واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: دوشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۴ - ۱۱:۱۰
یک پژوهشگر ضمن ارائه راهکارهایی اجرایی برای برگزاری بهتر جشن چهارشنبهسوری، گفت: این جشن ایرانی سالها است از فلسفه و درونمایه واقعی خود تهی و بهشدت دگرگون شده است. «یونس شاهحسینی» در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، با بیان اینکه هیچ جشنی در ایران به طول و تفصیلی نوروز نیست، اظهار کرد: نوروز جشنی است که یک جشن کوچکتر(چهارشنبهسوری) به پیشواز آن و جشنی دیگر(سیزده بدر) به بدرقه آن میآید. وی گفت: عید نوروز در گذشته دارای آداب و آئینهای متعددی بوده است که امروز تنها برخی از آنها برجا مانده و بخش اعظمی از آن در دگرگونیهای زمانه از میان رفته است. این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایرانیان آخرین سهشنبه شب آخرسال را شب چهارشنبهسوری میگویند، تصریح کرد: در گذشته چهارشنبهسوری خود بهمثابه یک جشن مستقل، آداب و رسوم خاص خود را داشته مانند آتش افروختن و پریدن از روی آتش، خوردن آجیل چهارشنبهسوری و همانند اینها. همچنین در چهارشنبهسوری آئینهایی چون فالگوشنشینی، قاشقزنی، بختگشائی، کوزهشکنی و مانند آنها رسم بوده است که امروز دیگر چندان باب نیست. وی خاطرنشان کرد: فلسفه چهارشنبهسوری عمدتاً بر پایه پاک کردن محیطزیست و منازل از آشغال و زدودن پلیدیها و کمک به مستمندان و آماده شدن برای استقبال از سال نو بوده است. این پژوهشگر گرمساری ادامه داد: ایرانیان باستان به شب چهارشنبهسوری اعتقاد بسیار داشتند و با رسیدن غروب، کپههای بوتهها(ترجیحاً بوتههای اسفند که دود آن خاصیت میکربکشی داشت) را در هفت مکان، بر اساس عدد ستارگان سرنوشتساز که همانا عدد هفت است در معابر و گذرها میگذاشتند و آتش روشن کرده و از روی آن میپریدند و اشعاری مبنی بر از بین رفتن ناخوشی و آمدن سرزندگی میخواندند. شاهحسینی خاطرنشان کرد: در این شب همچنین مرسوم بود که هفت نوع میوه خشکبار مانند کشمش، نخودچی، توت، انجیر، خرماخرک، قیسی و باسلق خورده میشد. وی با اشاره به نحوه جشن گرفتن این آئین در غرب استان سمنان، خاطرنشان کرد: در روستاهای گرمسار تا چند سال پیش، بچهها لباسهای کهنه و مندرس را بهصورت گرز در میآوردند و آن را آتش زده و به هوا پرتاب میکردند. این مدرس دانشگاه افزود: مهمترین کارکرد جشن چهارشنبهسوری علاوهبر جنبه سرور و شادی، پاکسازی محیط زندگی از انواع زباله، آشغال، وسایل کهنه و مندرس بازمانده از یکسال کار، فعالیت و تلاش بوده است. چنانکه در ضمن انجام مراسم چهارشنبهسوری، لباسهای کهنه، پارچههای اضافی، چوب و ساقههای برنج و امثال آن آتش زده میشد. همچنین خاکستر حاصل از آتشافروزی نیز نحس شمرده میشد و در پای درختان دفن و یا در آبهای روان ریخته میشد، تا نحوست از اطراف محل زندگی پاک شود. وی یادآور شد: سایر رسوم دیگر از جمله آتش زدن جارو – که در طول سال به انواع میکروب آلوده میگردید همچنین شکستن کوزههای گلی(که در طول یکسال استفاده از آن منافذ آن مسدود شده و خاصیت خنککنندگی آن نیز کاهش پیدا میکرد و جدار داخلی آن نیز به دلیل ته نشین شدن ناخالصیهای آب در آن از نظر بهداشتی مشکلاتی به همراه داشت)در راستای پاکسازی محیط از انواع آلودگی و پلشتی ارزیابی میشود. شاهحسینی با اشاره به چرایی تغییرات بهوجود آمده در این جشن ایرانی، تصریح کرد: امروزه با تغییر شیوه زندگی و گسترش شهرنشینی، ایجاد مجموعههای مسکونی و آپارتماننشینی، عدم دسترسی به بوته و هیزم، عدم امکان استفاده از پشت بامها برای آتشافروزی، کوچکشدن فضای زندگی و سایر دگرگونیهای فرهنگی و اجتماعی، برپایی جشن چهارشنبهسوری به شیوه گذشته در شهرها امکانپذیر نیست. وی با بیان اینکه چهارشنبهسوری و آئین کهن مربوط به آن تا چند سال پیش نزد خانوادهها جایگاه ویژهای داشت و اساساً خانوادهها برگزارکننده آن بودند، ادامه داد: متأسفانه امروزه، این آئین و جشن از حالت خانوادگی خارج شده و به شکلهای نامناسب و به دور از ریشه و فلسفه تاریخی آن برگزار میشود، از طرف دیگر بهعلت عدم برنامهریزی و فرهنگسازی در طی سالهای گذشته، این مراسم جای خود را به ترقهبازی و استفاده از انواع مواد محترقه و انفجاری داده است که هر سال باعث وقوع حوادث ناگوار در مراکز تولید و نگهداری این مواد همچنین در هنگام استفاده از آن در شب چهارشنبهسوری میشود که پیامد آن تعداد زیادی مجروح و ایجاد اضطراب، استرس در مردم، ایجاد ترافیک سنگین و راهبندانهای طولانی و