واضح آرشیو وب فارسی:دیتا لینک: به صورت ساده در فیزیک مدرن بعد چهارم به صورت فضا-زمان تعریف شده است. بر اساس این تعریف جاذبه انحنایی از فضا- زمان به حساب می آید که جرم آن را ایجاد می کند. هر چقدر جرم جسمی بیشتر باشد این انجنا در فضا-زمان بزرگ تر است. این انحنا را موقعیت جسم ایجاد می کند و بر همین اساس اگر جسم حرکت کند انحنا هم همراه آن حرکت خواهد کرد. برای درک این موضوع فضا-زمان را یک صفحه پلاستیکی نرم یا سطح آب یک دریاچه تصور کنید. روی این صفحه جسمی که جرم زیادی ندارد روی خط مستقیم حرکت می کند اما جسمی با جرم زیاد باعث فرورفتگی در صفحه می شود. نیوتون گفته بود که همه اجسام تا زمانی که به آن ها نیرویی وارد نشود، با سرعت ثابت در خط مستقیم به حرکت ادامه می دهند. اینشیتن اما با خودش فکر کرد وقتی که یک جسم به سمت زمین سقوط آزاد می کند، نیرویی از بالا به آن وارد نمی شود، ولی جسم به سمت زمین شتاب می گیرد. چرا این اتفاق می افتد؟ اینشتین برای توضیح این موضوع اعلام کرد که اجسام بزرگ همانند زمین، صفحه فضا-زمان را در نزدیکی خود خم می کنند. درست همانند زمانی که یک توپ سنگین روی همان صفحه پلاستیکی نرم که مثال زده شده قرار می گیرد. هر جسم دیگری را که روی این صفحه بگذارید پس از گذاشتن این توپ سنگین، به سمت مرکز سر می خورد. اگر سطح آب را فضا-زمان در نظر بگیرید هر چقدر یک قایق سنگین تر باشد و سریع تر حرکت کند امواج قوی تری ایجاد می کند. برای اینکه کشفی که شب گذشته اعلام شد را بفهمید فرض کنید که دو کشتی در سطح این آب با هم برخوردی شدیدی کنند. این تصادف امواج شدید و سهمگینی ایجاد می کند. سیاره ها،کهکشان ها،سیاهچاله ها هم وضعیت همین کشتی ها را دارند. در فضا-زمان اما جای امواج آب را امواج گرانشی می گیرد. همین امواج گرانشی که با سرعت نور در فضا-زمان حرکت می کنند را اینشتین در سال ۱۹۱۶ بر اساس نظریه نسبیت عام خود پیش بینی کرده بود و حالا پس از گذشت صد سال به کمک تأسیسات لایگو به صورت تجربی مشاهده و رصد شده است. این کشف چطور صورت گرفت ؟ امواج گرانشی بر اثر رویدادهای عظیم کیهانی، مثل ادغام سیاهچاله ها یا برخورد ستاره های نوترونی یا در لحظه ی بیگ بنگ ایجاد می شوند. در واقع امواج گرانشی زمانی ایجاد می شوند که دو سیاه چاله، دو ستاره نوترونی یا یک ستاره نوترونی و یک سیاه چاله، با یکدیگر برخورد کنند. این برخوردها سبب خمیدگی یا همان انحنا در بعد فضا-زمان می شود و آن را به فضای پیرامون خود منتقل می کنند. به همین خاطر است که انسان ها در زمین هم تاثیر آن را حس خواهند کرد اما انسان ها تنها با ابزارهایی بسیار حساس می توانند آن را رصد کنند. این امواج گرانشی در روی زمین به قدری ضعیف هستند که به سختی می توان آنها را آشکارسازی کرد و تأسیسات لایگو برای همین کار تاسیس شدند. دو رصدخانه لایگو به شکل L هستند که طول هر بازوی این ال ۴ کیلومتر است و در داخل آن ها خلاء مطلق به حجم ۱۰ هزار متر مکعب است. در طول این بازوها امواج نور با لیزر به سمت آینه ای که در انتهای هر بازو قرار گرفته اند تابانده و بازتاب می شوند که در شرایط عادی باید زمان و مسافت طی شده «کاملا» یکسان باشد. این در حالی است که در صورت عبور امواج گرانشی از زمین و همچنین تأسیسات لایگو مدت زمان مسیر طی شده به اندازه یک بر ده هزارم قطر پروتون تغییر می کند! این همان کلید رصد امواج گرانشی بود! پژوهشگران در رصدخانه تداخل سنج لیزری موج گرانشی مشهور به لایگو موفق به مشاهده مستقیم امواج گرانشی برای اولین بار در تاریخ شدند. در اینجا جای کشتی های روی مثال سطح آب را دو سیاه چاله با جرم های تقریبی ۳۶ و ۲۹ برابر جرم خورشید در فاصله ۱/۳ میلیارد سال نوری از زمین گرفتند که ترکیب آن ها موجی گرانشی ایجاد کرد. آنچه در تأسیسات لایگو رصد و ثبت شد موج گرانشی ناشی از تبدیل جرمی معادل با سه برابر جرم خورشید به انرژی در هنگام ترکیب دو سیاه چاله با یکدیگر بود که در نوع خود مشاهده و رصد آن بی نظیر به حساب می آید. در واقع این رصد مهم در سپتامبر سال گذشته میلادی در تأسیسات لایگو صورت گرفت اما دانشمندان زیاد به بررسی موشکافانه آن داشتند. اما پس