محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846582813
اوسنه های فردوسی - شهرآرا آنلاین
واضح آرشیو وب فارسی:شهرآرا آنلاین: همواره برای انبوه شنوندگان که گوش به آواز شاهنامه خوان و دل به داستان های فردوسی سپرده بودند، این پرسش ها مطرح بود که «فردوسی، گوینده بزرگ این داستان ها که بوده و چگونه زیسته؟ این همه داستان های دلاویز را از کجا به دست آورده؟در روزگاری که هر شاعری، منظومه خود را به تشویق و حمایت یکی از بزرگان عصر می سروده، کتابی به این عظمت به فرمان کدام پادشاه فراهم آمده؟ چرا آن پادشاه قدر شاعر و منظومه اش را نشناخته؟» و از آنجا که به جز شاهنامه، سند دیگری برای اطلاع از روزگار فردوسی قبل و بعد سرودن شاهنامه وجود ندارد، شاهنامه خوان ها برای ارضای تشنگی شنوندگان، ناچار خبرهای مبهمی را که از گوشه و کنار شنیده بودند، با آب و تاب روایت می کردند. این روایت ها زبان به زبان می گشت و در این سیر و گشت با نیروی خیال عامه مردم، شاخ و برگ هایی به آن افزوده می شد و به صورت افسانه های مدونی در می آمد. بدین ترتیب زندگی حکیمی که خود، به نظم درآوردنده اسطوره های ملی است، چنان با افسانه در هم آمیخته که گاه تشخیص افسانه و واقعیت برای کارشناسان امر نیز دشوار شده است. وقتی امروز از همسایگان فردوسی می خواهیم آنچه را از اوسنه های (خراسانی شده افسانه) فردوسی به ایشان رسیده، برایمان بازگو کنند با افسانه هایی روبه رو می شویم که بسیار متفاوت است و گرچه تمامی آن ها قصد دارد جایگاهی اسطوره ای به سراینده شاهنامه بدهد، گاه چنان او را به زیر آورده که از هر تخریبی بدتر شده است. برای اطلاع از واقعیت های زندگی فردوسی، همراه با اساتید فردوسی شناسی چون «مهدی سیدی» و «محسن میهن دوست» نگاهی به برخی از این افسانه ها می اندازیم تا با کمک آنان، سره را از ناسره جدا کنیم. هرچند در برخی موارد، سندی قطعی برای رد یا قبول برخی از این افسانه ها وجود ندارد. بیرون بردن جنازه فردوسی از یک دروازه و رسیدن صله از دروازه دیگر مهم ترین افسانه ای که تقریبا بیشتر ما درباره فردوسی شنیده ایم و بسیاری از توسیان نیز برایمان نقل می کنند، به ماجرای درگذشت فردوسی و بیرون بردن او از یک دروازه و رسیدن اشتران پر از صله از دروازه دیگر برمی گردد. بنا بر حکایت «نظامی عروضی» هم زمان با مرگ فردوسی، صله های سلطان محمود هم برای وی به شهر طابران توس رسید؛ به گونه ای که وقتی جنازه شاعر را از دروازه رزان شهر طابران بیرون می بردند، قطار اشتران حامل صله هم از دروازه رودبار وارد آن شهر می شد. بنابر این حکایت، سبب پشیمانی سلطان درباره فردوسی آن بوده که وقتی محمود با سپاه و وزیر خود از هند بازمی گشته، رسولی نزد یکی از حکام هند فرستاده و از وزیر پرسیده که آن حاکم چه جوابی خواهد داد؛ وزیر هم گفته است: «اگر جز به کام من آید جواب/ من و گرز و میدان و افراسیاب». سلطان در شگفت مانده و پرسیده این بیت از کیست؟ وزیر هم پاسخ داده از فردوسی بیچاره که 35سال رنج برد و چنان کتابی را تمام کرد اما ثمری ندید. در نتیجه سلطان اظهار پشیمانی کرده و صله ای برای شاعر می فرستد. مهدی سیدی در حالی که این افسانه را نه تماما رد و نه قبول می کند، می گوید: در وهله اول باید گفت بیتی که نظامی نقل کرده، صورت صحیحش چنین است: «نجویم بر این کینه آرام و خواب / من و گرز و میدان و افراسیاب». دوم اینکه سلطان محمود آن قدر نازک دل و شعرشناس نبوده که با یک بیت شعر منقلب شود اما شاید بتوان دلیل تغییر نظر سلطان را به کینه او از خلیفه عباسی ربط داد. بر اساس اسناد تاریخی پس از آنکه سلطان محمود همه حریفان خود را شکست داد، از خلیفه عباسی خواست که ترکان قراخانی آل افراسیاب را