محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830210435
آب شیرین کن ها چالش جدی محیط زیست
واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: استحصال آب شیرین که شاید مهم ترین محصول تولیدی تأسیسات آب شیرین کن باشد، بدون تردید تنها محصول آنها نیست! بلکه شورابه یا تلخاب به جای مانده از تولیدات آب شیرین که داغ، بدمزه و بدمنظره است، آبی است بسیار گرم تر از آب معمول دریا که میزان املاح آن (نمک طعام و دیگر نمک های معدنی) نیز بسیار بالاتر از میزان شوری دریاستبهره برداری و برداشت بی رویه منابع آب های زیرزمینی کشور طی سه دهه اخیر، به ویژه در نیمه شرقی و مناطق جنوبی کشور، باعث شده تا بسیاری از آبخوا ن های این مناطق با مشکلات جدی تأمین آب شیرین مواجه شود. به طور کلی لایه های عمیق هر آبخوان دارای غلظت بالاتری از املاح بوده و لب شور یا شور است. به گزارش شرق، معمولا در هر آبخوان، در مناطق دشت نوعی لایه بندی کیفی از آب به مرور زمان زمین شناختی (از چند هزارسال تا چند میلیون سال) تشکیل می شود، به این ترتیب که آب های ناشی از نزولات آسمانی که کمترین غلظت املاح را دارد و خالص تر است، در لایه های کم عمق و بالایی هر آبخوان جای گرفته و هرچه زمان می گذرد و این آب ها بیشتر در آبخوان می ماند و اصطلاحا زمان اقامتش در آبخوان بیشتر می شود، میزان بیشتری از خاک ها و سنگ های پیرامون خود را حل می کند و در نتیجه هرچه عمق آبخوان بیشتر می شود، غلظت مواد حل شده در آن نیز بیشتر و بیشتر می شود. هرچه از لایه های سطحی آبخوان به لایه های عمیق می رسیم، هم عمر آب های زیرزمینی بیشتر و هم غلظت مواد معدنی آن بیشتر و بیشتر می شود. درهمین حال با توجه به اینکه متأسفانه طی چند دهه اخیر اغلب آبخوا ن های کشور دارای بیلان منفی بوده سطح آب های آنها به علت برداشت های بی رویه افت چشمگیری داشته است. ازسوی دیگر بسیاری از آبخوا ن های موجود در مناطق مختلف، به علت شرایط زمین شناختی ویژه آب های شور و لب شور دارد، (مانند آبخوا ن های حاشیه کویر مرکزی). به دلایل کمبود بارش های طبیعی، بروز خشک سالی های مکرر و حتی تغییر اقلیم از یک سو و تخلیه بیش از حد و مصرف بی رویه آبخوا ن ها از سوی دیگر، جملگی در افت شدید کیفیت آب های زیرزمینی اثرات منفی بر جا گذاشته است. از نگاهی دیگر، باید گفت در چند دهه اخیر زمین های زیرکشت بیشتری نسبت به دهه های پیش از آن در بخش کشاورزی در قالب برنامه های توسعه در دشت های مناطق مورد نظر ایجاد شده است. برای مثال میزان زمین های زیرکشت باغات پسته در دشت های رفسنجان و انار در استان کرمان چندین برابر بیشتر از دهه های قبلی شده است. در نتیجه کشاورزان این مناطق برای حفاظت از سرمایه های خود راهی به جز استفاده از روش هایی که بتواند آب های شور را شیرین کند، ندارند؛ نتیجه اینکه بخش های کشاورزی (با توجه به اینکه بیشترین مصرف آب در این بخش رخ داده) در مناطق مختلف کشور در استفاده از «آب شیرین کن» ها اجبار دارند. طبیعی است که برای کشاورزان این مناطق اقتصادی ترین روش برای استحصال و آبیاری زمین های زیرکشت، کاربرد فناوری «آب شیرین کن» است، که اخیرا به صورت پراکنده در مناطقی از