مواردی از این قبیل بوده است. وی گفت: اجرای مراسم چهارشنبهسوری به شیوه امروزی نه تنها کارکرد اصلی خود(پاکسازی محیط زیست)را از دست داده است بلکه باعث افزایش آلودگی و زباله در سطح شهر نیز میشود. این پژوهشگر خاطرنشان کرد: ایجاد انواع آلودگیهای صوتی و پخش بقایای ترقهبازی و مواد محترقه در سطح معابر و بر روی در و دیوار ساختمانها از نتایج جشن چهارشنبهسوری در سالهای اخیر است که پاکسازی آن برای شهرداریها و مالکان ساختمانها هزینههای فراوانی دارد. این پژوهشگر فرهنگ عامه گفت: باعث تأسف است مراسم چهارشنبهسوری که دارای این همه کارکرد مثبت اجتماعی و فرهنگی بوده است و همگان از تأثیرات مثبت آن بهرهمند میشدند، به پدیدهای مخرب و ویرانگر تبدیل شده است. البته اظهار تأسف کردن از این روند دردی را درمان نمیکند و باید به فکر چاره و راهحل منطقی آن بود. وی با بیان اینکه جمعیت کشور ما از دیدگاه جمعیتشناسی، بسیار جوان است و این جمعیت جوان به تفریح و سرگرمی و شادی برای تقویت روح و روان و ایجاد نشاط و سرزندگی نیاز دارد، افزود: متأسفانه در سالهای اخیر به مقوله برگزاری جشنهای ملی و بومی و برنامهریزی در جهت اجرای مناسب و متناسب با فرهنگ جدید شهرنشینی و ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی نسل جدید، کم توجهی نشان داده شده در حالی که ساماندهی جشنهای شادیبخش ملی، همانند چهارشنبهسوری نه تنها سبب آسیبهای اجتماعی نمیشود بلکه باعث کنترل بسیاری از این آسیبها همچنین شادابی در زندگی روزمره افراد جامعه میشود. وی یادآور شد: آسیبشناسی و مدیریت شادی در جامعه، مسألهای بسیار ضروری است که با داشتن برنامهریزی دقیق میتواند به تغییر و تحولات بنیادین در احوال و رفتار افراد جامعه منجر شود. این مدرس دانشگاه معتقد است: یکی از راهکارهای مدیریت شادیها این است که برای انجام و برگزاری جمعی جشنهای ملی و سنتی اجازه داده شود و امکاناتی نیز برای اجرای آن فراهم شده و مکانهایی نیز بدین منظور در نظر گرفته شود. وی با بیان اینکه برخی آئینهای مراسم چهارشنبهسوری در قدیم بهصورت خانوادگی و بخشی نیز در سطح محله و همراه با سایر اقوام و همسایگان بهصورت آئین خانوادگی و بهصورت سنتی برگزار میشد، خاطرنشان کرد: این جشن هماکنون در حال تغییرات اساسی و تبدیل شدن آن به شادیهای تودهای است و شادیهای تودهای به دلیل اینکه عنصر خود کنترلی در آن وجود ندارد، مدیریت آن نیز مشکل و در برخی موارد غیرممکن است. شاهحسینی با اشاره به اینکه باید در جامعه شهری امروز به راهکارهایی جدید و نظام مدیریت مردمی اندیشید، تصریح کرد: در این میان سازمانهای غیردولتی، انجمنهای شورایاری، شهرداریها و دهیاریها میتوانند با یاری سایر ادارات و دوائر دولتی به مدیریت این جشنها کمک کنند. وی گفت: موضوعات اجتماعی و فرهنگی از این دست، مسائلی نیستند که در مدت زمان کوتاهی بتوان آن را حل کرد. بلکه باید با برنامهریزی میان مدت و بلند مدت بهتدریج فرهنگسازی کرد و امکان برپایی جشن و سرور مناسب با فرهنگ ایرانی را فراهم کرد. این پژوهشگر ادامه داد: برای نتیجهبخش بودن این کار باید همکاری میان مردم و مسئولان وجود داشته باشد. همکاری سازمانیافته دولت و مردم از طریق تشکلهای غیردولتی، انجمنها و ... بسیار نتیجهبخش است، چون در حقیقت مدیریت اجتماع را با همکاری خود اجتماع باید به نتیجه رساند. این محقق فرهنگ عامه به ارائه چند راهکار اجرایی پرداخت و گفت: در نظر گرفتن مکانهایی در سطح شهر از جمله پارکها و فضاهای باز بهمنظور اجرای مراسم چهارشنبهسوری و نورافشانی توسط شهرداریها و دهیاریها میتواند تا حدی به بهتر برگزاری این جشن کمک کند. همچنین تبیین جشن چهارشنبهسوری برای مردم و بهخصوص نسل جوان و بیان پیشینه، فلسفه و کارکردهای مثبت چهارشنبهسوری توسط رسانههای گروهی، مطبوعات و..... میتواند کارگر شود. وی برگزاری مراسمی همانند قاشقزنی و شالاندازی برای جمعآوری کمک برای مستمندان و فقرا توسط انجمنهای خیریه، NGOها، دانشآموزان و سایر گروهها را از دیگر راهکارهای خود اعلام کرد و گفت: اجرای برنامههای موسیقی محلی و بومی در تالارهای عمومی و پارکها توسط شهرداریها و سازمانهای وابسته به آن، تولید و توزیع ابزارهای مختلف تفریح و شادی بهصورت استاندارد با نظارت مراجع ذیربط و جلوگیری از تولید و توزیع مواد منفجره و آتشزای خطرناک و وضع قوانین مقررات لازم در این خصوص نیز میتواند از دیگر راهکارهای موثر در برگزاری بهتر این جشن ایرانی باشد. انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]