به رسمیت نشناسد اما خلیفه تن به این تقاضا نداد. به همین دلیل، سلطان محمود از خلیفه روی گرداند و فرستاده ای (حسنک) را نزد خلیفه شیعه مذهب فاطمی فرستاد. بعد از آن، سلطان محمود شیعه ستیز، بنا بر مصلحت وقت، درصدد دلجویی از شیعیان برآمد. امان دادن به فردوسی در سال های پایانی عمر و بازگشت وی به موطن و شاید ارسال صله برای وی هم در همین راستا بوده باشد. آنچه مسلم است، اینکه فردوسی در سال های پایان عمر به موطن خویش بازگشته و همان جا نیز به خاک سپرده شده است. از بدعهدی سلطان تا رسیدن بار شتران «حاج محمد کامل توسی» یکی از اهالی توس سفلی و متولد سال1305 است؛ او صورتی عامیانه تر از این حکایت را آن طورکه از پدرانش شنیده برایمان نقل می کند. سلطان محمود غزنوی بعد از فتح توس، بزرگان و شاعران توسی را دعوت می کند تا برایش شعری بگویند. فردوسی هم فی البداهه چند بیت در مدح سلطان محمود می خواند؛ سلطان هم که گرم باده شراب است به فردوسی می گوید: هر بیت شعرت را به یک سکه زر می خرم. روز بعد سلطان به پایتختش (غزنین) می رود. بنا بر قولی که سلطان محمود داده بود، فردوسی به غزنین(پایتخت غزنویان) می رود اما پیشکار به فردوسی اجازه رفتن پیش سلطان را نمی دهد. او سه روز را در مسافرخانه می ماند، روز سوم با وساطت یکی از نزدیکان شاه به مجلس سلطان راه می یابد. فردوسی خودش را معرفی و ماجرای دیدارش با سلطان در شهر توس را بیان می کند. سلطان انکار می کند اما به دلیل علاقه ای که به مدح و چاپلوسی شعرا دارد، از فردوسی می خواهد که شعرش را برای او بخواند. فردوسی هم شاهنامه را که داخل صندوق بزرگی گذاشته است، بیرون آورده و به سلطان نشان می دهد. سلطان محمود خوشحال می شود و فکر می کند این دیوان بزرگ شعر در وصف دلاوری های او و خاندانش است. از فردوسی می خواهد چند بیتی را بخواند. همان طورکه فردوسی به خواندن ادامه می دهد، چهره سلطان برافروخته شده و با عصبانیت می گوید: خاموش مردک، این همه وصف رستم را کرده ای، در سپاه من هزاران نفر مثل رستم و زال وجود دارد. فردوسی هم در جواب سلطان این بیت را می گوید: «جهان آفرین تا جهان آفرید/ سواری چو رستم نیامد پدید». با شنیدن این بیت، سلطان محمود عصبانی شده و فردوسی را بیرون می کند. چند روز بعد از این ماجرا با وساطت درباریان، سلطان محمود با این شرط که فردوسی، شعری در مدح او بگوید و در شاهنامه بگنجاند، قول دادن صله ای گرانبها را می دهد اما فردوسی که شاهد ظلم و ستم محمود غزنوی در حق ایرانیان است، مخالفت می کند و شبانه از غزنین می گریزد. لشکریان سلطان، او را تعقیب کرده و برای دستگیری او تا توس می روند اما موفق نمی شوند. سلطان محمود به همین بهانه، قصد حمله به توس و کشتار مردم را می کند اما با دیدار و وساطت برخی بزرگان غزنوی و توس، فردوسی اشعاری را در مدح سلطان محمود سروده و در متن شاهنامه می گنجاند. ماموران، شاهنامه را گرفته و به دربار می برند. بعد از رسیدن شاهنامه، دبیران ابیات شاهنامه را می شمارند، 90هزار بیت می شود. سلطان محمود که ذاتا آدم خسیسی بوده و بیشتر بذل و بخشش هایش به شعرا از اموال غارتی کشورهایی مانند هند بوده است، از دادن یک سکه طلا در برابر هر بیت پشیمان می شود و به خزانه دارش می گوید در عوض هربیت شعر، یک درهم نقره بدهد. ماموری درهم های نقره را می گیرد و روانه توس می شود، به خانه فردوسی می رود، دختر فردوسی به او می گوید پدرم به حمام رفته است. فردوسی درحال خارج شدن از حمام است که ماموران به آنجا می رسند و بعد از رساندن درود و سلام سلطان محمود، کیسه های درهم را به او تحویل می دهند. فردوسی نیز بعد از بازکردن کیسه ها و مشاهده درهم های نقره به جای دینارهای طلا متوجه نقض