واضح آرشیو وب فارسی:قدس آنلاین: قدس آنلاین: با گسترش فعالیت های اقتصادی اروپائیان در ایران به تدریج کنسول گری ها و سفارتخانه های آنان در مسائل گوناگون از جمله فرهنگی نیز وارد شدند که یکی از آنها پخش فیلم و نمایش تئاتر در خراسان در دوره پهلوی دوم بود.به گزارش قدس آنلاین انگلستان در اواخر قرن نوزدهم میلادی موفق گردید اجازه افتتاح کنسولگری در خراسان را به دست آورد. نخستین سرکنسول بریتانیا در مشهد، چارلز اسمیت مک لین بود که از اول فوریه 1889، کار خویش را آغاز نمود. انگلستان جز مشهد در بیرجند نیز دارای کنسولگری بود. نخستین نماینده سیاسی انگلستان مقیم بیرجند، ویلیام ریچارد هاسن با درجه نایب کنسولی، از بیست و یکم دسامبر 1909 کار خویش را آغاز نمود. سرکنسولگری بریتانیا در مشهد، در خیابان پهلوی (امام خمینی فعلی) قرار داشت. اسکراین، سرکنسول انگلستان در خراسان، می نویسد: «سرکنسولگری مشهد، ساخته شده در سال 1889، از نظر وسایل آسایش در کادر سرویس خارجی دولت هند یکی از مجهزترین کنسولگریها به شمار می رفت. این عمارت که دارای سبک کهن بود، گرم کردنش دشوار بود، اما جادار و راحت بود. باغ پرسایه اش به گونه ای شگفت انگیز، پرمحصول بود و آن را بین کارمندان تقسیم کرده بودیم. این باغ برای نگه داری به سه نفر باغبان نیازمند بود و یک دولت مهربان [بریتانیای کبیر!] مزدشان را می پرداخت». سرکنسولهای انگلیسی مقیم مشهد در دوره رضاشاه به ترتیب شامل افراد زیر بودند: 1927 سرهنگ دوم سرهیووینسنت بیسکو، 1930 سرهنگ دوم سرچارلز جانسن بارت، 1935 سرهنگ دوم کلایوکرک پاتریک دالی، 1936 گایلز فردریک اسکوایر. پس از انعقاد قرارداد سه جانبه میان ایران، انگلستان و شوروی، سرکلار مونت پرسیوال اسکراین به عنوان سرکنسول جدید بریتانیا در خراسان تعیین شد. اسکراین کار خود را از سی ویکم ژانویه 1942/ یازدهم بهمن 1320 آغاز نمود. اسکراین دیـپلماتی کهنه کار و زیرک بود و با توجه به شناختی که از جامعه ایران داشت ــ چون در جریان جنگ جهانی اول نیز مدتی سرکنسول انگلیس در کرمان بود ــ تصمیم گرفت به اقداماتی دست زند تا اعتماد اهالی خراسان را به دولت انگلستان جلب نماید و تااندازه ای چهره منفی دولت متبوعش را اصلاح نماید. اطعام فقرا و نمایش فیلم نخستین اقدام او، اطعام فقرا و بینوایان بود. اسکراین پس از جلب موافقت سفارت انگلستان در تهران، این موضوع را با علی منصور، استاندار خراسان (که جانشین پاکروان شده بود)، در میان گذاشت. گرچه به اعتراف خود اسکراین این حرکت وی و سرکنسولگری بریتانیا چندان ثمربخش نبود، اما آنها در اطراف آن تبلیغات فراوانی نمودند. این در حالی بود که انگلستان و شوروی با اقدام به اشغال ایران و دراختیارگرفتن راههای مواصلاتی و نیز استقرار نیروهایشان در خاک ایران، درواقع عامل به وجودآمدن هرج ومرج، قحطی و کـمبود مواد غذایی شده بودند، اما اینک سعی داشتند با دست زدن به اقداماتی نظیر اطعام فقرا، عوامفریبی نموده و افکار عمومی را به سوی خود جلب نمایند . یکی دیگر از اقدامات بسیار مهمی که هر دو کنسولگری انـگلیس و شوروی دنبال می کردند، نمایش فیلم بود. معمولا فیلمهایی که توسط کنسولگری بریتانیا در سینماهای مشهد به نمایش درمی آمد، توسط اداره کل اطلاعات سفارت بریتانیا در تهران انتخاب می شدند و سپس در اختیار کنسولگری مشهد قرار می گرفتند. ماموران اطلاعاتی بریتانیا دقت می کردند که فـیلمها علاوه براینکه از تکنیک های بالای ساخت برخوردار