واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: دولت در خروج از بحران جمعیتی تدبير ندارد
آمارها ميگويد تا بسته شدن پنجره جمعيتي و آغاز روند هشدارآميز كاهش جمعيت كشورمان چندان زماني باقي نمانده است. بنا به تأكيد رئيس كميته مطالعات و پايش سياستهاي جمعيتي دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي بعد از سال 98 در صورت نداشتن سياست افزايش جمعيتي مؤثر، با كاهش ميزان زاد وولد رو به رو خواهيم بود.
نویسنده : زهرا چيذري
آمارها ميگويد تا بسته شدن پنجره جمعيتي و آغاز روند هشدارآميز كاهش جمعيت كشورمان چندان زماني باقي نمانده است. بنا به تأكيد رئيس كميته مطالعات و پايش سياستهاي جمعيتي دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي بعد از سال 98 در صورت نداشتن سياست افزايش جمعيتي مؤثر، با كاهش ميزان زاد وولد رو به رو خواهيم بود. اين در حالي است كه تاكنون هيچ تدبيري براي خروج از چالش جمعيتي در كشور اتخاذ نشده و برنامهاي عملي براي آينده جمعيت ايران در دستور كار دولت قرار ندارد.
تغيير تركيب هرم سني جامعه و كاهش جمعيت موضوعي است كه چند سالي ميشود در حال حركت به مرز بحران و عبور از خطوط قرمز است. هشدارهاي جمعيتشناسان حكايت از آن دارد كه در صورت انفعال در برابر اتفاقاتي كه در جامعه در حال رخ دادن است و بيتوجهي به موضوعاتي همچون تغيير سبك زندگي، روند كاهشي ازدواج و افزايش طلاق و جا افتادن فرهنگ تك فرزندي زمان زيادي با بحران جمعيت در جامعه ايران فاصله نداريم؛ بحراني كه بخشي به پيري هرم سني جامعه و چند برابر شدن سالمندان تا دو سه دهه آينده مربوط است و بخش ديگر به كاهش چشمگير رشد جمعيت به گونهاي كه اگر بيتفاوتي در برابر سياستهاي جمعيتي همچنان ادامه يابد رسيدن به ايران 31 ميليوني تا 80 سال آينده دور از انتظار نيست، چراكه در كنار نرخ باروري نزولي از سال 90 با پديده تازهتري در حوزه آسيبهاي اجتماعي مواجه شديم؛ روند نزولي ازدواج در جامعه.
خلاصه اينكه بر مبناي هشدار كارشناسان با عبور زنان دهه 50 و 60 از سن باروري طي سالهاي آينده كم كم پيش بينيهاي تلخ براي جمعيت كشورمان محقق خواهد شد، چراكه در حال حاضر بر اساس شواهد موجود «جمعيت» و برنامهريزي براي آينده جمعيت كشور در برنامههاي دولت جايگاهي ندارد.
كاهش جمعيت با وجود افزايش مواليد
آمارها اگرچه دروغ نميگويند اما ميشود تفاسير متعددي از آمارهاي يكسان داشت. به گفته مديركل آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور از سال 1391 شاهد رشد نسبي مواليد در كشور بودهايم به گونهاي كه رشد مواليد در سال 1391 به ميزان 9/2 درصد، در سال 1392 به ميزان 5/3 درصد، در سال 1393 به ميزان 2/4 درصد و در 9 ماهه اول سال جاري 5/4 درصد بوده است. بر اين اساس ميتوان نتيجه گرفت كه روند رشد جمعيت كشورمان افزايشي است نه كاهشي. پس چرا جمعيتشناسان درباره كاهش جمعيت هشدار ميدهند؟ دكتر محمدجواد محمودي، رئيس كميته مطالعات و پايش سياستهاي جمعيتي دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در پاسخ به اين سؤال «جوان» ميگويد: بهرغم نرخ باروري كاهشي، به خاطر جوان بودن ساختار سني جمعيت و ازدواج متولدين دهههاي 60 و 70 ما شاهد افزايش تولدها از دهه 80 بودهايم و اين روند تا حدود سال 98 هم ادامه مييابد. در سالهاي قبل از انقلاب و اوايل آن به دليل تولدهاي زياد جامعه با يك افزايش رشد جمعيتي مواجه شد. در سالهاي 58 تا 59 ما حدود 2/5 ميليون تولد داشتيم، در حالي كه هم اكنون حدود 1/5 ميليون تولد داريم. در حال