واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: پایتخت مناره اشرافی دارد، مسجد ندارد!
يك خانه آن هم نه خانه هر كسي كه خانه خدا به همين خاطر هم هست كه در مساجد به روي عموم مسلمانان باز است و مسجد نه فقط محلي براي عبادت كه كانوني براي وحدت، همدلي و افزايش نشاط اجتماعي هم هست...
نویسنده : زهرا چيذري
يك خانه آن هم نه خانه هر كسي كه خانه خدا به همين خاطر هم هست كه در مساجد به روي عموم مسلمانان باز است و مسجد نه فقط محلي براي عبادت كه كانوني براي وحدت، همدلي و افزايش نشاط اجتماعي هم هست، با وجود اين اما هم آمار مساجد در نقاط مختلف كشورمان نسبت به جمعيت كم است و هم مساجدي كه وجود دارد، اغلب اوقات به جز وقت نماز بسته است و همين مسئله موجب شده مساجد كه ميتوانند اصليترين پايگاه فرهنگي براي جذب جوانان و اصلاح زيربناي فرهنگي و اجتماعي جامعه باشند، كاركرد اصلي خود را از دست بدهند و جوانان و نوجوانان حتي آنهايي كه گرايشات مذهبي بالايي هم دارند، ناگزير به مراكز ديگري براي گذراندن اوقات فراغتشان هدايت ميشوند.
پايه و اساس حكومت اسلامي با مسجد گذاشته شد. بر اين اساس پيامبر اكرم (ص)در شهر مدينه اولين هسته حكومت اسلامي را با ساخت مسجد قبا پايهگذاري كردند. از آن پس مسجد محل تجمع و تصميمگيريهاي مهم سياسي، فرهنگي و اجتماعي بود. مردم هم روزي چند بار براي اقامه نماز و عبادت و براي شنيدن سخنان پيامبر در مسجد جمع ميشدند و در عمل، مساجد اصليترين پايگاه اسلام هستند. در دوران مبارزات مردم عليه رژيم ستمشاهي هم دژ فرماندهي اين مبارزات مساجد بود و نخستين هستههاي انقلاب از سوي حضرت امام (ره) در مساجد پايهگذاري شد. در دوران دفاع مقدس هم مسجد نقش حياتي در مديريت نيروها و تأمين تداركات پشت جبهه داشت و مسجد خرمشهر نماد مقاومت مردم ايران و خوزستان است. كمكم همانطور كه شكل و شمايل مساجد تغيير كرد و گنبد و گلدستههاي معماري ايراني اسلامي مساجد جاي خودش را به معماريهاي نو و شيوههايي مانند معماري پرش كيهاني داد (مسجد ولي عصر) كاركردهاي مساجد هم به محلي براي برگزاري ختم و حداكثر برگزاري نماز تغيير كرد. اين در حالي است كه صرفنظر از جدايي مساجد از كاركردهاي اصلياش، سرانه مسجد نسبت به جمعيت هم بسيار ناچيز و براي كلانشهر تهران چيزي حدود 15 سانتيمتر است.
يك روز براي پرداختن به كاركرد واقعي مساجد
امروز روز جهاني مسجد است. ماجراي اين نامگذاري بازميگردد به ۳۱مرداد سال۴۸ كه مسجدالاقصي به دست صهيونيستها به آتش كشيده شد، سالها بعد و به همين مناسبت به پيشنهاد ايران و تصويب سازمان كنفرانس اسلامي در سيامين نشست، اين روز به نام روز جهاني مساجد ناميده شد.
در ايران هم اين روز بهانهاي است تا كمي بيشتر به وضعيت مساجد كشورمان بپردازيم؛ خانههاي خدا كه اگرچه بايد درشان درست مانند در خانه خدا هميشه به روي مردم باز باشد و كانوني براي برنامههاي فرهنگي و پاسخگويي به شبهات اقشار مختلف مردم به ويژه نوجوانان و جوانان باشد، تنها در موقع نماز آن هم نماز مغرب و عشا باز است و در كمتر مسجدي نماز صبح يا حتي ظهر و عصر به جماعت اقامه ميشود.
كميت و كيفيت مساجد
در خصوص تعداد مساجد موجود در سطح كشور آمارهاي متعددي از سوي مراكز مختلف اعلام شده است اما طبق آخرين آمارها حدود ۷۲ هزار مسجد وجود دارد. اين بدان معناست كه بهازاي بيش از هزار نفر يك مسجد در ايران وجود دارد. طبق برنامهاي كه دولت دارد، قرار است تعداد مساجد در افق ۱۴۰۴ به رقم ۹۲ هزار برسد. با اين فرض كه جمعيت كشور در آن هنگام ۹۲ ميليون نفر است. با اين حال برخي هستند كه ميگويند ۲۵۰ هزار مسجد ديگر در ايران نياز است.
