محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1853346850
محصولات کشاورزی در دام «مدل تارعنکبوتی» - پایگاه خبری تحلیلی 55 آنلاین
واضح آرشیو وب فارسی:55 آنلاین: در هفته های گذشته نوسان قیمتی در برخی بازارهای مواد غذایی مثل کاهش قیمت در بازار گوجه فرنگی، با اعتراضاتی از جانب کشاورزان این محصول همراه شد که قیمت های جاری را کمتر از هزینه تمام شده تولید این محصول قلمداد کرده و تولید این محصول را زیان آور دانسته اند.55آنلاین: در هفته های گذشته نوسان قیمتی در برخی بازارهای مواد غذایی مثل کاهش قیمت در بازار گوجه فرنگی، با اعتراضاتی از جانب کشاورزان این محصول همراه شد که قیمت های جاری را کمتر از هزینه تمام شده تولید این محصول قلمداد کرده و تولید این محصول را زیان آور دانسته اند. این وضعیت در بازارهای محصولاتی مثل مرغ و تخم مرغ نیز پدید آمده و در نوسان های قیمتی سال های گذشته این محصولات نیز مشهود بوده است. در دانش اقتصادی حوزه کشاورزی، چنین نوسان هایی ذیل بحث «مدل تارعنکبوتی» بررسی می شود و تبیین مدل انتظارات کشاورزان نسبت به قیمت های آتی، دلایل نوسان عرضه و تقاضا و در نتیجه، مارپیچ های قیمتی این محصولات را روشن می کند. در چنین شرایطی، به نظر می رسد دولت و نهادهای سیاستگذار در حوزه کشاورزی نیز می توانند با گسترش اطلاعات، کمک به کاهش نااطمینانی در عوامل بیرونی، گسترش نهادهای بازارساز و نیز، اتخاذ سیاست های حمایتی هوشمندانه متمرکز بر محصولات کشاورزی، از زیان کشاورزان در نتیجه نوسان های قیمتی جلوگیری کنند. تبعات وقفه بین تولید و مصرف به گزارش اقتصادنیوز، به صورت معمول، نظریات اقتصادی پیش بینی می کنند که در بازارهای دارای رقابت کامل با شرایط پیش بینی شده، تقابل نیروهای عرضه و تقاضا قیمت را در یک سطح بهینه به تعادل می رسانند و می گویند بروز هرگونه ناکاملی در بازار، جلوی شکل گیری این تعادل را خواهد گرفت. با این حال، بازارهای مشخصی تاکنون شناخته شده اند که سازوکارهای تعادل قیمتی در آنها مسیرهای متفاوتی را در پیش می گیرد. یکی از این بازارها، بازار محصولات کشاورزی است که به خاطر ناهمزمان بودن عرضه و تقاضا، تعادل قیمتی متفاوتی با شرایط پیش بینی شده دارد. دلیل این موضوع این است که زمانی که تولیدکننده می خواهد با توجه به ملاحظات هزینه ای، میزان تولید و قیمت انتظاری برای فروش خود را پیش بینی کند، اطلاعات دقیقی از شرایط قیمت و تقاضا در لحظه عرضه محصول به بازار ندارد. به عبارت دیگر، تولیدکننده سطح عرضه را با توجه به مقادیر انتظاری برای تقاضا تعیین می کند. این موضوع در حال حاضر به صورت یکی از مباحث بنیادی در سطح اقتصاد خرد دوره های دانشگاهی تدریس می شود و افراد دارای دانش اقتصادی معمولاً با آن آشنایی دارند. ولی مخاطبان عمومی تر، ممکن است سازوکارهای تبیین شده برای توضیح چرایی روند متفاوت قیمت ها در بازار محصولات کشاورزی را به خوبی نشناسند. به همین دلیل، در ابتدا نگاهی به مباحث تئوریک موجود در زمینه شکل گیری تعادل قیمتی در بازار محصولات کشاورزی انداخته می شود. درک ابتدایی این مبحث با یک مثال ساده ممکن خواهد شد. فرض کنید قیمت یک محصول کشاورزی مثل سیب زمینی در سال جاری نسبتاً بالا باشد و کشاورزانی که سال گذشته این محصول را کاشته اند، از این قیمت بالا نفع خوبی ببرند. ممکن است این کشاورزان به این نتیجه برسند که به دلیل سود موجود در کاشت سیب زمینی سال آینده هم همین محصول را به میزانی