تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835366467
مسجد قلب جامعه اسلامى
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مسجد قلب جامعه اسلامى
مسجد در اسلام قلب تپنده حیات اسلام و كانون و محور فعالیتهاى جامعه اسلامىاست. محمد سلیمان تاكیوچى عضو جامعه قوم شناسى ژاپن در پاسخ به این سؤال كه چرااز میان تمامى مذاهب خاور دور و خاور میانه، دین اسلام را پذیرفته و مسلمانشده، در مقالهاى مىنویسد: «... مذهب بودا و مسیحیت علایق معنوى را از علایق مادى جدا كرده و انسان رابه كنارهگیرى از جامعه ترغیب مىكند. بعضى از فرقههاى بودایى و مسیحى معبدها و صومعهها را در كوهها و اماكن دوراز دسترس جامعه بنا مىكنند، اما در اسلام مساجد در قلب اجتماعات، در روستاهاو شهرها بنا مىشود و نیایش با جماعت و در خدمت جامعه مورد تقدیر است. مناطمینان دارم این زمان بهترین فرصتبراى اشاعه اسلام در ژاپن است.» (1) مجموعههاى شهرسازى اسلامى همه وابسته و مربوط به مسجد جامع بوده و مسجد كهقلب جامعه است روزى پنج نوبت مسلمانان را از مجموعهها و اجزاء شهر در خودجمع مىكند و ایمان آنان را تازه مىسازد و به جاى خود بازمىگرداند.در بناهاى اسلامى چند نوع مسجد وجود دارد مانند مسجد محله، مسجد قبیله، مسجدبازار، مسجد جمعه و مسجد جامع.در تمامى شهرهاى اسلامى مهمترین بنا، مسجد جامع استشامل مجموعههاى زیر است: مسجد و محراب، بیتالمال، دارالعماره، مدرسههاى علمیه، بازار، حمام، ادارهحسبه، بیمارستان، رباط، اقامتگاه امام جمعه، آشپزخانه و محل مراسم عقدازدواج.مسجد و تسبیح دستهجمعى به سوى كمال مسجد: مشتمل بر گنبد،گلدسته، شبستان، منبر، محراب، دكه، وضوخانه و ... گنبد و گلدستههاى مسجد عابدى را مجسم مىكند كه عرقچین بر سر گذاشته و دودستخود را براى تسبیح و عبادت به سوى آسمان برافراشته و سقف زیر گنبدنمودار آسمان است و نمازگزاران همگان با تسبیح موجودات آسمانها و زمین خدارا تسبیح و عبادت مىكنند:"یسبح لله ما فى السموات و ما فى الارض الملك القدوس العزیز الحكیم." (2) ازبالاى گلدستهها روزى پنجبار اذان گفته مىشود و مردم شهر براى نماز فراخوانده مىشوند. منبر بر دو نوع است، منبر كوتاه براى موعظه نمازگزاران وتعلیم احكام و غیره در روزهاى عادى و منبر بلند براى روزهاى پرجمعیت و ایرادخطبههاى نماز جمعه، ستونهاى مسجد، یادآور نماز ستون دین است.مسجد و محراب محراب از كلمه حرب به معناى جنگ، جایى است كه در گودى واقعشده همچون سنگر، رمز مبارزه با شیطان درون و آماده سازى نفس براى شیاطینالانس و از این رو مسجد گذشته از محل نماز، پایگاه بسیج و اجتماع رزمندگان براى رفتن به جبههها و جهاد مقدس است. و در مرزها همین مساجد به صورت رباط وقرارگاه درآمده از منارهاى آن به عنوان دیدهبانى استفاده مىشود.