عهد سلطان می شود و به نشانه اعتراض، همه سکه ها را به فقاع فروشی (شیره انگور فروش) که درکنار حمام نشسته است، می دهد و از ماموران می خواهد شعری را که در مدح و تشکر از سلطان نوشته است، برای او ببرند. ماموران بعد از بازگشت به غزنین و نحوه برخورد فردوسی با صله تقدیمی سلطان، شعر اهدایی را به سلطان تقدیم می کنند. سلطان نامه را باز کرده و این بیت را می خواند: «به حقیقت که نانوازاده ای/ بهای یک نان به من داده ای». سلطان محمود با خواندن این شعر عصبانی و ناراحت می شود. تا آنجایی که او می داند، پدرش (سبکتگین) سلطان و سردار بوده است، به دیدن مادرش می رود تا حقیقت ماجرا را بفهمد، مادر را تهدید می کند که اگر حقیقت را نگوید، زندانی و شکنجه خواهد شد. مادر نیز راز زندگی اش را می گوید: من چند فرزند به دنیا آورده بودم که همگی دختر بودند. شوهرم (سلطان) به خاطر آینده حکومت و جانشینش خیلی نگران و ناراحت بود. او پسری می خواست که جانشینش شود و حکومت و اسم و رسمش را حفظ کند. آخرین باری که حامله شده بودم، تهدیدم کرد که اگر فرزندم دختر باشد من و او را خواهد کشت. زمان تولد فرزندم متوجه شدم که او دختر است. در همان شب، زن نانوای قصر هم فرزند پسری به دنیا آورده بود. به دیدن زن نانوا رفتم و با دادن مقادیر زیادی طلا و نقره، دخترم را به او دادم و پسر را از او گرفتم. تو فرزند آن نانوازاده هستی و با وجودی که در خانه شاه بزرگ شدی، خصوصیات شخصیتی پدر و مادر واقعی ات را به ارث برده ای. سلطان محمود با شنیدن حقیقت و راز بزرگ زندگی اش، از کرده خود پشیمان می شود و قطار شتری از لعل، جواهر و پارچه های گرانبها به عنوان صله روانه توس می کند اما درست همان زمانی که این قافله هدایا از یک دروازه شهر وارد می شود، جنازه فردوسی از دروازه دیگر شهر خارج می شود. ماموران سلطان با شنیدن خبر فوت فردوسی به دنبال وارث او می گردند تا هدایای سلطان را به او تحویل دهند. اهالی تنها دختری را که از فردوسی باقی مانده است، معرفی می کنند، آن ها نیز هدایا را به دختر فردوسی تحویل داده و راهی غزنین می شوند. دختر فردوسی نیز که مانند پدر، روحیه ای جوانمردانه و طبعی بلند داشته است، هدایای سلطان را قبول نمی کند و آن ها را در اختیار معتمدان شهر قرار می دهد تا صرف امور عام المنفعه کنند. آن ها نیز با این پول، پلی را روی رودخانه کشف رود(پل فردوسی) بنا می کنند. سرودن شاهنامه به درخواست سلطان محمود افسانه ای بیش نیست سیدی با نادرست خواندن این افسانه می گوید: این داستان ساختگی با پس و پیش کردن چند واقعه تاریخی و افزودن مواردی که سندیت تاریخی ندارد، شکل گرفته است. اول لازم است اصل این ماجرا که فردوسی سرودن شاهنامه را به دستور سلطان محمود آغاز کرده، رد کنیم؛ زیرا سلطان محمود غزنوی 32 سال کوچک تر از فردوسی بوده و زمانی که حکیم توس در حدود چهل سالگی شروع به نظم شاهنامه کرد، او حدود 9 سال داشته است. گذشته از این، خراسان و توس به سامانیان تعلق داشته که با مرکزیت شهر بخارا بر همه ایران شرقی حکومت می کرده اند. اما محمود پسر سبکتگین غزنوی (حاکم محلی غزنه، در جنوب شهر کابل فعلی) بوده است. در نتیجه نه تنها محمود نُه ساله بلکه پدرش هم نمی توانسته با فردوسی توسی هنگام آغاز به نظم شاهنامه آشنا و همنشین بوده باشد. 14سال بعد از آغاز سرایش شاهنامه توسط فردوسی (سال 384) محمود غزنوی و پدرش سبکتگین بنا به دعوت سامانیان به خراسان آمده و سال بعد در مکانی بین پاژ (زادگاه فردوسی) و شهر تابران توس (محل کنونی میل اندرخ) درگیر جنگی با والیان متمرد سامانیان (سیمجوریان) شده اند. ظاهراً فردوسی ناظر جنگ مزبور (جنگ اندرخ) بوده و برای اولین بار با نام محمود غزنوی و پهلوانی های