واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری پانا: یادداشت/ رشد افکار عمومی جهانی و دیپلماسی رسانه ای امروزه با رشد فضای فکری جهانی، باسوادی عمومی، گسترش رسانه ها و شبکه های اجتماعی نقش مردم در حیات سیاسی-اجتماعی پررنگ تر از گذشته شده است.
۱۳۹۴ شنبه ۱۰ بهمن ساعت 13:10
به گزارش پانا از خوزستان ، تا پیش از این، پرداختن به جزییات گفتگوهای دیپلماتیک در حوزه رسانه ای از سوی دیپلمات ها کاری نسنجیده به شمار می آمد و این گفتگوها پشت درهای بسته و بصورت محرمانه و به دور از چشم و گوش کنجکاور خبرنگاران انجام می شد. بنابراین جامعه جهانی در کوتاه مدت انتظار آگاه شدن به چند و چون این مذاکرات را نداشت و تنها به تحلیل های غیر شفاف ژورنالیستی بسنده می کرد. تحلیل هایی که بر پایه گمان و از روی قراین و رفتار بازیگران شکل می گرفت و راستی آزمایی آن ها به گذر زمان نیاز داشت، که پس از گذشت چندی نادرستی اغلب آن ها نمایان می گشت. این دیدگاه را می توان پیامد نگاه سنتی و بدبینانه در روابط بین الملل دانست که در پی شکست نگاه خوشبینانه و آرمانگرا در میانه دوجنگ جهانی پدید آمده بود. آرمانگرایی به دلیل ناتوانی در پیشگیری از وقوع جنگ جهانی دوم مورد سرزنش قرار می گرفت، و بر همین مبنی رویکردهای آرمانگرایانه از سوی رئالیست ها ناکارآمد جلوه می کرد، و به این بهانه گفتمان واقع گرایی در روابط بین الملل چیره شد. رویکردی که به سرشت بشر بدبین بود و این نهاد بد را اصلاح ناپذیر می دانست و راهکار حل منازعات را خوداتکایی به وسیله افزایش قدرت و در نهایت جنگ را پیشنهاد می داد. همین رویکرد باعث می شد که سیاستمداران و دیپلمات ها به دلیل بدبینی به نهاد بشر و نبود نیاز به پاسخگویی به افکار عمومی، جامعه جهانی را از روند مذاکرات میان دولت ها آگاه نساخته و پشت درهای بسته با فراغ بال درباره چگونگی تقسیم جهان با هم به سازش برسند. نمونه عینی این نگاه را در پیمان های «سور»، «سایکس پیکو»، «ورسای» و «تهران» دید، که در مورد اخیر باوجود برگزاری این نشست در پایتخت ایران، حتی شاه از روند گفتگوهای قدرت های بزرگ غربی آگاهی نداشت چه رسد به مردم و روزنامه ها. اما با گذشت زمان آشکار شد که دلیل شکست رویکرد آرمانگرایانه در روابط بین الملل، نه ناکارآمدی این نگاه، بلکه نبود آمادگی در سطح جامعه جهانی بوده است. در اروپا باوجود بالابودن سواد مردم و رشد رسانه ها و مطبوعات به دلیل جنگ خانمان سوز اول، فضا به نحو زیادی امنیتی و نظامی بود و امکان هم افزایی برای صلح و سازش وجود نداشت. در دیگر نقاط جهان نیز به دلیل بی سوادی و ناآگاهی مردم امکان نفوذ رسانه ای یافت نمی شد، و به بیانی افکار عمومی پدیدار نشده بود. به همین دلیل،می توان ادعا کرد که ناکارآمدی دیدگاه خوشبینانه گذار و موقتی بوده و این ناکارآمدی گوهری نیست و به عرضیات زمانی-مکانی پیوند خورده است. اما امروزه با رشد فضای فکری جهانی، باسوادی عمومی، گسترش رسانه ها و شبکه های اجتماعی نقش مردم در حیات سیاسی-اجتماعی پررنگ تر از گذشته شده است و دیگر نمی توان تصمیمات مهم و سرنوشت ساز را از دید آن ها پنهان کرد. دیگر دلایل امنیتی و نظامی دهه های پیشین برای حذف کردن مردم و افکار عمومی توجیه پذیر نیست، چرا که فضای میلیتاریزه گذشته به فضای هم اندیشی و آشتی در سطح جهانی بدل گشته و نتنها ارتباطات دولتها دارای پیچیدگی شده بلکه مردم، گروه های اجتماعی، نهادهای فرا ملی وشرکت های چند ملیتی خود را به عنوان بازیگر پویا جاانداخته اند. ابزار دیپلماسی بازیگران تازه وارد «رسانه» است. رسانه ای که بر پایه دیدگاه های خوشبینانه می تواند سرشت پاک بشر را به وی معرفی کند و با