استان های کرمان، یزد و دیگر مناطق کشور برای مصرف کشاورزی به کار گرفته شده است. امروزه برآورد شده که بیش از ١١ هزار واحد آب شیرین کن در دنیا، روزانه میزان ٢٠ میلیون مترمکعب آب شیرین تولید می کند. ٦٥درصد از این میزان (حدود ١٤ میلیون مترمکعب) در غرب آسیا و خاورمیانه تولید می شود و در آمریکای شمالی در حدود ١١ درصد و آفریقا و اروپا نیز هر یک دارای ٧ درصد و بقیه نیز (١٧درصد) در مناطق مختلف دیگر دنیا سهم دارند. نکته جالب توجه آن است که بیشترین تعداد تأسیسات آب شیرین کن های دنیا در منطقه خلیج فارس گسترش یافته و تا سال ٢٠٠٨ میلادی بیش از ١٩٩ واحد آب شیرین کن در کشورهای حوزه خلیج فارس در حال فعالیت است که ظرفیت شیرین سازی آب آنها حدود پنج هزار میلیون متر مکعب در سال است. لازم به توضیح است که در این میان سهم کشورمان از تعداد کل آب شیرین کن های منطقه خلیج فارس کمتر از دو درصد ( تا سال ٢٠٠٨ میلادی ) بوده است. درحال حاضر برای تأمین آب شرب شرکت های آب و فاضلاب استان های کرمان، فارس و هرمزگان از تأسیسات آب شیرین کن برای تأمین آب شرب مردم این مناطق بهره می برند. انتظار می رود در سال های آینده همه استان های شرقی و مرکزی کشور (خراسان جنوبی، رضوی، سمنان، اصفهان، یزد، سیستان وبلوچستان، مرکزی، خوزستان، قم و حتی دیگر استان ها) برای تأمین آب شرب و سایر استان های دارای دشت های بحرانی برای تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و صنعت به این فهرست اضافه شود. استحصال آب شیرین که شاید مهم ترین محصول تولیدی تأسیسات آب شیرین کن باشد، بدون تردید تنها محصول آنها نیست! بلکه شورابه یا تلخاب به جای مانده از تولیدات آب شیرین که داغ، بدمزه و بدمنظره است، آبی است بسیار گرم تر از آب معمول دریا که میزان املاح آن (نمک طعام و دیگر نمک های معدنی) نیز بسیار بالاتر از میزان شوری دریاست و این مشکلی است که در نگاه اول پرسشی چنین در ذهن ایجاد می کند: با این شورابه ها چه باید کرد؟ و متأسفانه اغلب در کشورهای جهان سوم و حتی در حال توسعه، ساده ترین پاسخ این است که آنها را راهی مبدأ، یعنی دریا کنیم! این در حالی است که این تأسیسات در کنار نواحی ساحلی قرار داشته باشد اما اگر این تأسیسات در قلب باغات و زمین های کشاورزی، در عمق مناطق خشک و سرزمینی فلات مرکزی کشور قرار گرفته باشد، چه باید کرد؟! داشتن اثرات منفی بالقوه (شوری شدید به علاوه غلظت عناصر سنگین)، همواره نگرانی های جدی ای را ایجاد می کند. این نگرانی ها عمدتا مربوط به تخلیه های شیمیایی و تغلیظ شده شورابه ها به محیط زیست است که ممکن است موجب زوال و آسیب رسانی به کیفیت آب های ساحلی شود و حیات آبزیان در نواحی ساحلی را به خطر اندازد و شورشدن و آلودگی خاک و در معرض خطر آلودگی شدید قرارگرفتن آب های زیرزمینی مناطقی را در پی داشته باشد که درون فلات مرکزی کشور قرار دارد. این شورابه ها همچنین می تواند باعث انتشار آلاینده های هوا که به فرایندهای انرژی خواه نسبت داده می شوند، شود. در نواحی ساحلی خلیج فارس بسیاری از اثرات زیست محیطی بالقوه ناشی از فرایندهای شیرین سازی آب توسط کارخانه های آب شیرین کن در کشورهای پیرامون خلیج