تور لحظه آخری
امروز : یکشنبه ، 11 آذر 1403    احادیث و روایات:  امام علی (ع):ثروت فراوان، دشمن مؤمنان و پيشواى منافقان است.
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

آراد برندینگ

خرید یخچال خارجی

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

قیمت سرور dl380 g10

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

پوستر آنلاین

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

ساختمان پزشکان

محصولات فوراور

خرید سرور اچ پی ماهان شبکه

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

الک آزمایشگاهی

الک آزمایشگاهی

خرید سرور مجازی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

قیمت بالابر هیدرولیکی

لوله و اتصالات آذین

قرص گلوریا

نمایندگی دوو در کرج

خرید نهال سیب

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

وکیل ایرانی در استانبول

رفع تاری و تشخیص پلاک

پرگابالین

دوره آموزش باریستا

مهاجرت به آلمان

بهترین قالیشویی تهران

بورس کارتریج پرینتر در تهران

تشریفات روناک

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1836472536




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

آیت الله قرهی: صلح امام حسن(علیه الصّلوة و السّلام) مانند سوراخ کردن کشتی توسط حضرت خضر بود+صوت


واضح آرشیو وب فارسی:وارث: سیصد و بیست و نهمین جلسه درس اخلاق حضرت آیت الله قرهی(مدّ ظلّه العالی) با موضوع : خطورات و مراقبه در شب 28 صفر المظفّر 1437 ه.ق در محل مهدیه القائم المنتظر(عج) برگزار شد.وارث: خواطر نفسانی و شیطانی، انسان را به سمت غیر تکلیف، دعوت می کنند عن مولانا حسن بن علی(صلوات اللّه و سلامه علیه) «إنّ معاویة نازعنی حقّا هوَ لی، فتَرکتُه لِصَلاح الاُمّة و حَقنِ دمائهم وقال فی کَلام لایَغُشُّ العاقل مَن استَنصَحه»[1] در باب معرفت حقیقت انسانی، انسان باید آنچه که من ناحیة الله برایش تعیین می شود، انجام بدهد. اگر انسان بداند و باور کند، تا آخر عمر، مکلّف است، امورش بر اساس تکلیف رقم می خورد. درباب خواطر هم که در درس اخلاق بحث می کردیم، خواطر نفسانی و شیطانی، انسان را به سمت غیر تکلیف، دعوت می کنند و خواطر ربّانی و الهی، انسان را به تکلیف گرایی دعوت می کنند. چون انسان از آن زمانی که به ظاهر، به سنّ تکلیف می رسد تا آ خر عمر، باید تکلیفش را انجام بدهد. گاهی تکلیف به صوم است یا صلاة است و... وگاهی در صلاة، در سفر، تکلیف به قصر است، گاه تمام است وقس علی هذا.. همه ی تکالیفی که عنوان فروع دین است امّا حقیقت این است که تمام این تکالیف، انسان را به یک تکلیف بزرگ دعوت می کند و آن تکلیف بزرگ این است که انسان مطیع خدا باشد، هرچه او گفت و هر چه صلاح دید آن را انجام بدهد، این تکلیف حقیقی است. گاهی تکلیف به جنگ است، گاهی به صلح، گاهی تکلیف به فریاد است، گاهی تکلیف به سکوت است و اسّ و اساس حرکت بندگان خدا همین تکلیف گرایی است. بندگان خدا، رضایت خالق را به رضایت مخلوق، نمی فروشند بندگان خدا به واسطه ی این که عبد خدا هستند، نه نعوذ بالله عبد نفس و عبد شیطان، چون عبدالله هستند، پسندم آنچه را جانان پسندد، این مهم است. اتّفاقاً اگر بنده شدی، دیگر نگران این نیستی که دیگران چه می گویند؟ آنکه به دنبال این است که دیگران چه می گویند، حتماً بنده ی نفس است. اینکه دیگران، پشت سرش، صحبت می کنند یا خیر، اینکه می گویند: ترسید یا نترسید یا اینکه ریاست طلب بود یا نبود، اینکه جنگ طلب بود یا نبود، هیچکدام برای بنده ی خدا، عبدالله، ملاک نیست. ملاک، رضای پروردگار عالم است و اینکه بیان می شود بالاترین مقام، عندالاولیاء، مقام رضا است؛ یعنی می پسندد آنچه که حضرت حقّ می پسندد. معمولاً کسی به این مقام نمی رسد، الّا به اینکه به نفس مطمئنّه برسد؛ یعنی به هیچ عنوان برایش هیچ نمی ماند الّا خدا. الّا آنچه که ذوالجلال والاکرام می پسندد. لذا خطاب می شود: «یَا أَیَّتُها النَّفسُ المُطمَئِنَّة، إِرجعی إِلی ربِّکَ راضیةً مَرضیة»[2] و فقط، این نفس مطمئنه است که به این ادراکات حقیقی، نسبت به بندگی، که انسان، باید عبدالله باشد، می رسد. عبدالله، از هیچ چیز هراس ندارد الّا قهرخدا لذا عبدالله از هیچ چیز هراس ندارد الّا قهرخدا، قهر خدا هم به تعبیر عامیانه؛ یعنی انسان از چشم پروردگار عالم بیفتد نه از چشم خلق ودیگران هرچه بگویند مهم نیست و آنچه مهم است، رضای حضرت حقّ است. لذا یکجا حضرت ثامن الحجج، قبله ی ایران، علی بن موسی الرّضا(علیه آلاف التّحیّه و الثّناء) چون ولایت عهدی را پذیرفته، نزد به ظاهر، علویّون اهل مدینه، می افتد، ولایت عهدی مأمونی که قاتل پدر بزرگوارش بوده است. واصلاً خلافت و حکومت، خلافت و حکومت جور است. عباد الهی و رأس آن ها حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) فقط برایشان، خدا مهم است و یک از خصوصیات کسانی که دائم، اجازه نمی دهند، خطورات نفسانی و شیطانی بر آن ها غلبه پیدا کند، یکی از خطورات این است که اگر اینگونه قدم برداری مردم می گویند: ریاست طلب است، مردم می گویند: حبّ جاه و مقام دارد، اگر آرام بروی و آرام بیایی هیچ کس با تو کاری ندارد، از چشم نمی افتی که این همان خطورات نفسانی است، دعوت به نفس است. هادیان الهی مردم را دعوت به پروردگار عالم می کنند نه دعوت به نفس، «وجعلنا منهم ائمّة یهدون بامرنا» بامرهم نیست بامرنا است. انبیاء عظام، رأس آن ها حضرات معصومین و بعد، تالی تلو معصوم، اولیاء و مومنین و نیکان عالم، مردم را به سمت خدا دعوت می کنند که بواسطه ی افعال و کردارشان «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم» و بعد هم بالضروره با زبان دعوت می کنند. عرض کردم: امام (اعلی اللّه مقامه الشّریف) به مرد الهی عارف دامغانی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: اینهایی که درود بر خمینی می گویند، مرگ بر خمینی بگویند، والله! برایم تفاوتی ندارد. فرمودند: بله ما می دانیم و غیر از این هم انتظار نداریم. اینطور نبود که بگوید: مردم. فقط خدا را مدّنظر داشت و این فکر اولیاء الهی است. این روش و منش اولیاء خداست که جز خدا چیزی نمی بینند و جز اینکه خدا چه می خواهد هیچ نمی خواهند، حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) این گونه نیستند و طبعاً آن ها در رأس این تفکّر الهی هستند و این را اعمال و کردارشان در طی تاریخ نشان داده است. آن ها با این که کلّهم نورٌ واحد هستند، امّا به صورت ظاهر، حسب اقتضای زمان و شرایط، کردارهای متفاوتی داشتند. یعنی به تعبیری تکلیف آن ها در هر زمانی، تکلیف خاصّی است و برایشان هم مهم نیست که دیگران چنین یا چنان بگویند. لذا پیغمبر اکرم محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) تبیین فرمودند: امام حسن وامام حسین، سیّدان شباب اهل الجنه هستند، قاماً أو قاعداً، امّا نفرمودند: کدام یک قاماً خواهد بود و کدام قاعداً، هردو را با مثنی آورد؛ یعنی حضرت به صورت ظاهر در این روایت شریف معلوم نکرد و معنایش این است که هر کدام، جای دیگری بودند، روش و منششان، همین بود و حسب تکلیف الهی، عمل می کردند و برایشان غیر از این، چیز دیگری اصلاً و ابداً اهمیّت نداشت. لذا ما هم در خواطر ربّانی و الهی، باید دنبال همین باشیم که ببینیم بالجد پروردگار عالم چه چیزی را از ما می خواهد. لذا اولیاء خدا می گویند: اوّل باید این فکر درست شود و فکر الهی شود. لذا خواطر که تبیین می شود، از این باب است که مسئله ای به ذهن و فکر خطور می کند. در