بیشتر بکارند و تولیدکنندگان سایر محصولات کشاورزی هم با مشاهده سود در سیب زمینی، وارد کاشت این محصول شوند. در نتیجه، احتمالاً می توان پیش بینی کرد که دوره بعدی، سطح عرضه در مقایسه با تقاضا در قیمت های پیش بینی شده مازاد قابل توجهی داشته باشد و به دلیل کشش نسبتاً پایین تقاضا نسبت به قیمت محصولات کشاورزی، تسویه بازار در یک قیمت تعادلی نیازمند افت قیمت قابل توجهی باشد که حتی از هزینه تولید نیز پایین تر است و به زیان تولیدکنندگان می انجامد. احتمالاً این مساله مجدداً در دوره بعدی، باعث کاهش عرضه و بالا رفتن قیمت نسبت به سطح پیش بینی شده شود و همین قضیه، مجدداً یک مارپیچ پلکانی عرضه و قیمت را در بازار محصول مورد نظر ایجاد کند. به مدلی که برای توضیح این رفتار قیمتی در بازارهای خاص مثل محصولات کشاورزی طراحی شده، مدل «تارعنکبوتی» (Cobweb Model) گفته می شود. تارعنکبوت قیمتی در بازارهای خاص مثال گفته شده، تا حدودی سازوکار تبیین شده برای تعیین قیمت در مدل «تارعنکبوتی» را توضیح می دهد که عمدتاً به دلیل کارکردهای آن در اقتصاد کشاورزی و بازار محصولات کشاورزی شناخته می شود. نکته اصلی در این بازارها و کلیه بازارهایی که مدل هایی مثل مدل «تارعنکبوتی» در آنها کاربرد دارد، این است که مقدار تولید یا «عرضه»، باید پیش از آن معین شود که قیمت ها در بازار مشاهده می شود. از سوی دیگر، به دلیل ماهیت خاص این محصولات، انبار کردن آنها با نرخ نسبتاً بالایی از کیفیت و ارزش آنها می کاهد و در نتیجه، تنظیم بازار با شیوه های انبارداری هم به سادگی برای آنها ممکن نیست. ولی همان طور که گفته شد، نکته اصلی در این بازارها این است که تولیدکننده هنگام تولید، میزان قیمت برای دوره «جاری» و دوره های گذشته را در دسترس دارد و با توجه به این مساله و همچنین، برآورد تولید سایر تولیدکنندگان، باید میزان عرضه خود برای دوره «بعدی» (با قیمت های نامعلوم) را تعیین کند. در نتیجه، نوسان های دوره ای قیمت در این بازارها پدید می آید که نخستین بار در سال 1934، «نیکلاس کالدر» با استفاده از یافته های برخی از اقتصاددان های دیگر، با مدل تارعنکبوتی این رفتارها را توضیح داد. به گزارش اقتصادنیوز، بنابراین تقریباً روشن است که مدل تارعنکبوتی که سازوکار قیمتی عرضه و تقاضا را در چنین بازارهایی توضیح می دهد، بر «وقفه» ای استوار است که بین تصمیم گیری های عرضه و تقاضا در بازارهایی خاص مثل محصولات کشاورزی وجود دارد. چرا که یک وقفه بین کاشت و برداشت محصول وجود دارد که به خوبی شرایط مدل را روشن می کند. به عنوان مثال و این بار با زبان فنی تر، یک کمبود عرضه در بازار محصول گوجه فرنگی در نتیجه شرایط بد آب وهوایی (میزان Q1 برای عرضه در نمودار)، موجب انتقال منحنی عرضه بازار به سمت چپ و در نتیجه افزایش قیمت خواهد شد (میزان P1 برای تقاضا در نمودار). جایی که منحنی عرضه و تقاضا همدیگر را قطع کنند، میزان تعادلی قیمت در آن دوره مشخص را نشان می دهد. ولی انتظار کشاورزان برای استمرار قیمت های بالا در آینده با ملاحظه قیمت های فعلی، باعث افزایش تولید این محصول در مقایسه با دیگر محصولات خواهد شد. در نتیجه، در سال بعد منحنی عرضه در سمت راست میزان معمول خود خواهد بود (میزان Q2 برای عرضه در نمودار) و این بار قیمت ها پایین آمده (میزان P2 برای تقاضا در نمودار) و انتظارات با قیمت های کم شکل می گیرد که مجدداً، کاهش عرضه و نوسان دوره ای قیمت در دوره های بعدی را به دنبال