بوده و جذاب باشند، به نوعی قدرت رزمی و جنگی متفقین را نشان دهند تا قدرت ارتشهایشان در بیننده تاثیر گذارد. کنسولگری انگلیس معمولا فیلمها را در سینما فردوسی مشهد به نمایش می گذاشت . نخستین فیلمی که توسط انگلیسیها به نمایش درآمد، «هدف برای امشب» نام داشت. البته جز فیلمهای ساخت انگلستان، شاهکارهای هالیوود نـظیر «فانتاسیا» و «دیکتاتور بزرگ» و گاه فیلم های هندی نظیر «راج نارتیکی» نیز به نمایش درمی آمدند. پخش فیلم در روستا انگلیسیها برنامه نمایش فیلم را با جدیت دنبال می کردند. حتی برای شهرها و روستاهای خراسان که فاقد سینما بودند، سینمای سیار به راه انداختند. این سینماهای سیار در شهرها و روستاهایی که در مسیر جاده های اصلی واقع بودند، به نمایش فیلمهای شانزده میلیمتری می پرداختند. نخستین سـینمای سیاری که بدین شکل کار خود را آغاز کرد، در ژوئیه 1942 [تابستان 1321] ــ از تهران ــ وارد خراسان شد. راننده کامیون حامل دستگاه نمایش فیلم (سینمای سیار]، فردی بلوچ به نام خان محمد بود. وی پس از اجرای برنامه های نمایشی موفقیت آمیز در خراسان ــ جز بیرجند که در حین نمایش فیلم دستگاه از کار افتاد ــ راهی زاهدان و زابل شد و سپس از طریق کرمان، یزد و اصفهان به تهران بازگشت. این طریق نمایش فیلم توسط دفتر روابط عمومی سفارت (P.R.B) که بعدها به اداره کل اطلاعات سفارت بریتانیا در تهران موسوم شد، راه اندازی شده بود. تئاتر انگلیسی علاوه بر نمایش فیلم، تشکیل گروههای تئاتر از دیگر برنامه های فرهنگی انگلیسیها در مشهد بود. همسر اسکراین، یک گروه آماتور تئاتر را رهبری می کرد. او توانسته بود چند نفر از جوانان دختر و پسر مشهدی را به گروه بازیگری خود جذب نماید . از مشهورترین نمایشنامه هایی که این گروه در مشهد اجرا نمود، نمایشنامه «خواستگاری» اثر آنتوان چخوف، نمایشنامه نویس مشهور روسی بود. متن نمایشنامه توسط دکتر محمود ضیایی، رئیس دانشگاه مشهد در سالهای 1348ــ1350، از انگلیسی به فارسی ترجمه شد و خانم اسکراین به کمک گروه بازیگران ایرانی خود، آن را به روی صحنه برد. افراد مختلفی به عنوان بازیگر در این گروه فعالیت می کردند. خانم اسکراین جوانان خراسانی را نه تنها به بازیگری تشویق می کرد، بلکه از آنان می خواست نمایشنامه ها را از زبانهای مختلف اروپایی مثل فرانسه، آلمانی، روسی و انگلیسی، به فارسی ترجمه کنند تا وی بتواند آنها را به روی صحنه ببرد. از جمله نمایشنامه های مشهوری که توسط «انجمن نمایش آماتوری مشهد» بر روی صحنه رفت، نمایشنامه «خاله چارلی» (عمه چارلی) بود. روزنامه دادگستران در گزارشی به معرفی هیات نمایش مشهد (انجمن نمایش آماتوری مشهد) می پردازد. در این گزارش آمده است: «یکی از کانونهای فعالیت هنری در مشهد هیات نمایش مشهد است که نمایشنامه هایی نظیر زن لال، دعوای عروس و مادرشوهر و الماس راجه را طی سالهای 1322ــ1323 به اجرا درآورده است». منابع: 1-لویی رابینو، (1363)، دیپلماتها و کنسولهای ایران و انگلیس، ترجمه غلامحسین میرزاصالح، تهران: تاریخ ایران، 2-سرکلار مونت اسکراین، (1363)، جنگهای جهانی در ایران، ترجمه حسین نجف آبادی فراهانی، تهران: نوین. 3-حمیدرضا رمضانی، (1385)، کنسولگری های خارجی در خراسان، زمانه، شماره 43. 4-روزنامه دادگستران، (1323)، شماره 28، 29، 33، 73، 75، 83.
سه شنبه ، ۱۳بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: قدس آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]