واضح آرشیو وب فارسی:ندای ندوشن: مهمترین چیزی که اهل بیت از جمله حضرت زهرا (س) در حالات مرگ از خداوند خواستند، انس با پروردگار و قرار گرفتن در سایه توجهات الهی است، به طوری که مایه روشنی چشم و آرامش قلب و خنکی جان شودپایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن ؛واژه شناسان، دعا را خواندن و درخواست انجام کار معنا کرده و در اصطلاح برخی آن را به مفهوم فردی فراتر به مقامی برتر، نظیر خداوند و درخواست از او با حالت خضوع دانسته اند. با مطالعه بخش هایی از نیایش های حضرت زهرا (س) می توان دریافت که میان دعا و سؤال تفاوت ظریفی وجود دارد. به عنوان نمونه ایشان در تعقیبات نماز مغرب می فرماید: «فانّی اَساَلّک و اَنا واثِق باجابتک ایّای فی مسألتی و ادعوک و انا عالم باستماعک دعوتی فاستمع دعائی و لا تقطع رجائی؛ من در حالیکه به اجابت تو اعتماد دارم از تو درخواست می کنم و در حالی که می دانم دعایم را می شنوی، تو را می خوانم و امیدم را قطع مکن» (ابن طاووس فلاح السائل، ۲۳۹، مجلسی، ۸۳/۱۰۳) در این بخش از مناجات سؤال و تقاضا با اجابت و دعا و درخواست با استماع همراه شده اند. از حضرت زهرا (س) دعاهای بسیاری در کتاب های روایی به یادگار مانده است. این ادعیه که گاه با درخواست نیازهای مادی و معنوی همراه بوده و گاه تنها تسبیح و تقدیس الهی و راز و نیاز با خداوند را شامل می شود، معارف و آموزه های اخلاقی والایی را دربر دارند. بیشترین و گسترده ترین دعاهای آن حضرت مربوط به تعقیبات نمازهای روزانه است. از جمله منابعی که می توان در آنها با به ادعیه و اذکار حضرت زهرا (س) دست یافت، عبارت اند از: مصباح المتهجد، طوسی؛ کامل الزیارات، ابن قولویه قمی، اقبال الاعمال و مهج الدعوات، ابن طاووس. همچنین در دوران معاصر به همت برخی از پژوهشگران سخنان آن حضرت از جمله دعاهای ایشان در کتاب هایی با عناوین صحیفه الزهراء، تألیف جواد قیومی و موسوعه کلمات سیدتنا فاطمه الزهرا و اخیراً در الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهرا(س)، تألیف انصاری زنجانی گردآوری شده است. در حکمت فاطمی دعا به منزله راهی است که زمینه آن توسط خداوند متعال فراهم شده است. باب دعا را خداوند که مولای انسان است، خود گشوده و حجاب میان خود و انسان های خداجو را برداشته است، چنانکه آن حضرت در بخشی از دعای پس از نماز ظهر می فرماید: «یا من بابه مفتوح لذاعیه و حجابه مرفوع لراجیه…» *دعا و قضا و قدر بر اساس آموزه های دینی، آگاهی خدا از وضع، حال و جایگاه انسان، نه تنها بیهوده دانستن دعا و دست کشیدن از آن را در پی ندارد، که اعتراف به آن، مقتضای بندگی انسان و شرط لازم برای استجابت دعاست، آنگونه که حضرت زهرا (س) در مناجات ها و تعقیبات پس از نماز عصر می فرماید: «خداوندا! براستی که جایگاه مرا می بینی، سخنم را می شنوی، به کارم آگاهی، آنچه در درونم هست را می دانی و هیچ چیز از من بر تو پنهان نیست. همانا برای خواسته ام به سوی تو شنافتم و جاجتم را از تو می خواهم و در درخواستم به تو تضرع و زاری می کنم! (ابن طاووس، فلاح السائل، ۲۰۳)» از شبهه هایی که درباره دعا مطرح بوده و از راه برخی از آموزه های جعلی در دیگر ادیان به اعتقاد مسلمانان وارد شده، این است که با