واضح آرشیو وب فارسی:صراط نیوز: آیت الله مصباح می گوید در طول 12 سالی که من شاگرد علامه طباطبایی بودم حتی یک بار، و در شرایطی مانند برف و باران نیز کلاسشان را تعطیل نکردند.صراط: علاّمه سید محمدحسین طباطبایی(ره) به عنوان مدرس بزرگ معارف اسلامی در عصر حاضر، در مقام تدریس، به تربیت شاگردانی همت گماشت که هر یک در عالم اسلام برجسته اند. این مختصر، به بحث و بررسی اجمالی شیوه تدریس آن دانشی مرد می پردازد. در مجموع می توان ویژگی های برجسته سبک تدریس علامه را چنین برشمرد: 1. کلاس بدون تعطیلی؛ آیت الله مصباح می گوید در طول 12 سالی که من شاگرد علامه طباطبایی بودم حتی یک بار، و در شرایطی مانند برف و باران نیز کلاسشان را تعطیل نکردند. 2. نشستن هم سطح شاگردان؛ شاگردان ایشان نقل می کنند که علامه هرگز در کلاس درس تکیه نمی دادند و هم سطح با شاگردانشان می نشستند. 3. تدریس آرام و آهسته؛ ایشان خیلی آرام و آهسته تدریس می نمود، از پراکنده گویی اجتناب داشت، ولی در عوض کم گوی و گزیده گوی بود و بحث ها را با عباراتی کوتاه، اما متین و محکم و مستدل بیان می کرد. علامه در تدریس شیوه ای نرم و ملایم داشت و به هیچ یک از مطالب درسی خود پایان نمی داد مگر اینکه با بحث خود آن را اشباع می نمود. 4. روشن نمودن اصل بحث؛ ایشان در آغاز تدریس، نخست موضوع درس را روشن نموده و ابعادش را تشریح می کرد و بعد به استدلال در خصوص آن موضوع می پرداخت؛ و عقیده داشت بسیاری از خطاها و اشتباهات برخی اساتید این است که موضوع بحث را به درستی روشن نمی کنند. ایشان بدون اینکه ذهن شاگرد را با دسته بندی های گوناگون متشتت کند، از عبارات موجز و کوتاه بهره می گرفت. وی همچنین از مسائلی که طرح آن ممکن بود تفرقه ای ایجاد کند و یا احیانا انحراف فکری پدید آورد، اجتناب می نمود و مباحث حساس را تنها با برخی از خواص در میان می گذاشت. 5. عدم ابا از گفتن «نمی دانم»؛ علاّمه از این که با صراحت بگوید «نمی دانم» ابایی نداشت؛ بارها اتفاق افتاد که می گفت «باید این موضوع را ببینم» و یا این که «لازم است در خصوص آن فکر کنم، بعد جواب دهم». 6. معنویت محسوس در کلاس؛ واقعاً انسان وقتی از جلسه درس ایشان بیرون می آمد، اولاً احساس معنویت می کرد و ثانیاً به روشنی می دید که فیض و مطلبی در زمینه مطرح شده- چه در تفسیر و چه در فلسفه- عایدش شده است.. البته هر کس باندازه استعداد خود. 7. دادن فرصت تفکر به شاگرد؛ علامه برای آن که کلاس را برای شاگرد به محیطی آرام و با صمیمیت تبدیل کند تا ذهن او را به تحرک و پویایی وادارد، در جلسات خود می فرمود: «به من استاد نگویید، ما یک عده ای هستیم که این جا جمع شده ایم و می خواهیم حقایق اسلام را بررسی کنیم و من از آقایان خیلی استفاده می کنم.» وی در برخورد با شاگردان هرگز تحمیل عقیده و تحکم فکر نداشت بلکه روش ایشان در پاسخگویی به اشکالات و سؤالات، این بود که ایشان پاسخ و توضیح خود را مطرح می کرد و بعد برای آنکه به شاگرد میدان تفکر داده باشد، نظر خود را یک امر قطعی و حتمی اعلام نمی کرد بلکه نوعا می فرمود: «این چیزیست که بنظر ما می رسد و شما خودتان به بینید تا چه اندازه منطقی و مورد پذیرش است؟». جلسه درسی علاّمه طباطبایی(ره) به نحوی بود که شاگردان شهامت اشکال کردن بر او را داشتند و اگر شاگردی به درس ایشان انتقادی داشت، با مهربانی و ملاطفت سخن او را گوش می داد و با کمال احترام وی را متقاعد می نمود. 8. استدلال توأم برهان، نه شعر و داستان؛ علامه در تدریس