مسجد و بازار بعضى از مساجد جمعه و جامع از دو طرف و بعضى از چهار طرفبه بازار راه دارد و بازارهاى اسلامى كه همچون مسجد طاقوار ساخته شده جزءمجموعههاى مسجد جامع است و براى ورود به آنها از حیاط مسجد مىگذرند، باشد كهبازاریان با یاد خدا وارد بازار و كسب و كار شوند.به تعبیر معماران و مهندسان شهرسازى كه در بناهاى اسلامى كاوش مىكنند بازاراسلامى بهمنزله ستون فقرات یك شهر است و این همان تعبیرى است كه خداوند درقرآن براى مال كرده است:"التى جعل الله لكم قیاما." (3)(اموالى كه خداوند مایه قوام شما قرار دادهاست). هدف قرآن از پیوند میان مسجد و بازار این است كه مردانى تربیت كند كه:"...لاتلهیهم تجارة ولابیع عن ذكر الله و اقام الصلوه..." (4)هیچ تجارت و داد و ستدى آنان را از یاد خدا و اقامه نماز باز ندارد. نتیجه پیوند میان بازار و مسجد این بود كه قوانین اقتصاد اسلامى اغلب خود به خود به اجرا در مىآمد و بازاریان روزى چند نوبت در مساجد از نیروى ایمان وتقوى شارژ مىشدند و چون به سر كار باز مىگشتند، كمتر دروغ مىگفتند و كمتر بهاحتكار و كمفروشى مىپرداختند.و از اینرو معاملات با اعتماد فراوان در بازارهاى اسلامى صورت مىگرفت، و مسلمانان كار و تجارتشان را چیزى جداى از عبادت نمىدانستند. روژه گارودى فیلسوف مسلمان فرانسوى در كتاب خود مسجد آئینه اسلام مىنویسد: «در دوران عظمت اسلام تمام زندگى شهر در مسجد جریان داشت، در آنجاست كه قراردادهاى تجارى بسته مىشود، زیرا اسلام تمایزى میان مقدس و نامقدس نمىشناسد، اجراى شریعت بیش از هر چیز به این معنى بوده است كه انسان 24 ساعت شبانهروز در محضر خداوند بسر مىبرد و هر عملى در زیر نگاه او انجام مىشود،بنابراین هر عملى كه توام با تقوى باشد یك بعد قدسى دارد و نماز درنگى است در سلسله لحظات گوناگون، درنگى كه به سایر لحظات معنى مىدهد. بنابراین نماز از بقیه اعمال جدا نیست.» (5)
مسجد و بیتالمالاز زمان پیامبر اكرم(ص) یكى از مجموعههاى مسجد بیتالمال است كه در آن وجوهات نقدى و صدقات و غیره دریافت و نگاهدارى مىشود و اگر بازرگانى دچار ورشكستگى مىشد و یا در سفر در راه مىماند از سهم و القارمین و ابن سبیل تامین مىگردید. فخر رازى در تفسیر آیه" انما یعمر مساجد الله من آمن بالله" و ... مىنویسد: درعمران و آبادى مسجد اقامه نماز و پرداخت زكات اعتبار شده زیرا مردم با حضوردر نماز جماعت به مساجد رونق مىدهند و چون زكات دهنده باشند افراد كم درآمد و نیازمند نیز به مسجد روى مىآورند و بر رونق و آبادانى آن مىافزایند. اما اگر عمارت را حمل بر مصالح ساختمانى كردیم، از آنجا كه پرداخت زكات واجب و بناى مسجد مستحب است تا از واجب فارغ نگردد به مستحب نمىپردازد. (6) اكنون دركنار بسیارى از مساجد صندوق قرضالحسنه خدمات بسیار مهمى را به جامعه ارائه مىدهند.مسجد و دارالعمارههم چنین از زمان پیامبر اكرم(ص) مسجد كانونعبادى سیاسى بوده، گرچه پس از دوره صدر اسلام، بسیارى از زمامداران به تضعیف نقش سیاسى مساجد پرداختهاند ولى مىبینیم در سال169 هجرى در قاهره جنب مسجد جامع جدید العسكر، دارالامارهاى در ارتباط مستقیم با مسجد ساخته شده وابن طولون مسجدى مىسازد كه در بخش جنوبى آن ساختمان حكومتى دارالاماره قراردارد و این روش تا قرنها میان زمامداران اسلامى متداول بوده است. مساجدى مانند مسجد ارك از این قبیل است. مارسل بوازار راجع به جنبه سیاسى مسجد مىنویسد: «اقامه نماز جمعه وسیلهاى است براى گردهمایى مسلمانان در روز تعطیل و طرح مسائل مهم اجتماعى و بحث و گفتگو درباره مسائل بهداشت، مسكن و تصمیم گیرىهاى سیاسى و غیره.در حقیقت برپایى نماز جمعه به كار گرفتن عبادت خداوند است در راه خدمت به امت. گردهمایى جمعه، مخصوصا در سالهاى اخیر و در ممالك استقلال یافته تاثیر و كارآیى بسیار داشته مسلمانان با اجتماع خود در مساجد طرح مبارزه علیه ستمگران را ریخته و تزلزلى در فرمانروایى استعمار غرب پدید آوردهاند. كارى كه احزاب و گروههاى سیاسى مخالف در ممالك اروپایى، از انجام آن هنوز ناتوانند.» (7)
