واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: روستاهای توخالی، شهرهای پوشالی
شهرنشيني يكي از مهمترين پديدههاي عصر حاضر است، تا جايي كه در دنيا از اين پديده به عنوان انقلاب شهري نام برده ميشود اما اينكه بدون مطالعه و برنامه، روستاها به شهر تبديل شوند يا با مهاجرت روستاييان به شهرها، روستاها خالي از سكنه و شهرها هر روز فربهتر از گذشته شوند، بايد منتظر فاجعهاي بود كه كمر جامعه را خواهد شكست.
نویسنده : محمدرضا هاديلو
در ايران و طي يك دوره 80 ساله شهرنشيني بيش از دو برابر شده است و از 28 درصد در سال 1300 به 61 درصد در سال 1375 رسيد. اين رقم به 65 درصد در سال 1380 و بيش از 70درصد در سال 95 رسيده است.
بر اساس آمارها هم اكنون بيش از ۷۰ درصد از جمعيت ايران شهرنشين هستند و در آينده نه چندان دور اين سهم به ۸۰ درصد ارتقا مييابد، يعني چيزي حدود 60ميليون نفر از جمعيت 75ميليوني ايران با يدك كشيدن نام شهرنشين بلايي به سر خود و اقتصاد كشور خواهند آورد كه جبرانش امكان ناپذير باشد.
در ايران تمام اماكني كه داراي حداقل 10هزار نفر جمعيت باشد عنوان شهر به خود ميگيرد. با اين وجود بسياري از شهرها هستند كه وسعت و جمعيت لازم را نداشته و به خاطر موقعيتهاي ارتباطي، استراتژيكي، سياسي، اداري يا عوامل ديگر در رديف شهرهاي واجد شرايط قرار گرفتهاند.
با اين حال چون اكثر اين جمعيت تا گذشتهاي نهچندان دور در مراكز روستايي اسكان داشته و هنوز فرهنگ كامل شهرنشيني را تجربه نكردهاند، تبعات شهرنشيني آنان، نه در قالب شهرنشيني با فرهنگ مخصوص آن جاي ميگيرد و نه در قالب روستانشيني ميگنجد، در نتيجه قرارگيري در برزخ شهر و روستا خود پديده نوظهوري است كه بايد آن را ناشي از تحول دوره گذار و انتقال از فرهنگ روستانشيني و ورود به فرهنگ شهرنشيني دانست. با اين حال هر سال كه پيش ميرود حدود يك درصد از جمعيت روستانشين ايران كاسته شده و به جمعيت شهرنشين كشور افزوده ميشود.
ورود روستاييان به شهرها يا تبديل روستاها به شهر در شرايطي صورت ميگيرد كه امروزه شهرها به نوبه خود از جنبههاي مختلفي دچار چالش هستند.
سرمايه شهري عبارت از سرمايه انساني و اجتماعي است كه در خدمت توسعه پايدار شهري باشد و در همين راستا اعتماد، مشاركت و صداقت در راستاي توسعه شهري از اصليترين مؤلفههاي سرمايه شهري به حساب ميآيد؛ گزينههايي كه در شهرهاي ايران خلأشان به شدت به چشم ميآيد.
امروزه در كشورهاي توسعهيافته تا ۶۰ درصد از ثروتآفريني از طريق سرمايه انساني حاصل ميشود و نه سرمايه فيزيكي، با اين حال آمارهاي بينالمللي نشان ميدهد كه ايران در وضعيت مطلوبي از نظر سرمايه انساني قرار ندارد، به طوري كه مجمع جهاني اقتصاد رتبه ۸۰ را براي ايران در اين شاخص در نظر گرفته است.
تعداد شهرهاي ايران در شرايطي بدون توجه به سرمايه انساني افزايش مييابد كه بر اساس گزارش معاون توسعه روستايي و مناطق محروم معاون اول رئيسجمهور هم اكنون 34 هزار روستاي كشور خالي از سكنه هستند كه اين امر ناشي از بيعدالتيهاي اقتصادي است. در روستاهاي 22 استان از 31 استان كشور، هزينههاي خانوارهاي روستايي بر درآمد آنها غلبه دارد. با اين حال و با توجه به اينكه حاشيهنشيني خطري بزرگ براي شهرها محسوب ميشود، در حال حاضر اين پديده به حدي گسترش يافته كه دولت به جاي اينكه به توسعه روستاها و خدماترساني به آنها توجه داشته باشد، درصدد مقابله با معلولي به نام حاشيهنشيني برآمده است.
با تمام اين تفاسير بايد گفت وقتي روستاهاي بزرگ يكي يكي نام شهر را بر سردر خود نصب ميكنند، ساكنين روستاهاي كوچك هم ترجيح ميدهند به جاي اينكه منتظر بمانند تا يك روز شهرنشين ناميده شوند، بار سفر را ببندند و به نزديكترين شهر ممكن كوچ نمايند؛ كوچي كه به قيمت تباه شدن هويتشان تمام ميشود.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۰ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۲۰:۰۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 99]