حاضر افرادي كه در آن سالها به دنيا آمدهاند به 15 سالگي و بالاتر رسيدهاند و گروهي را تشكيل دادهاند كه بين 15 تا 64 سال سن دارند. اين در واقع همان پنجره جمعيتي يا بهزعم اقتصاددانان، سود جمعيتي است. به عبارت ديگر، حدود 70 درصد جمعيت بين 15 تا 64 سال سن دارند. اما از اين به بعد ما بايد انتظار داشته باشيم از تعداد افراد در سن كارمان كاسته شود. بنا به تأكيد وي ميزان ازدواج در ايران در سالهاي قبل از 1390 تقريباً روند افزايشي داشته است. در سال 1390 به اوج خود رسيده و پس از آن روند كاهشي را نشان ميدهد. بنابراين به علت كاهش باروري و به تبع آن كم شدن رشد جمعيت، پنجره جمعيتي در آينده به تدريج بسته خواهد شد. بنا به تأكيد اين كارشناس نرخ رشد جمعيت 1/6 درصدي سال 85 بهرغم افزايشي بودن تولدها، در سال 90 به 1. 3 درصد رسيده است. بنابراين با فرض نرخ باروري در حدود 1/7 يا 1/8 فرزند، مطابق محاسبات مركز آمار ايران در سال 1425نرخ رشد جمعيت كشور به حدود صفر ميرسد.
82 درصد خانوادهها 2 فرزند دارند
به گفته علي اكبر محزون، مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت كشور در سال 1367 تصميم سياست تحديد مواليد، وارد برنامه اول توسعه كشور شد. در سال 1369 شوراي مجدد اين سياست تشكيل و در سال 1372 قانون تنظيم خانواده و جمعيت به تصويب رسيد. اينها از مواردي بود كه باعث كاهش جمعيت و مواليد در كشورمان شد، به طوري كه به لحاظ نرخ باروري كشور ما از بين 26 كشور رتبه 25 را به خود اختصاص داده است. وي با بيان اينكه 33/3 درصد خانوادههاي ما حداكثر يك فرزند دارند، ميافزايد: اگر باروري به اين سمت پيش رود در سال 1415 جمعيت كشور به 84/5 ميليون ميرسد و در اين صورت رشد جمعيت با درنظرگرفتن نرخ مرگ و مير به صفر خواهد رسيد.
مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت كشور گفت: در نسل قبل 79 درصد جمعيت حداقل سه فرزند داشتند اما در نسل جديد 82 درصد از خانوادههاي ما حداكثر دو فرزند دارند.
سال 90آغاز شكست منحني ازدواج
محزون درباره شيب كاهشي ازدواج در كشور با استناد به آمار و ارقام ميافزايد: از سال 1390 با منفي 1/9 درصد آغاز شد و در سال 1391 به منفي 5/1، در سال 1392 به منفي 6/7 و در سال 1393 نيز به منفي 6/5 درصد رسيده است. اين در حالي است كه تا سال 1389 روند ازدواجها مثبت بوده (0/2درصد) اما پس از آن با رشد منفي روبهرو شده است. از نگاه وي اين روند كاهشي در ازدواجها به دو دليل شكل گرفته كه تأخير در ازدواج تنها يكي از اين دلايل است و دليل ديگر تغيير ساختار سني جمعيت است. به گفته وي تغييرات ساختار سني جمعيت نشان ميدهد كه شاهد كاهش سهم جمعيت جوان بوديم به طوري كه از سال 1385 تا 1390، از 35/4 درصد جمعيت جوان 15 تا 29 ساله به 31/5 درصد كاهش پيدا كرده و اين آمار بر اساس سرشماريهاي مركز آمار اعلام شده است.
آينده 15 ميليون سالمند ايراني در20 سال بعد
شهلا كاظميپور، جمعيتشناس و عضو هيئت علمي دانشگاه تهران اما يك نگراني جديتر را مطرح ميكند؛سالخوردگي جمعيت. از نگاه اين كارشناس اين سالخوردگي اجتنابناپذير است و تا 20 سال آينده، 14 تا 15 ميليون سالخورده خواهيم داشت.
اين در حالي است كه هماكنون از 6 ميليون سالمندي كه در كشورمان زندگي ميكنند 2 ميليون نفر آنها زير خط فقرند، پس در فقدان برنامهريزيهاي كلان اجتماعي براي جمعيت مولد و تأمين اجتماعي سالمندان آينده روشن نيست.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۴ - ۲۰:۱۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]