آمار جالب ديگر در حوزه مساجد تعداد مساجد مربوط به اهل سنت است. آنطور كه آمارها نشان ميدهد براي 5 ميليون نفر از مسلمانان اهل سنت ايران حدود ۱۰هزار مسجد وجود دارد. اين بدان معناست كه بهازاي هر ۵۰۰ نفر از اهل سنت يك مسجد وجود دارد. بزرگترين مسجد اهل سنت در ايران مسجد جامع مكي در زاهدان است كه سال ۱۳۵۳ بهدست مولوي عبدالعزيز تأسيس شد.
شهر تهران با توجه به جمعيت ۸ ميليون نفري با 2 هزار مسجد كمترين تعداد مساجد را دارد و به لحاظ تقسيم تعداد مساجد بر تعداد جمعيت بايد گفت پايتخت، فقيرترين شهر كشور از نظر شمار مسجد است. هماكنون ۲ هزار مسجد در تهران وجود دارد و سرانه تعداد مساجد به جمعيت در تهران براي هر ۴ هزار نفر، يك مسجد است. همچنين سرانه مساحت مساجد به جمعيت شهر تهران هم ۱۵ سانتيمتر به ازاي هر نفر است. اين در حالي است كه طبق استانداردها براي هر فرد حداقل نياز به ۷/۶ متر فضاي مذهبي و فرهنگي در شهر وجود دارد. توزيع نامتوازن مساجد هم موضوع ديگري است كه براي برخي مناطق و شهركهاي تازهساز چالشزا شده است، براي مثال براساس اطلس شهر تهران در منطقه ۱۷ شهريور ۲۷۰ مسجد وجود دارد، در حالي كه در مناطق غربي تهران كه جمعيت بسيار زيادي را در سالهاي گذشته در خود جاي دادهاند كمتر از ۵۰مسجد وجود دارد. از كميت مساجد كه بگذريم به كيفيت و هدف اصلي از ايجاد اين خانههاي زميني خداوند ميرسيم؛ هدفي كه امروز از آن بسيار فاصله گرفتهايم. اين را ميتوان با بررسي اجمالي كاركردهاي كنوني مساجد به دست آورد. هم اكنون برخي مساجد در برخي محلههاي شهر تنها به محلي براي برگزاري مراسم ختم تبديل شدهاند و حتي سالنهايي مجزا دارند كه ديگر هيچ شباهتي به مسجد ندارد و در چيدماني شبيه به تالار با ميز و صندلي پر شده است. اين مساجد اغلب اوقات باز است اما نه براي عبادت و برگزاري برنامههاي فرهنگي و جذب جوانان بلكه براي درآمدزايي و در برنامههاي زمانبندي مشخص براي برگزاري مراسم ختم اجاره داده ميشوند. در برخي محلات حتي مغازههايي در شبستانهاي مساجد ايجاد شده و اجاره داده ميشود.
اسلام ناب نيازي به مساجد و منارههاي اشرافي ندارد
معماريهاي عجيب مساجد در سالهاي اخير هم خود نكتهاي قابلتأمل است؛ معماريهايي كه هيچ يك از المانهاي معماري ايراني اسلامي مانند گنبد و گلدسته را در آن نميتوان ديد. مسجد وليعصر در كنار تئاتر شهر يكي از اين نمونههاست كه به رغم سر و صدايي كه به پا كرد همچنان پابرجاست. مسجد امام صادق در كنار دانشگاه امام صادق در شهرك غرب هم مسجد ديگري است كه در معماري آن گنبد جاي خود را به نمايي هرمگونه داده است. معماري مركز فرهنگي امام رضا واقع در پل چوبي تهران هم كه ابتدا قرار بود مسجد باشد هيچ الماني از مسجد يا يك مركز اسلامي ندارد. با تغيير ظاهر و كاركرد مساجد اما وقتگذراني جوانان و نوجوانان در فضاي مجازي و كشيده شدن تجمعات آنها به مكانهايي غير از مساجد موضوع دور از انتظاري نيست. در چنين شرايطي است كه جوانان و نوجوانان ميمانند و تهاجم گستردهاي كه آنها را هدف گرفته، مساجد ما هم انگار از اين نفوذ بينصيب نمانده زيرا ما اين گفته امام (ره) را فراموش كردهايم كه در پیامی به مناسبت پذیرش قطعنامه 598 فرمودند «پیامبر اسلام نیازی به مساجد اشرافی و منارههای تزئیناتی ندارد.»
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۵ - ۲۰:۲۶
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]