خواهد داشت. با تکرار این روند، نوسان بین دوره های عرضه کم با قیمت های بالا و دوره های عرضه زیاد با قیمت های پایین پدید خواهد آمد که ترسیم آن در نمودار قیمت-مقدار، یک منحنی مارپیچی را نمایش خواهد داد. همگرایی در گرو «کشش بیشتر عرضه» بسته به شرایط، منحنی مارپیچ مدل تارعنکبوتی می تواند یک شکل کلی متفاوت داشته باشد. به عنوان مثال، در صورتی که جهت حرکت مارپیچ قیمت و مقدار به سمت داخل (Toward) باشد، اقتصاد به سمت یک شرایط تعادلی برای عرضه و تقاضا «همگرا» خواهد شد. اما در صورتی که این مارپیچ به سمت بیرون (Owtward) حرکت کند، اقتصاد به سمت تعادل عرضه و تقاضای این محصول مشخص حرکت نکرده و «واگرا» خواهد شد. در تئوری، گفته می شود که جهت حرکت منحنی و نوع همگرایی یا واگرایی بازار برای هر محصول دارای خاصیت تارعنکبوتی، به شرایط شیب منحنی های عرضه و تقاضا در مقایسه با هم مرتبط است. در صورتی که شیب منحنی عرضه شدیدتر از تقاضا باشد، نمودار تارعکبوتی همگرا خواهد بود که یک دینامیک پایدار را نشان می دهد. ولی در صورتی که شیب منحنی عرضه از مقدار (قدر مطلق) منحنی تقاضا کمتر باشد، شدت نوسان ها در هر دوره بیشتر از قبل می شود و در نتیجه قیمت ها و مقادیر در یک مارپیچ برون گرا خواهند افتاد که وضعیت ناپایدار یا واگرا را نشان می دهد. در شرایط خاص دیگر، این منحنی ممکن است نه به سمت همگرایی حرکت کند و نه کاملاً واگرا باشد. البته بیان نمودارها با شیب برای سادگی فهم دلیل واگرایی یا همگرایی صورت می گیرد و در مدل اقتصادی، به جای استفاده از تعاریف شیب عرضه یا تقاضا، این شرایط با استفاده از اصطلاح های «کشش قیمتی» عرضه و تقاضا توضیح داده می شود. در این صورت، گفته می شود در صورتی که در محدوده نزدیک به تعادل، «کشش قیمتی عرضه» از «کشش قیمتی تقاضا» کوچک تر باشد، دینامیک مدل پایدار و منحنی آن همگرا خواهد بود و در شرایط برعکس یعنی وقتی کشش قیمتی عرضه بزرگ تر از تقاضا باشد، دینامیک مدل ناپایدار و منحنی آن واگرا خواهد بود. این نتایج، نشان می دهد برخلاف آنچه در ایران به نظر می رسد، دانش اقتصاد خرد می تواند کارکردهای قابل توجهی در سطح بنگاه ها داشته باشد که سنجش کشش های قیمتی عرضه و تقاضا برای محصولات مختلف، یکی از رایج ترین کاربردهای آن است. ولی متاسفانه در ایران و احتمالاً تحت تاثیر شکل نگرفتن بازار به دلیل سیاست های دولتی و نوسان های غیراقتصادی، به ندرت از دانش اقتصاد خرد در سطح بنگاه ها استفاده می شود و ناچیز بودن بانک های اطلاعاتی در زمینه های مختلف نیز، این انفصال بین بنگاه و دانشگاه را به خوبی نشان می دهد. این در حالی است که نگاهی تاریخی نشان می دهد در کشورهای دیگر، بخش زیادی از توسعه دانش اقتصاد خرد اتفاقاً به دلیل مواجهه افراد و بنگاه ها با مسائل واقعی و تلاش برای فهم این مسائل با استفاده از دانش تجربی، صورت گرفته است. انتظارات عقلایی به جای تطبیقی به گزارش اقتصادنیوز، بنابراین بسته به وضعیت متقابل کشش های قیمتی عرضه و تقاضا، دینامیک قیمت و مقدار در بازار می تواند مسیرهای همگرا یا واگرا را در پیش بگیرد. این نتایج، با این فرض به دست می آید که کشاورزان (عرضه کنندگان) در تعیین میزان محصول آتی خود، فقط اطلاعات موجود از عملکرد سپری شده بازارها را در دست داشته باشند. به این فرض در اصطلاح اقتصادی فرض «انتظارات تطبیقی» (Comparative expectations) گفته می شود که بر اساس آن، قیمت انتظاری تابعی از قیمت کنونی و قیمت