مقید بود که حریم علوم و مباحث را حفظ کرده و آن ها را با هم ممزوج نکند. وی عادت نداشت در درس های فلسفی و عرفان نظری از مَثَل، شعر، داستان، حتی آیات و روایات، و عبارات کشکول گونه برای خوشامد شاگرد استفاده کند، بلکه معتقد بود مطالب برهانی باید به وسیله دلیل تفهیم شوند و از این طریق باید اذهان را برای پذیرش مطلب مهیّا کرد. ایشان در زمینه علوم نظری مثل فلسفه و امثال آن می گوید: «شایسته نیست که در اثبات چنین علومی به شعر و داستان تکیه شود.» استاد احمد عابدی درباره شیوه تدریس فلسفی علامه می گوید: «علامه هرگز از روایات و آیات، شعر، کلمات عرفا استفاده نمی کرد و و تنها از برهان بهره می جست و معتقد بود اگر آیه قرآن را در بحث فلسفی بیاوریم دانشجو تعبداً می پذیرد.» 9. احترام به بزرگان ضمن نقد آراء آنان؛ معظم له در تدریس خود، ضمن نقد و بررسی آثار و آراء بزرگان، احترام و حرمت علمی و اجتماعی آنان را حفظ می کرد و حتی اگر می خواست نظر فردی را رد کند و یا مورد انتقاد قرار دهد، از عبارات ملامت گونه و سرزنش کننده استفاده نمی کرد. ایشان در نقل مطالب کاملاً دقیق بود و می کوشید، تمامی مضامین بحث مورد نقد را بیان کرده و در پایان اشکالات آن را ارزیابی کند و احیانا با استدلال محکم و براهین اصولی آن ها را مردود اعلام نماید و اگر عبارت نادرست بود و نیاز به تکمیل داشت، به رفع اشکال مبادرت می کرد. 10. پاسخگویی با لبخند؛ علامه عادت نداشت به طور مستقیم به چشمان شاگردان خود نگاه کند و همیشه چشم های آبی خود را که بسیار جذاب و براق بود به آسمان- یعنی سقف مسجد یا مَدرس -می دوخت و اگر شاگردی اشکالی و سؤالی مطرح می کرد، لحظه ای با لبخند به او نگاه می کرد و بعد به پاسخ می پرداخت. پس از پایان درس هم استاد مدتی برای پاسخگویی در محل درس می نشست و سپس در مسیر برگشت هم طلابی که سؤالات دیگری داشتند، همراه ایشان تا درب منزلشان می رفتند و پرسش ها و اشکالات خود را مطرح می کردند. در واقع علامه طباطبایی در موقع تدریس و قبل و بعد آن، همانند خود طلاب و شاگردانش بود و هیچ وقت دیده نشد که در برابر سؤال کسی- هر چند بی ربط باشد- اخم کند یا به اصطلاح وی را «خیط» نماید؛ بلکه همراه با لبخندی ملیح پاسخ مناسب را بیان می کرد. استاد غلامحسین دینانی یکی از شاگردان علاّمه می گوید: «من که خودم یکی از شاگردانش بودم، هیچ وقت در هیچ سؤالی خودم را کنترل نمی کردم، چون می دانستم ایشان آنقدر بزرگوار است که هر چه دلت خواست می توانی بگویی. در مقابل سؤال رو ترش نمی کرد و به همین جهت ما احساس آزادی می کردیم و هر چه در دل داشتیم می گفتیم. ایشان هم با کمال بردباری با ما همنفسی می کرد و کنار می آمد و جواب می داد.» دکتر دینانی بارها تأکید می کند که آزاداندیش تر از علامه طباطبایی هرگز در عمر خود ندیده است. منابع : 1. مقاله رمز موفقیت علامه طباطبایی، علی باقی نصرآبادی، پگاه حوزه، اردیبهشت 1382 - ش 7، ص 14. 3. خاطرات مستند سیدهادی خسروشاهی درباره سید محمد حسین علامه طباطبایی، ص26. 4. سیدرضا طباطبایی نوه علامه طباطبایی/خبرآنلاین. 5. علاّمه سیدمحمّدحسین طباطبایی، مجموعه مفاخر ایران زمین، جلد 9، مرکز آموزش سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران، چ اوّل 1385. نام نویسنده: تدوین: حجت شعبانی. معارف نهاد نمایندگی رهبری شماره 105.
دوشنبه ، ۱۲بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: صراط نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]