واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: دروس فرمایشی جدید تحمیل سلیقه دولت به نظام آموزشی
به جز نهمین راهكار بیست و یکمین راهبرد سند تحول بنيادين آموزش و پرورش كه بر حاكميت برنامهمحوري به جاي كتابمحوري و توليد بسته آموزشي در برنامههاي درسي با رعايت اصل معلممحوري تصريح دارد...
نویسنده : نفيسه ابراهيمزاده انتظام
به جز نهمین راهكار بیست و یکمین راهبرد سند تحول بنيادين آموزش و پرورش كه بر حاكميت برنامهمحوري به جاي كتابمحوري و توليد بسته آموزشي در برنامههاي درسي با رعايت اصل معلممحوري تصريح دارد، تقريباً تمام اين سند تربيت نيروي انساني مورد نياز آينده نظام را از مجموعهاي از برنامهها انتظار دارد نه منحصر به توليدكتاب. اين در حالي است كه آموزش و پرورش طي ماههاي اخير به تناوب از اضافه شدن دروس و محتواي آموزشي جديد در قالب كتاب به برنامه درسي خبر ميدهد. «تفكر و سواد رسانهاي»، «سلامت و بهداشت»، «انسان و محيط زيست»، «مديريت خانواده و سبك زندگي»، «كارگاه كارآفريني و توليد» و «برجام» از جمله محتواي تازه آموزشي براي مدارس در مقاطع مختلف تحصيلي هستند.
آموزش و پرورش ما متهم است درسهايي را به دانشآموزان ارائه ميكند كه با استانداردهاي آموزش شهروندي فاصله بسياري دارند و آنچه در طول 12 سال آموزش ميدهد اوليات مهارتهاي زندگي را شامل نميشود. به بيان ديگر برنامه درسي ملي با واقعيات زندگي شهروندي بيگانه است. به همين دليل هم هست كه فارغالتحصيلان آموزش و پرورش در برآيندگيريهاي بهرهوري نيروي انساني هيچ سهمي را به خود اختصاص نميدهند و تمام آموختههايشان يا بهتر است بگوييم تمام محفوظاتشان به درد عبور آنها از سد كنكور ميخورد، يعني چكيده 12 سال آموزش، فرمولها و كليدواژههايي ميشود كه رمز عبور از دروازه دانشگاهها محسوب ميشوند و به درد ديگري نميخورند.
اين در حالي است كه اين شيوه زمينهسازي براي ورود به دانشگاهها مورد پذيرش آموزش عالي هم نيست و دانشگاهها تمام آموختههاي دانشآموزان را تا پيش از ورود به دانشگاه يكجا پاك ميكنند و دوباره با ارائه دروس پيشنياز همان دروس مدارس را با شيوه ديگري آموزش ميدهند. در نهايت نيز بعد از فارغالتحصيلي از دانشگاه، اين بازاركار است كه متفاوت از دو مرحله قبل برنامه ديگري براي تخصصهاي اخذ شده و متقاضيان كار دارد.
اين روند در هر دولتي، با هر برنامه و منطقي و در هر تحليلي، هدر دادن منابع است و اتفاقاً مديران نظام تعليم و تربيت در تمام دورهها نيز به اين امر واقفند و براي گريز از آن برنامهاي ارائه ميدهند. آنچه دورههاي مختلف مديريتي را در اين زمينه از يكديگر متفاوت ميكند، نوع نگاه به تربيت نيروي انساني با بهرهوري بالا و تخصيص رديف اولويتي به آن است.
كتاب براي جاي خالي محتواي آموزشي
از سوي ديگر به جز راهكار 9- 21 سند تحول بنيادين آموزش و پرورش كه بر حاكميت برنامهمحوري به جاي كتاب محوري و توليد بسته آموزشي در برنامههاي درسي با رعايت اصل معلم محوري تصريح دارد، تقريباً تمام اين سند تربيت نيروي انساني مورد نياز آينده نظام را از مجموعهاي از برنامهها انتظار دارد نه منحصر به توليدكتاب. اين در حالي است كه آموزش و پرورش طي ماههاي اخير به تناوب از اضافه شدن دروس و محتواي آموزشي جديد در قالب كتاب به برنامه درسي خبر ميدهد. «تفكر و سواد رسانهاي»، «سلامت و بهداشت»، «انسان و محيط زيست»، «مديريت خانواده و سبك زندگي»، «كارگاه كارآفريني و توليد» و «برجام» از جمله محتواي تازه آموزشي براي مدارس در مقاطع مختلف تحصيلي هستند.