های گذشته است. با این حال، فکر کردن به شرایط واگرایی یک مدل در یک بازار واقعی، ممکن است امکان وقوع چنین فرضی را به دور از تصور و غیرواقعی به نظر برساند. به عبارت دیگر، دور از ذهن است که کشاورزان در هر دوره حتی با مشاهده انحراف زیاد از شرایط تعادلی، باز هم تصمیمات اشتباه بزرگ تری بگیرند و مرتباً، از وضعیت تعادل دورتر شوند. برای رفع چنین ضعفی، تئوری اقتصاد به سمت تکامل مدل تازه ای برای تبیین چگونگی شکل گیری انتظارات پیش رفت که «انتظارات عقلایی» (Rational expectations) نامیده شد و فروض دیگری را در خصوص چگونگی شکل گیری انتظارات مطرح می کرد و به نظر می رسید این مدل با شرایط واقعی حاکم بر اقتصاد سازگارتر است. هر چند در حالت مطلق مدل انتظارات عقلایی، فرض می شود که هر عامل اقتصادی (Economic agent) قادر است درک کاملی از شرایط اقتصادی داشته باشد که فرضی اغراق آمیز به نظر می رسد. این مباحث و همچنین، نحوه ارائه آنها با استفاده از مدل تارعنکبوتی، به خوبی روشن می کند که چرا فهم چگونگی شکل گیری انتظارات برای درک دینامیک اقتصاد مهم است و چرا در نظریات اقتصادی دهه های اخیر، تا این حد روی انتظارات تاکید می شود. تشدید نوسان با گسترش نااطمینانی همان طور که گفته شد، نبود داده های اقتصادی گسترده، به روز و قابل اتکا در ایران در کنار نبود ارتباط های نهادی بین بنگاه ها و مراکز دانش اقتصادی در ایران، موجب شده اند که استفاده از اقتصاد خرد چندان در کسب و کار بنگاه ها رایج نباشد و به تبع این موضوع، مدل های تارعنکبوتی نیز نقش چندانی در مدل های کسب و کار کشاورزان نداشته باشد. ولی نمی توان همه مشکل را نیز از این ناحیه دید و در حقیقت، به نظر می رسد عوامل نوسان ساز بیرونی نیز در اقتصاد ایران وجود دارد که مانع از شکل گیری انتظارات منطقی در گذر زمان شده اند. مهم ترین این عامل، تورم مزمن و نوسانی اقتصاد کشور در دهه های گذشته است که پیش بینی قیمت حتی در بازارهای معمول را نیز، بعضاً به امری محال تبدیل کرده است. نوسانی بودن این تورم و تاثیرپذیری آن از عوامل پیش بینی نشده و خاصی مثل «قیمت نفت در بازارهای جهانی»، باعث شده علاوه بر نوسان های ذاتی بازارهای کشاورزی، عوامل نوسانی دیگری نیز از ناحیه بیرونی باعث اختلالات قیمتی در آنها شود و در نتیجه، پیش بینی مقادیر تعادلی و تعیین انتظارات قیمتی منطقی در چنین بازارهای بی ثباتی، به کاری دشوار تبدیل شود. علاوه بر این مساله یعنی تورم، سیاست های دولت در حوزه هایی مثل «آب»، «حمایت از کشاورزان» و «تنظیم قیمت با واردات» نیز اختلال های بیرونی در بازار محصولات کشاورزی کشور را شدیدتر کرده و امکان رسیدن به یک مدل قابل دفاع برای تبیین چگونگی دینامیک قیمت در آنها را دشوارتر کرده است. عامل بزرگ تر هم که البته سیاست واحدی پشت آن نیست، چگونگی قیمت گذاری های دولتی و تعیین کف و سقف قیمت محصولات غذایی در شرایط خاص است که خود، به عاملی برای نوسان های بیشتر تبدیل می شود. گسترش مدل به حوزه های دیگر با توجه به خصلت اصلی بازار محصولات کشاورزی یعنی «وقفه» بین تصمیمات عرضه و تقاضا به دلیل نامعلوم بودن قیمت «انتظاری»، می توان مدل مرسوم برای تحلیل این بازارها یعنی «مدل تارعنکبوتی» را به حوزه های دیگری که دینامیک قیمت و مقدار دارای شرایط مشابهی است، بسط داد. به عنوان مثال، به نظر می رسد برخی از بازارهای دیگر غذایی مثل بازار «مرغ» یا «تخم مرغ» نیز در مقاطعی حداقل در ایران، دارای چنین