او آشنا می شود. با این همه باز هم 10سال طول می کشد تا این دو رسماً با هم آشنا شوند؛ یعنی در شصت و پنج سالگی شاعر (سال 394) که فردوسی پیر و تهی دست و به سبب جوان مرگ شدن تنها پسرش در سی و هفت سالگی، دلش شکسته و از آینده خود نومید و دلواپس بوده است. دوستی محمود و فردوسی را اولین وزیر محمود «ابوالعباس فضل بن احمد» مشهور به اسفراینی که فردی ایران دوست و فرهیخته بود، باعث شده است. اسفراینی می کوشید محمود با فرهیختگان خراسان ارتباط خوبی داشته باشد. محمود درصدد بود هرجا عالم و دانشمندی می بیند، شناسایی کند و به غزنه بفرستد. درنتیجه با وساطت وزیر، کم کم میان فردوسی و محمود آشنایی دو طرفه برقرار شد. دو سال بعد از این آشنایی و هم زمان با مرگ سبکتگین و امیر نوح سامانی (حاکم بخارا) محمود برای جانشینی پدر در غزنه و سامانیان در بخارا خیز برداشت. فردوسی گمان می کرد که محمود به زودی صاحب قدرت اصلی در ایران شرقی خواهد شد. تا زمانی که اسفراینی، وزیر محمود بود همان طور که از ابیات شاهنامه نیز روشن است، اسفراینی علاوه بر حمایت معنوی حامی مالی فردوسی نیز بوده است. اما این حمایت شش سال بیشتر دوام نیاورد؛ چون در سال 400 که قحطی وحشتناکی روی داد، اسفراینی در مقابل دستور سلطان محمود مبنی بر دریافت خراج از مردم قحطی زده ایستاد و در نتیجه سلطان دستور عزل، حبس و شکنجه او را صادر کرد. با شکنجه و درگذشت اسفراینی، روزگار خوشی شاعر نیز در سال 400 به پایان رسید و پس از آن، آواره شد و در نهایت در یکی از سال های 411 تا 416 در عزلت درگذشت. از این گذشته، نکات خلاف واقع دیگری هم می توان در این افسانه یافت که آن را غیر واقعی می کند. سبکتگین پدر محمود، تیره و نژاد سلطان و سرداری ندارد و خود غلامی بیش نبوده است. از آن گذشته سلطان محمود تک پسر نبوده و برادران دیگری هم داشته که کوچک ترین آن ها (اسماعیل) پس از مرگ پدر و بنا به وصیت او، دایه دار حکومت غزنین می شود و سلطان محمود برای سرکوب وی به غزنین می رود. از سوی دیگر بیشتر فردوسی شناسان، اصل ماجرای رفتن فردوسی به غزنین را رد می کنند. به همین دلیل با اطمینان کامل می توان این افسانه را رد کرد. راویان دربار و تلاش آنان برای ترویج اختلاف طبقاتی محسن میهن دوست نیز که تا کنون چند کتاب درباره فردوسی و باورهای عامیانه نوشته است، با نادرست خواندن این افسانه، رواج آن را کار برخی راویان درباری می داند که در گذشته های دور در دربار فعالیت داشتند و با نقل چنین اوسنه هایی، قصد ترویج اختلاف طبقاتی و دون و فرومایه کردن طبقه زحمت کشی چون نانوا را داشته اند. درصورتی که کسی که نگاه فردوسی را بشناسد، نمی تواند چنین اوسنه ای را بپذیرد؛ فردوسی هیچ گاه به خاطر نژاد یک فرد، او را دون نمی شمرد. نتیجه گیری آنچه از همه افسانه های مرتبط با فردوسی که در این فضای اندک فرصت پرداختن به آن ها نیست، برمی آید، این است که فردوسی، از بزرگ ترین شاعران ایران اس ت و همه معاصرانش به بزرگی مقام وی معترف بوده اند. وی به خوبی با تاریخ آشنا بوده و به عشق ایران، عمر خود را صرف به نظم درآوردن شاهنامه کرده است، نه با وعده سلطانی چون محمود غزنوی. به همین سبب، مردم ایران نیز طی 10قرن اخیر هرگز به او فقط به چشم یک شاعر و سراینده عادی ننگریسته اند و در افسانه های خود، او را گرامی داشته و کار بزرگش را ارج نهاده اند. آن ها به مرور زمان، او را در صف «جاودان ها» و «قهرمانان» جای داده اند. سیدی، برادران
پنجشنبه ، ۲۳اردیبهشت۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شهرآرا آنلاین]
[مشاهده در: www.shahraraonline.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 111]
-
گوناگون
پربازدیدترینها