واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: کارشناسان در گفت و گو با ایرنا از دلایل افزایش خودکشی می گویند خودکشی در جدال قدیم و جدید تهران-ایرنا-دلایل افزایش پدیده خودکشی در جامعه در حال گذار ایران در بسیاری موارد از سوی کارشناسان، ناشی از تداخل سنت و نوگرایی و ورود ناگهانی به عرصه فناوری های نوین عنوان می شود؛ چراکه افراد در این شرایط قادر به تطبیق ارزش های درونی و بیرونی نخواهند بود.
خودکشی رخداد غم انگیزی است که پایان تلخی را برای رمان بلند بالای زندگی برخی افراد به رشته تحریر درمی آورد. از این نوع مرگ که در حالت اختیار نه جبر، از سوی خود فرد رقم می خورد به عنوان یکی از ناهنجاری های اجتماعی یاد می شود که بر اساس پژوهش های مختلف، افزایش آن با ورود به دنیای جدید و صنعتی بی ربط نیست.طبق آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت (W.H .O)، روزانه نزدیک به 800 هزار تَن به طور متوسط در جهان دست به خودکشی می زنند. اهمیت موضوع خودکشی و پیشگیری از رواج آن تا جایی است که سازمان بهداشت جهانی، روز 10سپتامبر( 19 شهریور ماه) هر سال را به عنوان «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» معرفی و در این روز برای برخی از کشورها برنامه های ویژه ای درنظر گرفته است. در ایران نیز خودکشی و رشد آن در چند دهه گذشته به یکی از مهمترین هشدارهای اجتماعی در جامعه تبدیل شده است. براساس آمارهایی که از سوی نیروی انتظامی اعلام شده است، در سال 1375 یک هزار و 705 مورد از فوتی ها خودکشی بود که این آمار در سال 1392 به سه هزار و 125 تن رسیده است. این جهش ناگهانی در کمتر از 20 سال موجب شده است تا کارشناسان و اندیشمندان حوزه های اجتماعی نسبت به افزایش آمار خودکشی هشدار دهند. بررسی ها نشان می دهد که آمار تازه ای پس از سال 1392 از میزان خودکشی منتشر نشده است.هر چند که در زمینه خودکشی در گذشته پژوهش های فراونی انجام شده است اما نگاهی به متغیرهای تاثیرگذار بر خودکشی، نشان دهنده آن است که عوامل بسترساز این معضل در شرایط زمانی و مکانی گوناگون، متفاوت است. گذر جامعه از سنت به نوگرایی (مدرنیته)، وضعیت نامناسب اقتصادی و اجتماعی استان های مختلف، متغیرهای قومی و ظهور شبکه های اجتماعی در عصر جدید، مهمترین محرک هایی هستند که می توان از آنها برای خودکشی در روزگار کنونی جامعه ایران یاد کرد. *** انسان های بی روح «امان الله قرایی مقدم» یکی از کارشناسانی است که در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری، به بررسی علت خودکشی با تکیه بر نظریه «همبستگی اجتماعیِ» از «امیل دورکیم» جامعه شناس فرانسوی پرداخت.وی با بیان اینکه دورکیم نخستین اندیشمندی بود که به روش علمی و تجربی به بررسی علل خودکشی پرداخت، گفت: این جامعه شناس، سیر تکامل جامعه را از همبستگی «مکانیکی» به طرف همبستگی «ارگانیکی» تحلیل و در کنار آن نیز معضل های اجتماعی را با این شیوه تکامل خطی تعریف می کند. براساس نظریه دورکیم، گذر از همبستگی مکانیکی به عنوان ویژگی جامعه سنتی به همبستگی ارگانیکی موجب می شود تا بسیاری از ارزش و سنت ها رو به افول نهاده و افراد در دوران گذار در این شرایط دچار نوعی حیرانی و سردرگمی شوند که در برخی موارد نتیجه آن خودکشی است. قرایی مقدم در ادامه مادی گرایی را یکی از آفت های دنیای صنعتی دانست و گفت: ذهنیت مردم پس از ورود به جامعه صنعتی به مادی گرایی روی می آورد و این باعث می شود تا افراد راه های گوناگونی را برای رسیدن به اهداف خود انتخاب کنند. این کارشناس مسایل اجتماعی در ادامه افزود: امروزه در شرایط مادی گرایی