مسجد و مدرسه"فاذا قضیت الصلوة فانتشروا فى الارض وابتغوامن فضل الله ..." (8)وقتى نماز به پایان رسید در زمین منتشر شوید و به كسب علم وفضیلت الهى بپردازید. مفسرین قدیم مانند حسن، سعید بن جبیر و مكحول آیه فوق را به معناى طلب علم تفسیر كردهاند. بسیارى از مساجد حجراتى در طبقه فوقانى داشت كه طلاب در آن سكونت داشتند و بعد از نماز در پاى هر ستونى هر دستهاى دور استاد خود حلقهوار مىنشستند و به كسب علم و دانش مىپرداختند. و بازاریان مجاور در دروس عمومى بهخصوص درس مكاسب فقه شركت مىكردند تا معاملات خود را طبق موازین شرع انجام دهند. و این پیوند و همگامى میان مدرسه و مسجد در اسلام رمز موفقیت فرهنگ اسلام بود زیرا علم منهاى دین ثمرهاش جنگ و فساد و دین منهاى علم نتیجهاى جز خرافات نخواهد داشت.در اسلام جامعه یعنى دانشگاه از مسجد جامعه نشأت گرفته چنان كه دانشگاه الازهر،از جامع الازهر پدید آمده است.مسجد و كتابخانه یكى از مجموعههاى مهم مسجد، كتابخانه است، قرآن كریم به كتاب و اهل كتاب اهتمام فراوان داده، و مسلمانان كه در آغاز یك كتاب قرآن بیشتر نداشتند، و آن را همواره در مساجد قرائت مىكردند، باعث شد كه از این یك كتاب كتابهاى فراوانى، در قرائت و تجوید درلغت و فرهنگ قرآن، در علم الحدیث و تفسیر، و فقه و تاریخ و سایر علوم قرآن پدید آید و با آنها كتابخانهها تاسیس كنند. مارسل بوازار، دانشمند اسلام شناس سویسى مىنویسد: «تاسیس كتابخانهها و شبستان تالار اجتماعات در مساجد، این حقیقت را آشكارمىسازد كه مساجد در اسلام بدان گونه كه بعضى پنداشتهاند، منحصر براى نماز نیست، بلكه یقینا یكى از مراكز مهم فرهنگى اسلام نیز مىباشد.» (9)مسجد و مراسم عقد ازدواج قرآن كریم میان احكام خانواده، مهریه و نماز پیوند برقراركرده مىفرماید:"حافظوا على الصلوات..." (10)و پیامبر اكرم، مراسم عقد ازدواج فاطمه زهرا(س) و على(ع) را در مسجد برگزار كردند، (11)و به دستور آن حضرت، سفره وسیعى در مسجد گستردند و بسیارى از مردان و زنان مسلمان اطعام شدند. (12)و آنگاه عروس و داماد را به مسجد فرا خواندند و دست فاطمه را دردست على(ع) گذاشتند و براى آن دو دعا كردند. (13) به پیروى از پیامبر اكرم(ص) بعضى از مساجد مانند مسجد مالزى و اندونزى بخشى را به برگزارى مراسم عقد اختصاص دادهاند. بنابراین همانطور كه كریستین نفاح در مقاله خود: «مسجد كانون فعالیت جامعه اسلامى» مىنویسد: مساجد به مثابه مركز ارتباطى نهادهاى اجتماعى، مثل بیمارستانها، آسایشگاهها، دانشگاهها و مدارس عمل مىكند، اما استقرار این مساجد در مركز شهر كه با احاطه شدن به وسیله بازار وصنعتگران متعدد كانون اصلى شكلگیرى جمعیت شهرى است، گواهى است بر ضرورت ونقش عمومى آنان و هماهنگى این پدیده با تمام جوامع اسلامى جهان. (14)مسجد و دارالشفاء مدرسه طب قرآن كریم به عنوان كتاب شفا نازل شده و دستورات آن مشتمل بر سلامتى تن و روان است، احكام فقهى طهارت و بهداشت و تقوى و پرهیز،اطعمه و اشربه، روزه و