واضح آرشیو وب فارسی:رهیاب: این بنا به عنوان مکان زیارتی و مقدس مورد استفاده قرار می گرفته و از آنجا که در مسیر ارجان و بهبهان قرار دارد بعنوان اقامتگاهی در طول مسیر شاهی مورد استفاده قرار می گرفته است.به گزارش رهیاب به نقل از عصر بهبهان ، خیرآباد در 50 کیلومتری شمال غرب شهرستان گچساران در کنار جاده ارتباطی گچساران به دهدشت و در سمت چپ رودخانه بزرگ خیرآباد واقع شده است , این بنا که به نام چهارطاقی یا آتشکده خیرآباد شهرت دارد ساختمانی مربع شکل اضلاع 11 متر است.این بنای تاریخی در چهار جانب اصلی دارای چهار طاق بوده که بر روی چهار پایه با حجم حدود 9 متر مربع قرار داشته است ، که احتمالا مشابه بناهای همسان در آن دوره ، کاربرد راهنما و آتشدان داشته است. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این بنا سنگ و گچ و لاشه است که در طول صدها سال گنبد بزرگ و حجیم بنا را حفظ کرده است . طول اضلاع بیرونی چهار طاقی 07/11 متر ، ابعاد درونی زیر گنبد 26/6 متر ارتفاع طاقها تا زیر قوس 5/4 متر، ارتفاع تا منشوری از کف 70/6 متر و از کف تا آخرین نقطه باقی مانده به گنبد 20/9 متر است . طول هر ستون یا پایه طاق 60/3متر است گنبد این بنا به شکل گردچین ساخته شده است . پایه های آن با سنگ های چکشکاری شده و فضای زیر گنبد با خطوط هندسی ساده تزیین شده اند چهارطاقی خیرآباد در اثر بارندگیهای شدید سال 1370 و همچنین زمین لرزه ایی که در این سال بوقوع پیوست دچار صدماتی از ناحیه پایه ها و بدنه شد. علاوه بر این گذشت زمان باعث شده بود شکاف های بزرگی در سقف و پایه های بنا ایجاد شود هم اکنون در بخش غربی سقف این بنا یک شکاف بزرگ و عمیق دیده می شود. این بنا به عنوان مکان زیارتی و مقدس مورد استفاده قرار می گرفته و از آنجا که در مسیر ارجان و بهبهان قرار دارد بعنوان اقامتگاهی در طول مسیر شاهی مورد استفاده قرار می گرفته است. در کنار بنای چهارطاقی، باقیمانده دو پل دوره ساسانی و یک پل دوره اسلامی (سلجوقی) نیز وجود دارد. چهارطاقی خیرآباد با چهارفیل گوش پوشیده وطاق روی آن احیا شده است علاوه براین بنا ،در اطراف تاسیسات دیگری نیز دیده می شود . همچنین در بررسیهای باستان شناسی بر روی تپه های اطراف درعمق حدود 50 تا60 سانتی متری تپه ها سوخته هایی بدست آمده که به نظر می رسد علاوه برآتشکده چها ر طاقی و انجام مراسم مذهبی زرتشتی درآن ،بر فراز تپه ها نیز گودالهایی برای افروختن آتش تعبیه شده است در مورد کاربرد این بنا روایات مختلفی هست. اردشیر در آخرین جنگ خود با اردوان اشکانی وی را در دشت رامهرمز شکست می دهد و به همین مناسبت بناهای یادمانی در طول این مسیر می سازد. عده ای بر این باورند که چهارطاقی خیر آباد از جمله بناهای یادمانی اردشیر است.اما به نظر می رسد این بنا در علم نجوم هم کاربردی داشته چون دقیقا در روز اول زمستان طلوع خورشید از یکی از دهنه های این چهارطاقی قابل رویت و در دهنه رو به رو غروب خورشید کاملا نمایان بوده است. رضا مرادی غیاث آبادی پژوهشگر و نویسنده در زمینه باستانشناسی در باره این بنا گفته است: " طراحی تقویمی چارطاقی خیرآباد با بنای پیشین و همچنین با تمامی چارتاقی های ایران متفاوت است و محور اصلی آن رو به جایگاه طلوع خورشید در انقلاب زمستانی دارد. در نتیجه پرتوهای خورشید بامدادی در آغاز فصل زمستان در امتداد محور بنا می تابند و امتداد خطوط همگی سایه ها در بیرون و درون بنا با یکدیگر موازی هستند. برای تشخیص اعتدالین (آغاز بهار و پاییز) و نیز انقلاب تابستانی، خط دیدهای سه گانه ای طراحی و بکار بسته شده است که نمونه آنرا تنها در همین بنا دیده ام. بطوریکه فرارسیدن بهار، تابستان و پاییز را می توان ، از سه خط دید توأمان و جداگانه در این چارطاقی نظاره کرد.
جمعه ، ۲۸اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: رهیاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 183]