اگرچه با تغيير استانداردهاي زيستي در جوامع از جمله در كشور ما جاي آموزش عناوين ياده شده به دانشآموزان خالي بود، با اين حال نحوه تأليف و تدوين اين محتوا و ارائه آن سر كلاسهاي درس بايد با هدفگذاري صورت گرفته و اثرگذاري جامعي در رفع خلأهاي تربيتي و آموزشي نسل آينده داشته باشد و ابهامات آن پاسخ داده شود؛ ابهاماتي نظير اينكه آيا ورود كتابهايي با اين عناوين و اختصاص چند ساعت از مجموع ساعات آموزش هفتگي نياز دانشآموزان به فراگرفتن مهارتهاي زندگي سالم و تأمين شده را برطرف ميكند؟ معلمان اين دروس چه ويژگيهايي دارند؟ خود اين معلمها كه خروجي نظام معيوب گذشته هستند در تعريف نظام جديد كه در آن مهارت زندگي بيش از آموزش فرمولهاي رياضي و فيزيك و شيمي اهميت دارد تا چه اندازه توجيه شدهاند؟ آيا با گذراندن يك دوره آموزش ضمن خدمت به درك درستي از مهارت زندگي خواهند رسيد؟ آموزش دوستي انسان با محيط زيست با جملههاي تأكيدي و توصيفي كتابهاي درسي پشت نيمكتهاي كلاس درس چگونه خواهد بود؟ يا يك پله بالاتر آيا مؤلفان اين محتواها ديد درستي از زندگي دارند و مجهز به علوم جامعهشناختي و تربيتي جديد هستند يا تنها مبتني بر سفارشاتي كه از شوراي عالي آموزش و پرورش ميرسد، دست به تأليف كتاب درسي ميزنند؟
درس زندگي پشت نيمكتهاي كلاس
اينها درسهايي هستند كه دانشآموزان بايد آنها را زندگي كنند تا فرابگيرند. به عبارت ديگر ورود به بازنگري و بازتوليد محتواي درسي منطبق با خواستههاي سند تحول با شيوهاي كه در حال حاضر در آموزش و پرورش دنبال ميشود از پرداختن به محتوايي كه نقشي در ارتقاي بهرهوري فارغالتحصيلان آموزش و پرورش ندارند عبور كرده اما تا تأمين اهداف سند تحول راه درازي در پيش دارد.
البته محمود اماني تهراني، مديركل دفتر تأليف كتابهاي درسي ابتدايي و متوسطه نظري تخصص در رشته علمي، ديدگاههاي تعليم و تربيتي و تخصص هنرمندانه و خلاقانه را از ويژگيهاي مؤلفان كتب درسي ميداند و خاطرنشان ميكند: يك مؤلف بايد در رشته علمي موردنظر متخصص، معتبر و مورد قبول باشد. در زمينه تعليم و تربيت صاحبنظر باشد و بتواند ايدههاي جديدي ارائه كند و در زمينه خلاقيت و نوآوري، قدرت سازماندهي داشته باشد. در كنار اينها بايد تجربه عملي تدريس موفق را داشته باشد، چون كسي كه معلم خوب و الهامبخشي نبوده، نميتواند الهامبخش معلمهاي ديگر باشد. مجرب بودن، آشنايي با كتب مختلف، آشنايي با زبانهاي مختلف و... از ديگر ويژگيهاي يك مؤلف است. مؤلف يك كتاب به ويژه كتابهاي درسي مثل يك كارگردان سينما بايد فرهنگ و تمدن كشور خود را بشناسد. يك مؤلف مانند كارگردان كه در پي لوكيشن خوب براي فيلم است، بايد به دنبال لوكيشن بگردد؛ چيزي كه گاهي از جنس اطلاعات است نه فضا و مكان.
كتابهاي انتقالي و كتابهاي انفعالي
امانيتهراني ادامه ميدهد: ما به اين نتيجه رسيديم كه يادگيري بايد فعالانه باشد. به همين دليل كتابها را از شكل انتقالي تغيير داديم و به شكل انفعالي درآورديم. در اين طراحي جديد دانشآموز در موقعيت كار قرار دارد. هدف ما تقويت روشهاي يادگيري و ياددهي بود. كتاب رسانه اين انقلاب شد و نقش بچهها، خانوادهها و معلمها را تغيير داد. اگر كتاب نبود اين ايده چطور ميتوانست به كلاس درس برسد؟ اين عرصهاي است كه كتاب درسي را از ديگر كتابها متمايز ميكند و به همين دليل است كه تأليف كتب درسي با ديگر كتابها فرق ميكند. نويسنده بدون داشتن نگرشي عميق و برنامه درسي تحولي نميتواند كار انجام دهد. به همين دليل آموزش ضمن خدمت و چاپ كتابهاي كمك آموزشي شكل ميگيرد و كتابهاي درسي محوريت آموزشي قرار ميگيرند. اين واقعيتي است كه جدا از بار ارزشي و متناسب با نوع به كارگيري آن است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۹۴ - ۱۹:۵۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 35]