از بررسی ها و بازبینی های گسترده، سرنجام دانشمندان این دستاورد را با امتیاز «۵ سیگما» (بالاترین امتیاز در یافته های علمی) در نشستی خبری اعلام کردند. دانشمند مهم و کلیدی در پروژه لایگو و اثبات وجود امواج گرانشی همان طور که حدس می زنید این کار بسیار سخت است و اثبات آن نیاز به دقتی باور نکردنی داشته است. تأسیسات لایگو اما لیزرهای قدرتمند و آینه ّهای بسیار پایدار و دقیقی دارد که می تواند امواج گرانشی ساطع شده از برخورد دو ستاره ی نوترونی در فاصله ی باورنکردنی ۵۰۰ میلیون سال نوری را آشکار کند. برای این کار دانشمندان به وسیله هر دو رصدخانه ی لایگو در واشنگتن و لوییزیانا، این مسأله را رصد کردند تا مطمئن شوند نویز محیط را به جای امواج گرانشی واقعی دریافت نکرده اند. البته باید در نظر داشت که رصدخانه های آلمان، ایتالیا، ژاپن و هند هم به آن ها ملحق شدند. چرا این کشف مهم است ؟ ردیابی امواج گرانشی در واقع دو نظریه مهم فیزیک و کیهان شناسی را ثابت کرده است: فرضیه نسبیت عام انشتین که حدود صد سال پیش (۱۹۱۶) ارائه و نظریه دیگری به نام نظریه تورم کیهانی که در دهه هشتاد میلادی مطرح شد. تایید نظریه امواج گرانشی اهمیتی اندازه کشف ذره خدا دارد و به همین خاطر اکثر محققان مطمئن هستند که تکلیف نوبل فیزیک سال ۲۰۱۶ از حالا مشخص است و این جایزه به دانشمندان دخیل در این کشف مهم می رسد. این کشف عصر تازه ای را برای علم نجوم آغاز خواهد کرد. تایید امواج گرانشی یعنی تاییدی نظریه متداول کیهانشناسی یا نظریه استاندارد کیهانشناسی؛ این نظریه که تورم نامیده می شود می گوید که طی لحظات اولیه جهان، دوره سریعی از تورم (انبساط) سپری شده است. در طول تورم، دمای جهان و بنابراین انرژی که ذرات کسب کردند، میلیاردها برابر بیشتر از انرژی است که می توان در آزمایشگاه های زمینی (حتی LHC) تولید کرد. تورم یک پدیده کوانتومی است اما امواج گرانشی در محدوده فیزیک کلاسیک هستند، بنابراین امواج گرانشی پلی میان فیزیک کلاسیک و کوانتوم هستند و به همین خاطر می توانند گواهی باشند که گرانش درست مانند دیگر نیروهای طبیعت سرشتی کوانتومی دارد. با اثبات وجود امواج گرانشی اکنون وقتی پدیده ای در عالم مثل یک ابرنواختر رخ می دهد، می توان همزمان با رصد تلسکوپی، امواج گرانشی آن را هم ثبت کرد و مطالعه بسیاری دقیق تری درباره آن داشت. همچنین این کشف کمک شایانی برای پاسخ به سؤالات بسیار زیادی از جمله وجود سیاهچاله ها خواهد بود. در این راستا کارهای زیاد دیگری در حال صورت گرفتن است. در اروپا دانشمندان در تلاش برای ساخت رصدخانه ای به نام تلسکوپ اینشتین هستند که شبیه به تأسیسات لایگو اما با بازوهایی به طول ۱۰ کیلومتر هستند. همچنین سازمان فضایی اروپا قصد دارد رصدخانه فضایی امواج گرانشی eLISA را به فضا پرتاب کند. با اثبات امواج گرانشی دید جدیدی در جهان به وجود خواهد آمد. با استفاده از این اطلاعات سالهای آینده دانشمندان می توانند کشفیات بسیار زیادی درباره موضوعات مختلف مانند نظریه بیگ بنگ،انفجارهای ابرنواخترها،برخورد کهکشان ها داشته باشند. اثبات وجود امواج گرانشی مانند فعال شدن حسی جدید برای انسان است. از این پس دانشمندان می توانند با این قدرت و حس جدید، علاوه بر دیدن جهان، به آن گوش دهند.زمانی که به جهان گوش می کنیم، به رازهایی درباره زندگی سیاهچاله ها، تولد و مرگشان، پیوندشان و منبع تغذیه شان پی خواهیم برد. زمانی که یک سیاهچاله یک ستاره نوترونی را می بلعد، ما آن را می توانیم رصد کنیم. سیاه چاله ها برای بشر تاکنون یک فرض بوده اند اما حالا به لطف امواج گرانشی دانشمندان می توانند برای اثبات وجود آن ها تلاش کنند. ۱۰۰ سال قبل آلبرت اینشتین،وجود امواج گرانشی را به صورت تئوری مطرح کرد و یک قرن طول کشید تا دانشمندان بتوانند آن را به صورت تجربی ثابت کنند. اینشتین یک بار دیگر توانست جهان را شگفت زده کند و بسیاری با خبر اثبات امواج گرانشی بار دیگر گفتند: ممنون آقای اینشتین! نشردیتالینک-khabaronline
دوشنبه ، ۲۶بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دیتا لینک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 145]