و رشد آن، افراد بیشتر شبیه به ربات هایی شده اند که بی کسی و تنهایی در کنار بی هویتی مهمترین ویژگی های شناخته شده آنان است. به باور وی تغییر ابعاد خانواده از گسترده به هسته ای و شهرنشینی و کوچک شدن ابعاد خانواده یکی از محرک های اصلی خودکشی در جامعه است که می تواند نقش مهمی در تنهایی و افسردگی افراد داشته باشد. *** خودکشی و معضل های زندگی در مسیر نوگرایی ورود به جامعه صنعتی و شکل گیری کنش های رفتاری و فکری در کنار حفظ ارزش و سنت ها باعث ایجاد دوگانگی بی سابقه ای در افراد جامعه بخصوص در جامعه های در حال گذار می شود. تعارض میان سنت و نوگرایی در پاره ای از مواقع ذهن فرد را به سوی پوچگرایی و افسردگی رهنمون می کند. در این زمینه، قرایی مقدم با تبیین شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور می گوید: اگر بخواهیم خودکشی را در شرایط کنونی در بیشتر مناطق کشور مورد بررسی قرار دهیم، باید اذعان کنیم که این معضل زاییده مشکلات اجتماعی و اقتصادی است که در نتیجه سیاست های اجرا شده در کشور شکل گرفته است. وی با بیان اینکه براساس نظر اندیشمندان، مجردان بیش از متاهلان، دست به خودکشی می زنند، افزود: ترکیب جمعیتی کشور نشان می دهد که نزدیک به 11 میلیون نفر از جوانان ما مجرد هستند و به دلایل اقتصادی و نبود شغل مناسب نمی توانند ازدواج کنند؛ این امر موجب می شود تا این قشر بیشتر در معرض آسیب های اجتماعی قرار گیرند. دیگر عاملی که قرایی مقدم بر آن تاکید کرد سرخوردگی جوانان جامعه بود. وی در این باره معتقد است، تا زمانی که افراد تحصیلکرده مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان نیروی خدماتی در برخی شهرداری ها استخدام می شوند، نمی توان انتظار کاهش آمار خودکشی داشت. زیرا جوانان در کنار تحصیل، نیاز به شغلی متناسب با تحصیلات خود دارند که امروزه این امر میسر نیست و ما با موجی از بیکاران مواجه ایم. وی در ادامه به روابط خارج از عرف و شرع برخی از جوانان در جامعه اشاره کرد و گفت: تا زمانی که افراد مجرد به جای ازدواج به طرف دوستی های کوتاه خیابانی و همباشی سیاه (ازدواج سفید) می روند به یقین سرخوردگی و شکست، جزء جدایی ناپذیر زندگی آنان می شود و در این روابط به طور معمول دختران بیش از پسران دچار آسیب های اجتماعی و روانی خواهند شد. «سید هادی معتمدی» روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، دیگر کارشناسی بود که در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری به واکاوی نقش مسایل اجتماعی و اقتصادی در افزایش خودکشی پرداخت. وی با انتقاد از سیاست افزایش جمعیت در گذشته گفت: اجرای سیاست های جمعیتی در گذشته بدون توجه به نیازهای این قشر، یکی از علل اصلی افزایش نرخ خودکشی در بین جوانان بوده است؛ امروزه جوانان با مشکل های فراوانی مانند بیکاری، اعتیاد، بحران هویت، تفکر منفی بافی و پوچگرایی در جامعه دست به گریبانند. *** قومیت ها و خودکشی آمار منتشر شده نشان دهنده میزان بالای خودکشی در استان های غربی نسبت به سایر استان ها است. بنا به گفته «حسین قنبرنژاد» نماینده معاونت راهبردی قوه قضائیه، استان های ایلام، کرمانشاه و کردستان بیشترین میزان خودکشی را در سال گذشته (1393) به خود اختصاص داده اند. نگاهی به این آمار و آمارهای 2 دهه گذشته در زمینه خودکشی، این پرسش را در ذهن پژوهشگران حوزه های اجتماعی ایجاد می کند آیا در ایران، متغیر قومیت در میزان خودکشی نقش دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، پیش فرض های فراوانی مطرح است. برخی اعتراض به وضع موجود و گذر جامعه از فرهنگ عشیره ای به