وجود قضا و قدر الهی، دعای انسان در تغییر آن تأثیری ندارد. چند پاسخ به این شبهه ارائه شده است، مهم ترین پاسخ اینکه دعا و استجابت آن خود بخشی از جریان قضا و قدر است، گواه این سخن روایات فراوانی است که با این مضمون که دعا قضای الهی را باز می گرداند. حضرت زهرا در سخنان و نیایش های خود هم به قضای حتمی الهی توجه داشته و در این مورد از خدای متعال درخواست صبر و خشنودی می کند هم تغییر برخی از تقدیرات و قضای الهی را به وسیله دعا باور داشته و آن را در این زمینه مؤثر می دانست. *اجابت دعا در زمینه اجابت دعا چند دیدگاه وجود دارد، برخی همه دعاها را با اجابت همراه میدانند و برخی دیگر با توجه بقرین دانستن و حتی اتحاد دعا با درخواست حوائج، اجابت را امری مطلق و بدون قید و شرط همیشگی نمی دانند. چنانکه در سخنان حضرت زهرا (س) بدان اشاره شد، خداوند خود باب دعا را به روی انسان گشوده و در آیات فراوان اجابت آن را وعده داده است. *شرایط دعا با مرور در نیایش های حضرت زهرا (س) می توان به معارف بلندی در زمینه شناخت و بینش دست یافت. آن حضرت در بخشی از دعای پس از نماز عصر می فرماید: «به خاطر فقر، نیاز، خواری، تنگدستی، سختی و بیچارگی از تو مسئلت دارم… و به رحمت تو نیازمندم. » در این نیایش نیز حضرت زهرا (س) نخست خود را محتاج و فقیر معرفی می کند و سپس نیازمند رحمت کسی می بیند که انسان با تمامی وجودش به او محتاج بوده و او از انسان بی نیاز است. بنابراین دعا کردن با تردید و ناامید نشان از نداشتن خواست حقیقی و جدی است. لازمه برخورداری از اعتقاد و اطمینان یاد شده این است که انسان همه امور خود را در همه حال به خداوند واگذار کند چه امور مادی و چه امور معنوی چه در حال راحتی و چه در حالت سختی و ناخوشی. *ادعیه حضرت زهرا (س) و مضامین آنها در کتاب های روایی، به نیایش های بسیاری از حضرت زهرا (س) اشاره شده است که معروف ترین آنها دعاهای مربوط به روزهای هفته و نیز تعقیبات نمازهای روزانه هستند که بخش اخیر، طولانی ترین نیایش ها ایشان را به خود اختصاص می دهد. مضامین دعاهای آن حضرت طیف بسیار گسترده ای از نیازهای معنوی و مادی را در بر می گیرد که می توان آنها را در چند گروه دسته بندی کرد. ویژگی مشترک همه آنها زمینه سازی برای رسیدن به کمال و عبودیت است. قرین شدن ایمان با هدایت در بخشی از نیایش های حضرت زهرا (س) به خوبی بیانگر نقش بینشی ایمان است، بخش دیگری از خواسته های آن حضرت (س) مربوط به جنبه آینده نگری انسان نسبت به سرنوشت خویش در دنیا و آخرت است او می خواهد که دنیا بزرگ ترین همتش نباشد. راضی بودن به قضای الهی، شهادت در راه خدا، زندگی گوارا پس از مرگ، آمرزش گناهان، پایان یافتن زندگی به اعمال صالح و پیوستن به صالحان، ملحق شدن به پیامبر (ص) در بهشت از دیگر خواسته های آن حضرت در این زمینه است. مهم ترین چیزی که اهل بیت از جمله حضرت زهرا (س) در حالات مرگ از خداوند می خواهند انس با پروردگار و قرار گرفتن در سایه توجهات الهی است، به طوریکه مایه روشنی چشم و آرامش قلب و خنکی جان شود. منبع: جلد سوم دانشنامه فاطمی
یکشنبه ، ۲اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ندای ندوشن]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]