پروراندن بشر به تکامل او و در پایان به گفتگو و آشتی جهانی رهنمون کند. جای بسی خرسندی دارد که ایران اسلامی سردمدار بازگشت به روش های انسانمدارانه و مداراجویانه گردیدهو در راه اجرای این نوع از دیپلماسی تلاش های عملی خود را به کار گرفته است. در طول دو دهه گذشته، این دومین بار است که ایران منادی گفتگو برای صلح شده است، ولی در مورد پیشین، زیاده خواهی طرف های غربی در برابر حسن نیت و همکاری ایران، منجر به فراموشی طرح گفتگوی تمدن ها شد و پس از آن ما شاهد بروز جنگ و خونریزی در جای جای جهان به ویژه خاورمیانه بودیم. اما این بار ایران اسلامی که نماینده فرهنگ پربار ایرانی و تمدن درخشان اسلامی به شمار می آید، بار دیگر آشتی و گفتگو را به جهان عرضه کرده است. و این رویکرد می تواند به بازیابی هویت صلح طلب ایرانی-اسلامی که با رویهاشتباه اسلامگراهای سلفی و همچنین تبلیغات نادرست لابی های راستگرای افراطی در غرب مخدوش شده است، کمک فراوانی بنماید و به جهانیان این پیام را برساند که اسلام با ترور، خشونت و جنگ پیوندی ندارد، بلکه این نوع برداشت ناشی از نسخه اسلام وهابی و تبلیغات رسانه های افراطی در غرب است. دیپلماسی هسته ای ایران نشان داد که می توان از ظرفیت افکار عمومی جهانی بهره برد و با طرح مسایل پیشِ روی مردم و گروه های اجتماعی، آن ها را در روند تصمیم گیری در مسایل سرنوشت ساز سهیم کرد. بارها در طول مذاکرات هسته ای دیده شد که دکتر ظریف با خبرنگاران از بالکن هتل محل مذاکرات ارتباط برقرار می کند و یا اینکه از طریق شبکه های اجتماعی چون تویتر به مخاطبان گزارش هایی هر چند مبهم می دهد. در کنار این ها ظریف و موسویان(مذاکره کننده ارشد هسته ای دولت اصلاحات) با نوشتن سرمقاله هایی در روزنامه های معتبر و پرتیراژ غربی با ذهن مخاطب های اروپایی و امریکایی که در پی صلح هستند،ارتباط برقرار می کردند و ما نتیجه آن را در پیروزی هسته ای و توافق ژنو دیدیم. همین رویکرد در زمینه مسایل منطقه ای در حال پیگیری است و ما همیشه یادداشت یا سرمقاله ای در زمینه تبیین سیاست های اصولی ایران و نیز روشن کردن مواضع کلان از سوی وزیر خارجه و سید حسین موسویان، سیدولی نصر، سیدسلمان صفوی و ... مشاهده می کنیم. این نوع دیپلماسی از حمایت فکری، مالی و تسلیحاتی عربستان و ترکیه از گروه های اسلامگرای سلفی پرده برمی دارد و نیز تبلیغات جناح های راستگرا و تندرو در غرب که به کشور عربستان و ترکیه نزدیک هستند خنثی می کند، در نتیجه در سطح دیپلماتیک قدرت چانه زنی ایران افزایش می یابد. مخاطب این نوع دیپلماسی آن دسته از شهروندان و گروه های اجتماعی می باشند که در پی سازش و آرامش در سطح جهان، و خواهان گسترش روابط فرهنگی و بازرگانی میان کشورها هستند. با تقویت جایگاه این دسته از اجتماعات از راه جهت دهی به افکار عمومی، می توان نیروهای افراطی که تفسیری بدبینانه از سرشت بشر دارند را بی اثر کرد و صلح را در جهان نهادینه کرد. در پایان نیاز به یاددآوری دوبارهدارد که هرچند رویه آرمان خواهی و خوشبینی به آینده منادی صلح و برادری در جهان است اما باید گفت تصور شرایط آرمانی همه گیر بسیار سخت و دور از ذهن است. بنابراین در رویکردهای اجرایی برای درک وضعیت زمانی-مکانی موجود، باید درصدی هم به امرِ واقع هم چشم داشت و در سیاستگذاری خارجی در راستای خردورزی و عملگرایی(حد میانه آرمانخواهی و واقعگرایی) گام برداشت، زیرا با این روش و درک مقتضیات تاریخی، رسیدن به آرمان ها دست یافتنی تر به نظر می آید. مهدی چلوی/کارشناس ارشد علوم سیاسی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری پانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 37]