شهرنشینی را مورد توجه قرار می دهند و عده ای دیگر بر این باورند که آسیب های ناشی از جنگ تحمیلی و عواقب آن در سه استان غربی موجب شکل گیری چنین معضلی شده است. در این پیوند، قرایی مقدم می گوید: وضعیت کنونی خودکشی در استان های غربی را باید با اعتراض به وضع موجود دانست. وی این اعتراض را تنها اعتراض به رفتارهای سنتی و تهمت های خانوادگی و عشیره ای نمی داند، بلکه آن را اعتراض به معضلاتی همچون بیکاری و شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه تلقی می کند که موجب افزایش خودکشی در این استان ها می شود.«شاهپور کردی» مدرس دانشگاه و معاون فرهنگی و پیشگیری اداره کل بهزیستی استان ایلام نیز در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری، با اشاره به ضعیف بودن ارتباط عاطفی در خانواده های این استان افزود: با وجود اینکه تعامل بین خانواده ها در ایلام در سطح بالایی قرار دارد ولی این سطح تعامل در زمینه عاطفی دچار مشکل هایی شده است. وی ورود نمودهای شیوه جدید زندگی به فرهنگ سنتی ایلام و آگاهی بیشتر افراد بخصوص زنان از حقوق خود را به عنوان عاملی در افزایش میزان خودکشی در این گونه استان ها دانست و اضافه کرد: اگرچه خشونت علیه زنان به معنای اعمال زور، در این استان کمتر شده است اما احترام نگذاشتن به جنس مخالف و ارزش قایل نشدن برای آن می تواند زمینه ساز خودکشی باشد. *** شبکه های مجازی؛ قاتلان جدید شبکه های اجتماعی هم مانند بسیاری دیگر از فناوری های نوین به منزله چاقوی دولبه ای است که اگر فرهنگ استفاده درست از آنها رعایت نشود، به جای منفعت، ضررهای فراوانی به افراد وارد می کند. هر چند که هنوز پژوهش های مستند و علمی به صورت رسمی در این زمینه صورت نگرفته است، ولی ویژگی های فضای مجازی و تفاوت آن با فضای واقعی در کنار سوء استفاده هایی که برخی از افراد از این شبکه ها برای اغفال یا اخاذی انجام می دهند، نشان دهنده آن است که لو رفتن اطلاعات شخصی و سرخوردگی هایی که به خاطر وابستگی به اینترنت و فضای مجازی پیش می آید ممکن است فرد را به سمت خودکشی سوق دهد. معتمدی در این زمینه، با اشاره به تغییرهای ایجاد شده در روش زندگی خانواده ها اظهار داشت: در خانواده هسته ای که فرد بیشتر ساعت های عمر خود را در کنار اینترنت و شبکه های مجازی سپری می کند و ارتباط و تعامل بین فردی در خانواده مناسب نیست، فردگرایی به شدت رشد می کند و این خود از دلایل روانی موثر بر خودکشی است. خودکشی به عنوان مرگی غیرطبیعی و خودساخته راه حلی برای فرار از زندگی ای است که فشار سرخوردگی های اجتماعی و فردی در آن، فرد را وادار به از بین بردن خود می کند. هر چند که محرک های منجر به خودکشی در جامعه های مختلف، گوناگون است اما نباید فراموش کرد که متغییرهای کاهش یا افزایش این معضل اجتماعی در دوره های زمانی متفاوت است که این خود شناخت درست نیاز گروه های جامعه را می طلبد. اگر تا چندی پیش، شکست های مالی و شغلی یا حتی درسی عامل خودکشی بود اما اکنون با ورود نمودهای روش زندگی جدید و ناهنجاری های ناشی از زندگی در دنیای مدرن، خودکشی را به مساله ای پیچیده تبدیل کرده است.در بررسی راه های پیشگری از بروز پدیده خودکشی نیز نمی توان تنها دولت ها را مسوول این امر دانست بلکه نهادهای اجتماعی، رسانه های جمعی، سازمان های مردم نهاد، نظام آموزش و پرورش و خانواده باید با شناخت دقیق محرک ها و زمینه های بسترساز بروز خودکشی به دنبال کاهش و از بین بردن این معضل قدم بردارند.* گروه پژوهش و تحلیل خبری پژوهشم**2052 ** 9283**2054
22/09/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]