امساك و احكام فقهى مربوط به بهداشت روح و روان و تصور بدن به عنوان معبد روح، رابطهاى میان طب و جنبههاى مختلف تعلیمات اسلامى برقرار ساخته بهطورى كه از زمان پیامبر اكرم (ص) طب النبى و در عصر ائمه، طبالصادق و طب الرضا پدید آمده در كتب فقهى راه یافته و در بعضى از شهرهاى اسلامى، ساختن دارالشفاء بیمارستان جزء مجموعههاى مسجد و به شكل مسجد رسم شده و یا مسجد جزو بیمارستان قرار گرفته باشد كه ضمن شفاى تن در بیمارستان به شفاى روان در مساجد بپردازند. نخستین بیمارستان در قرن دوم در بغداد و بیمارستان عضدى در قرن چهارم به فرمان عضدالدوله دیلمى، و بیمارستان رى وبیمارستان بزرگ نورى در قرن ششم در دمشق و حلب و بیمارستان ناصرى ومنصورى در قاهره همراه با مسجد و كتابخانه را مىتوان نام برد و در امپراطورى عثمانى، نخستین بیمارستان بنام دارالشفاء در قرن هشتم در بورسه و در قرن نهم مجموعه مشتمل بر مسجد، بیمارستان و مدرسه طب توسط بایزید دوم بنا گردید كههنوز هم دائر است. (15)
مسجد و حمام عمومىاز آنجا كه براى عبادات مانند نماز و نماز جمعه، روزه، حج، قرائت قرآن و رفتن به مساجد، باید تطهیر و غسلكرد، و حمام گرفتن یكى از مسائل بهداشتى طب النبى است كه در فقه اسلامى آمده به عنوان نمونه در كتاب «من لایحضره الفقیه» صدوق از پیامبراكرم(ص) نقل شده كه استحمام یكى از سه وسیله مهم درمانى است.(16)مسجد كانون وحدت و همبستگى مسجد كانون اتحاد وهمبستگى و انس و الفت مسلمانان است كه مردم هر منطقه و محله را روزى چند نوبت در كنار هم در نمازهاى جماعت جمع و با هم مانوس مىسازد و مسجد جامع و جمعه هفتهاى یك بار همه اجتماعات مساجد را یكجا در نماز جمعه گرد مىآورد ومسجد الحرام و مسجد النبى مسلمانان كشورهاى مختلف اسلامى را یكجا جمع و متحد مىسازد. مارسل بوازار اسلام شناس سویسى راجع به نقش نیرومند مسجد در فرهنگ،اقتصاد، سیاست و وحدت مسلمانان چنین مىنویسد: «مسجد عامل نیرومندى در همبستگى و اتحاد مسلمانان جهان است و اهمیت اجتماعى و فرهنگى آن را از این بابت نمىتوان نادیده گرفت، مخصوصا در روزگار معاصر كه مسلمانان شور و حرارت صدر اسلام را دگربار از خود نشان مىدهند، مساجد به صورت مراكز تربیت روحانى و پایگاه جنبش امت مسلمانان نسبت به ستمگران و سلطهجویان درآمده است. و به تدریج مساجد موقعیت سالهاى نخستین ظهور اسلام را به دست آوردهاند.» (17)مسجد آئینه اسلام مسجد محل عرضه هنر متعهد، معمارى، مهندسى، نقاشى، خطاطى و جلوههاى ایمانى هنرمندان اسلامى است. هنرمندان اسلامى كوشیدهاند تا اسلام و ایمان را در قالب هنر در در و دیوار وبناى مساجد به معرض نمایش درآورند، تا جایى كه روژه گارودى، مسجد را آئینه اسلام مىداند و آن را عنوان كتابش قرار داده است. و تیتوس بوركهارت مىنویسد: «اگر كسى كه ناگزیر شده به پرسش این كه «اسلام چیست؟» پاسخ گوید به یكى ازشاهكارهاى هنر اسلامى مانند مسجد قرطبه یا مسجد ابن طولون در قاهره یا یكى ازمدرسههاى سمرقند یا حتى مسجد تاج محل اشاره كند این پاسخ خود معتبر است. زیرا كه هنر اسلامى خود نمودار همان مفهومى است كه از نامش برمىآید چه از نظرزیبایى شناسى و چه از لحاظ معنویت.» (18)مسجد آئینه تمدن اسلام مسجد سرچشمه تمدن اسلامى است. و اگر به هر یك از شهرهاى اسلامى بنگریم مسجد ومجموعههاى آن را اساس شهرسازى مىیابیم و در بافت شهرهاى اسلامى مسجد محوراست. بوركهارت در كتاب «هنر اسلامى زبان و بیان» مىنویسد: «بیرونىترین مظهر یك دین با تمدنى مانند اسلام كه هنر خود بر حسب تعریف آن جلوه گاه برونى است باید نمودار جهان درونى آن تمدن باشد.» (19)مسجد و رباط در مرزها"فلولا نفر من كل فرقه منهم طائفه لیتفقهوا فى الدین." (20)چرا از هر گروهى از مومنان دستهاى به جبههها كوچ نمىكنند تا در دین فقیه شوند؟ رزمندگان با ایمان براى مرابطه (برقرار ارتباط میان مرزها و مركز اسلامى) و مراقبت از حركات دشمن و تهاجم رزمى و فرهنگى به مرزهاى سرزمینهاى اسلامى كوچ مىكردند و با نذر، وقف و وصیت، رباطهایى به شكل مسجد مىساختند، این رباطها، در واقع مسجدى بود كه منارههاى كوتاه و بلند آن به صورت برج دیدهبانى تبدیل و طاقهاى آن به صورت اطاقها و استراحتگاه رزمندگان و مسافران و شبستان آن به هنگام نماز محل اقامه نماز جماعت و بعد ازنماز محل درس و بحث طلابرزمنده درمىآمد، بسیارى از طلاب علوم دینى و اساتید حوزه با نذر و غیره به آن مراكز مىرفتند و ضمن آموزشهاى رزمى از اساتید مرابطون دورههاى دروس علوم دینى و لغت و عرفان را فرا مىگرفتند تا خود را هم در برابر تهاجم رزمى و هم تهاجم فرهنگى دشمن آماده سازند. این پایگاهها نقش مهمى در مرزهاى كشورهاى اسلامى بهخصوص مغرب و طرابلس واسپانیا و تونس ایفا كرده و همواره پاسخگو و مدافع در برابر حملات رزمى وفرهنگى دشمنان اسلام بوده است تا جایى كه بعضى از آنان انقلاب نموده ودولتهایى به نام دولت مرابطین تاسیس كردهاند. (21)
مسجد و روابط و تكثیر و انتشار كتابدر سابق كه دستگاه چاپ نبود، در مساجد و رباطها به نگارش و تكثیر و انتشار كتاب مىپرداختند به این ترتیب كه یكى از اساتید مرابطین، كتابى را بر دهها نفر از شاگردانش املاء مىكرد و شاگردان با خطى خوب مىنوشتند و در نتیجه دهها نسخه از آن كتاب تكثیر مىیافت این كتاب را«امالى» مىنامیدند و مردم اموال فراوانى را از راه نذر ، وقف و وصیت، به این مراكز علمى و رزمى اهداء مىكردند. (22)و با این اموال، راه ماندگان (ابنسبیل) و طلاب علوم دینى و حافظان قرآن كریم را از نظر خوراك و پوشاك و مسكن تامین مىكردند و به تعلیم و تربیت روحى و تزكیه آنان مىپرداختند، و با ذكر و یادآورى جهاد پیامبر(ص) و مسلمانان صدر اسلام، روحیه آنان را بالا مىبردند ونفوس ضعیف را تقویت مىكردند، بهطورى كه بسیارى از آنان روانه حوزههاى علمیه بزرگ مانند «جامع زیتونیه» تونس و «قروبین» فاس مىشدند تا به تحصیلات عالیه بپردازند.پىنوشتها: .100 - 98Islam Our choice ashra publications Karachi 1976p.p. 12-سوره جمعه/ 1.3- سوره نساء/ 5.4-نور/ 37.5-مسجد، آئینه اسلام، تالیف روژه گارودى، از انتشارات ژگوار.6-التفسیر الكبیر فخر رازى، ج16، ص9 و10.7-اسلام در جهان امروز، مارسل بوازار،صص101_ 102.8- سوره جمعه/ 10.9-اسلام در جهان امروز، مارسل بوازار،صص101 و 102.10-سوره بقره/ 238.11-بحارالانوار، ج43، ص120.12-همان، ص114.13-همان، ص116.14-پیام یونسكو، آذر1369، ش 242، سال 22، ص35.15-علم در اسلام، دكتر سید حسین نصر، ص166163.16-كتاب من لا یحضره الفقیه، صدوق، ج1.17 -اسلام در جهان امروز، مارسل بوازار،صص101 و 102.18 -هنر اسلامى، زبان و بیان، بوركهارت، ص16.19 -هنر اسلامى، بوركهارت، ص16.20 -سوره توبه/ 122.21 -الرباط فى سبیل الله، محى الدین قلببى تونسى، مجله رساله الاسلام قاهرهسال 4، ش3، ص309.22 -مجاهد تونسى كبیر محى الدین قلببى، «الرباط فى سبیل الله»، مجلهرساله الاسلام قاهره سال چهارم، ش3 ، شوال 1371 ه.ق، ص309.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1680]
-
گوناگون
پربازدیدترینها