مصرف در بخش کشاورزی به طور جدی دنبال شود. او تأکید می کند: وزارت جهاد باید سیستم کنترلی قوی تری اعمال کند و اجازه توسعه اراضی کشاورزی را ندهد و طبیعتاً اگر سازمان آب منطقه ای هم آب این اراضی را تأمین نکند دیگر کشت غیر مجاز هم اتفاق نمی افتد. فرمانداران و مسئولان محلی نیز باید جدی تر عمل کنند و به ضرورت احیای دریاچه اعتقاد داشته باشند. به عبارت دیگر مردم و مسئولان به این باور برسند که چاره ای جز احیای دریاچه ندارند وگرنه کشاورزی و زندگی در این منطقه در سال های پیش رو با مخاطرات جدی تری مواجه خواهد شد، البته مردم تا حدودی به این باور رسیده اند اما هماهنگی بین دستگاه ها ضعیف است و انگار هنوز اعتقادی به این مهم ندارند که آب باید به دریاچه برسد وگرنه وقتی در جنوب دریاچه دوباره نهال های جدید کاشته می شد باید برخورد جدی با متخلفان صورت می گرفت. ما هم در ستاد احیا مرتباً ماهانه گزارش می دهیم اما در سطح شهرستان ها کمتر به این موارد توجه می شود.»سطح آب در دریاچه ارومیه هر روز بیش از قبل کاهش می یابد و تا پایان مهر ماه نیز بخش اعظم آب موجود تبخیر می شود. به عبارت دیگر این امیدهاست که کمرنگ می شود اگر میزان مصرف آب کاهش نیابد و سطح زیر کشت همچنان افزایش یابد. تجریشی می گوید: احیای دریاچه ارومیه در سه چهار سال امکان پذیر نیست. مصرف آب باید کاهش یابد. از یکصد هزار چاه حفر شده در حوضه حداقل بیش از 50 هزار حلقه آن که غیر مجاز است باید بسته شود اما اولویت ما بیشتر روی کنترل آب های سطحی است چون شناسایی و پلمب چاه های غیرمجاز مسلماً با مشکلات بیشتری مواجه است با این حال وزارت نیرو با همکاری دستگاه قضایی و نیروی انتظامی در تلاش است که جلوی حفر چاه های جدید را بگیرد. و باز هم متذکر می شوم اگر دستگاه ها هماهنگ نباشند و مردم مشارکت نکنند این اقدامات و صرف هزینه های هنگفت جواب نمی دهد.*منبع: روزنامه ایران /18 مرداد95** اول ** 1337
18/05/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]