نوسان های شدیدی شده که به قیمت های ظاهراً سودآور یا قیمت های کمتر از هزینه تولید، منجر شده است. در تجربه جهانی نیز، در بازارهای املاک کشورها از مدل تارعنکبوتی برای تبیین دینامیک قیمت و عرضه استفاده شده است و به نظر می رسد با توجه به دیدگاه های موجود در خصوص چرایی رکود و رونق های دوره ای، چنین مدلی کارایی داشته باشد. البته در بازارهایی مثل مرغ یا تخم مرغ، به دلیل دوره نسبتاً کوتاه تر شروع تولید تا عرضه در بازار (در مقایسه با دوره های یک ساله یا شش ماهه در بازارهای کشاورزی) انتظار می رود شدت رفتارهای نوسانی کمتر باشد و بازارها سریع تر نقاط تعادلی را پیدا کنند. با این حال، بی ثباتی قیمت ها، قوانین و تجارت خارجی تحت تاثیر شرایط بیرونی و تصمیمات دولت، این بازارها را نیز به وضعیت هایی شبیه به شرایط قابل تبیین با کمک مدل تارعنکبوتی، تبدیل کرده است. نیاز به سیاستگذاری به طور معمول کشاورزان با وجود داشتن دانش تجربی، دسترسی کمتری به اطلاعات موجود در اقتصاد و ابزارهای در دسترس برای تحلیل بازار دارند. همچنین، به طور معمول و با فرض داشتن کشاورزی خرد و بدون بیمه، آسیب پذیری کشاورزان در مواجهه با نوسان های قیمتی بیشتر است و در نتیجه ریسک شدیدتری را هم در بازار پرنوسان و ریسکی محصولات کشاورزی متحمل می شوند. در نتیجه و به دلیل استراتژیک بودن تولید محصولات کشاورزی برای بسیاری از کشورها، به طور معمول دولت ها تمایل بیشتری به استفاده از سیاست های حمایتی در قبال کشاورزی دارند. ولی چنان که این سیاست ها به گونه ای هوشمندانه طراحی نشود، ممکن است در تضاد با اهداف اصلی مثل حمایت از سلامت غذایی خانوارهای مصرف کننده و حمایت از تولید محصولات کشاورزی در کشور قرار گیرد. به عنوان مثال، سیاست های قیمت گذاری دولت در زمینه آب و تعرفه های تجاری واردات و صادرات در سال های گذشته در اختلالات کشاورزی تاثیر زیادی داشته است. از یک سو، قیمت نسبی پایین آب در دهه 80 منجر به مصرف بیش از حد این نهاده کشاورزی شد که در نتیجه آن، سیاست های اصلاحی کنونی برای حفاظت از منابع آبی، به ناگزیر هزینه استفاده از آب را برای کشاورزان بیشتر می کند. از سوی دیگر، تاکید بیش از حد سیاستگذار بر کنترل قیمت محصولات کشاورزی با استفاده از اهرم تجارت خارجی، به زیان کشاورزان در ازای افزایش رفاه مصرف کنندگان منجر شده است. همچنین، ابهام در سیاست های ارزی و قوی بودن پول ملی ایران به دلیل پشتوانه نفتی (قوی بودن نسبی این پول در مقایسه با امکانات تولید داخل) منجر به گرانی برخی محصولات شده که در برخی از موارد، واردات آنها از کشورهای دوردست را به صرفه کرده است. برای برخی از محصولات «آب بر» دیگر نیز، دولت از سیاست های دستوری مثل ممنوعیت صادرات برای کنترل قیمت های داخلی کمک گرفته است. مجموعه این شرایط، ضرورت اصلاح سیاستگذاری در حوزه کشاورزی را گوشزد می کند. در چنین شرایطی، به نظر می رسد دولت و نهادهای سیاستگذار در حوزه کشاورزی می توانند با گسترش اطلاعات، کمک به کاهش نااطمینانی در عوامل بیرونی، گسترش نهادهای بازارساز و نیز، اتخاذ سیاست های حمایتی هوشمندانه متمرکز بر محصولات کشاورزی، از زیان کشاورزان در نتیجه نوسان های قیمتی، جلوگیری کنند. منبع: اقتصادنیوز
چهارشنبه ، ۲۹اردیبهشت۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: 55 آنلاین]
[مشاهده در: www.55online.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]
-
گوناگون
پربازدیدترینها