فارس مانند دیگر صنایع و تأسیسات وجود دارد. البته شدت و ضعف این اثرات می تواند به نوع فرایند شیرین سازی آب و فناوری خاص آن روش نیز بستگی داشته باشد. درعین حال فرایندهای مختلفی برای شیرین سازی آب وجود دارد که از مهم ترین این فرایندها می توان به فرایند اسمز معکوس، تبخیر ناگهانی چندمرحله ای، تقطیر چندمرحله ای، متراکم سازی بخار آب، الکترودیالیز و... اشاره کرد که دراین میان فرایند اسمز معکوس و فناوری تبخیر ناگهانی چندمرحله ای با بالاترین میزان ظرفیت نمک زدایی، متداول تر و نیز پیشرو هستند. فرایند اسمز معکوس (فرایند غشایی): شامل تأسیسات نمک زدایی است. این نوع فناوری معمولا شامل تأسیسات پیش تصفیه، نمک زدایی و تصفیه نهایی است که در مواردی شامل فراوری پساب یا آب نمک غلیظ هم است. در اینجا کار اصلی نمک زدایی را غشاها انجام می دهند که می توانند براساس مدل، از استوانه هایی که شامل یک یا چندین رشته غشایی هستند، تشکیل شوند. اما فرایند تبخیر ناگهانی چندمرحله ای (فرایند حرارتی): این فرایند نیز روش دیگری از مجموعه فرایندهای نمک زدایی است که پایه اصلی کار آن براساس حرارت و به روش تقطیر است. در تبخیر ناگهانی در هر مرحله بخار آب ناشی از تبخیر تولید شده و در همان واحد تبدیل به آب مقطر می شود. بنابراین بازیافت انرژی مطلوبی خواهد داشت. میزان تولید آب حدود ١٥ درصد آب خام ورودی به سیستم است و آب تولیدی مرحله آخر دارای دمای آب خام است. این سیستم ها به صورت تولید دو محصول آب و برق با نیروگاه های حرارتی مورد استفاده قرار می گیرند. چنانچه این تأسیسات در نواحی ساحلی قرار داشته باشد، آب دریا با فشار به لایه های درونی آب شیرین کن ها وارد می شود. بسیاری از موجودات میکروسکوپی دریاها (مانند پلانکتون ها) و حتی سخت پوستان کوچک یا ماهی های ریز در این فرایند از بین می روند و زمانی این مسئله جدی تر می شود که به این نکته توجه کنیم که بسیاری از این موجودات میکروسکوپی سرآغاز زنجیره حیات در دریاها هستند. آنها حکم گیاهان را برای دیگر موجودات دارند و بدون آنها حیات آبزیان در خطر نابودی کامل قرار می گیرد. پس از آنکه فرایند شیرین کنندگی آب به انتها رسید، آبی بسیار چگال تر از آب ورودی (آب دریا یا آب آبخوا ن ها) با املاحی بسیاربسیار بیشتر باقی می ماند؛ آبی که صفت شورابه برای آن شایسته ترین واژه است. این شورابه را نمی توان در جایی پنهان یا انبار کرد. نکته مهم تر اینکه در بسیاری موارد (مانند آنچه در خلیج فارس رخ می دهد)، میزان و غلظت این مواد و املاح چنان زیاد است که شورابه حاصله را کاملا سمی و کشنده می کند. به طوری که میزان املاح و فلزات سنگین موجود در آن حدود ٦٤ تا ٧٠ ppt (قسمت در هزار) است؛ (یعنی حداقل دو برابر املاح آب دریا). اما با این اوصاف، راحت ترین، ارزان ترین و در دسترس ترین محلی که برای دورریختن این شورابه ها وجود دارد، همان دریاست. با ورود این شورابه ها به دریا حداقل دو اتفاق مهم روی می دهد: یکی سمی شدن آب دریا برای بسیاری از آبزیان به واسطه افزایش مقادیر املاحی که تا پیش از این بقای اکوسیستم دریا را تضمین می کرد و دیگری افزایش دمای آب. دمای میانگین دریاهای آزاد زیر ٢٥ درجه است. این دما برای رشد و زندگی همه انواع آبزیان حیاتی بوده و تغییر ناگهانی آن ممکن است موجب انقراض بسیاری از انواع آنها شود. شورابه ها، دمایی حدود ١٨ تا ٦٠ درجه سانتی گراد دارند . دمای میانگین محیط اطراف خروجی شورابه ها همواره بالاتر از ٣٠ درجه است که این شوک حرارتی همه آبزیان را تا سر حد انقراض پیش می برد. درحقیقت هر دو مورد فوق الذکر (سمی شدن و افزایش دمای آب) باعث به هم خوردن تعادل بوم شناختی اکوسیستم های دریایی می شود. آبزیان به شدت به این دو عامل حساس هستند و بنابراین به عنوان عکس العمل طبیعی برای مواجهه با این مخاطره مهم، چنانچه توانایی داشته باشند، اقدام به مهاجرت می کنند و در غیر این صورت از بین می روند. نکته نگران کننده دیگری که در این قضیه نهفته، این است که متعاقب وقوع تغییرات مزبور در شرایط زیست محیطی، ممکن است میزان زادوولد برخی از انواع آبزیان که قبلا به صورت کمون و نهفته زندگی می کردند، به صورت ناگهانی افزایش یافته و مسلما اثرات سوء زیست محیطی این تغییرات به سادگی قابل پیش بینی نخواهد بود و در مواردی ممکن است موجب وقوع پدیده هایی مانند شکوفایی مضر جلبکی شوند که حذف بسیاری از گونه های بومی را به همراه خواهد داشت. اینها اثرات منفی شناخته شده ای است که درباره آب شیرین کن های واقع در سواحل مصداق می یابد، اما در مورد تأسیسات آب شیرین کن هایی که در مناطق خشکی و سرزمینی کشور واقع خواهند شد، متأسفانه هنوز هیچ گونه مطالعات و ارزیابی های زیست محیطی و فنی در کشور به اجرا درنیامده است. گرچه شوری و آلودگی شدید محیط زیست خاک و آب های زیرزمینی، ازجمله موارد بدیهی کارکرد این فناوری ها در کشور خواهد بود. مطلب مهم دیگری که به آسانی قابل پیش بینی است، آن است که با توجه به سرمایه های به وجودآمده در بخش کشاورزی و استقرار غلط بسیاری از صنایع آب بر مانند صنایع فولاد در مناطق کم آب و خشک (مثلا در استان های اصفهان و یزد)، استفاده از این فناوری در سال های آینده تب وتاب فراوانی به همراه خواهد داشت. در نتیجه انجام مطالعات علمی و فنی در بحث ارزیابی اثرات منفی این تأسیسات در مناطق ساحلی و خشکی بر محیط زیست کشور، از الزاماتی است که باید علاوه بر تک تک تأسیساتی که احتمالا در هر منطقه استقرار خواهند یافت، وضع قوانین و مقررات و همچنین ضوابط و استانداردهای فنی و تخصصی زیست محیطی در تخلیه شورابه ها و نحوه کاهش اثرات منفی آن بر محیط زیست به عنوان زنگ خطری است که در دهه آینده ازجمله چالش هایی است که درحال حاضر به صورت بالقوه در کشور حضور دارد. در نتیجه دستگاه های اجرائی دولت از جمله وزارتخانه های جهادکشاورزی، نیرو، صنعت، معدن و تجارت، سازمان های مدیریت و برنامه ریزی و سازمان حفاظت محیط زیست باید در زمینه وضع قوانین و مقررات لازم و نیز استانداردهای لازم به موازات اجرای مطالعات دقیق و جامع به منظور مهار و کاهش اثرات سوء این فناوری برنامه ریزی های لازم را به صورتی هماهنگ به اجرا درآورند.
پنجشنبه ، ۲۹بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[مشاهده در: www.hodana.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]
-
گوناگون
پربازدیدترینها