مباحث قبلی اخلاق بیان کردیم که اگر خواطر نفسانی و شیطانی نعوذبالله در ذهن رسوخ پیدا کرد و جلوی آن را نگرفتیم، یک موقعی می بینیم ناخودآگاه آن عمل از ما سرزده است. اتّفاقاً اگر به فکرمان خطورات ربّانی و ملکی وارد شود، حالمان هم ملکی و ربانی می شود و طبعاً عملمان هم عمل خوبان عالم می شود؛ چون آنچه که به ذهن خطور کند، ما را به عمل می کشاند. دلایل امام حسن(علیه الصّلوة و السّلام) برای رها کردن حقّشان لذا این ها اوّل همه دنبال این هستند که ببینند پروردگار عالم از این ها چه می خواهد. وجود مقدّس امام مجتبی(علیه الصّلوة و السّلام) می فرمایند: «و ان معاویة نازعنی حقا هو لی » معاویه در حقّی که از آن من بود، با من منازعه و ستیز کرد، «فترکته لصلاح الامة» پس من آن را به صورت ظاهر ترک و رها کردم، به واسطه این که مصلحت امّت را این گونه دیدم و خدا این گونه از من خواسته است. لذا حضرت می فرمایند، این حقّ، مال من بود و او در این باب حقّ، منازعه کرد. یعنی گاه انسان با حقّ می ستیزد. إنّ، إنّ تحقیقیّه است؛ یعنی محقّقاً کار او، نزاع با حقّ بود، نه نزاع با من. چون إنّ با حقاً تبیین شده و می دانید وقتی إنّ بیاید، اسم آن منصوب است که در این جا حقّاً است. پس معاویه با من در آنچه حقّم بود، منازعه کرد. امّا گاه انسان، برای صلاح بزرگتر، حتّی ای بسا به صورت ظاهر دست از حقّ بکشد. گرچه این مطلب، دست کشیدن از حقّ نیست و خود رسیدن به یک حقّ عظیم است. لذا حضرت فرمودند: من به خاطر این که صلاح امّت بود، آن را رها کردم. دقّت کنید که نفرمودند صلاح شخصی خودم بود، بلکه فرمودند: «لصلاح الامة» لام در ادبیّات، چند معنا دارد، لام تعلیق، لام تحقیق و ... داریم. «کلمة واحدة تدل علی معان مختلفة» گاهی یک کلمه (اسم، فعل و حرف) است، امّا معانی مختلفی دارد. لذا در این جا هم یک معنایش این است که به تحقیق من به خاطر صلاح امّت بود که آن را ترک کردم. در ادامه هم می فرمایند: «و حقن دمائها » یعنی دلیل دیگر جلوگیری از ریختن خونشان بود. یعنی اصل امّت از بین می رفت. مثل صلح امام حسن(علیه الصّلوة و السّلام) مانند سوراخ کردن کشتی توسط حضرت خضر بود من این جا یک حاشیه کوچک بزنم و باز به بحث برگردم. خیلی جالب است اگر در روایات دقّت کنید، می بیند که حضرات معصومین هر جا می خواهند مطلبی را تبیین کنند، عنوان امّت را می آورند و این خیلی مهم است. معلوم می شود که ما حسب آیات شریفی هم که داریم بحث امّت را داریم و بحثی به نام دولت و ملّت نداریم. حالا جای این بحث، این جا نیست و بحثم این طور نیست که تصوّر کنید از این سیاسی بازی ها است[3]. نمی خواهیم بگویند: بحث سیاسی دارد می کند. گرچه سیاست ما، عین دیانت ماست و دیانت ما، عین سیاست ما. همان چه که شهید عظیم الشّأن، آیت الله مدرّس(اعلی اللّه مقامه الشّریف) تبیین فرمودند. ولی علی أیّ حال ببینید که اگر انسان بخواهد به یک پیروزی برسد، باید امام و امّت وجود داشته باشد. مع الأسف یکی از دلایل صلح حضرت هم همین بود که امّت، امّت نبود. اگر امّت، امّت بود، مطیع امام بود. چرا امیرالمؤمنین بعد از پیامبر عظیم الشأن خانه نشین شد، طبعاً به خاطر اینکه امّت، امّت نبود. خیلی عجیب است یک کسی به حضرت رسید، عرضه داشت: «عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا مُذِلَ الْمُؤْمِنِین »، حضرت فرمود: «مَا أَنَا بِمُذِلِّ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَکِنِّی مُعِزُّ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُکُمْ لَیْسَ بِکُمْ عَلَیْهِمْ قُوَّةٌ سَلَّمْتُ الْأَمْرَ لِأَبْقَى أَنَا وَ أَنْتُمْ بَیْنَ أَظْهُرِهِم کَمَا عَابَ الْعَالِمُ السَّفِینَةَ لِتَبْقَى لِأَصْحَابِهَا وَ کَذَلِکَ نَفْسِی وَ أَنْتُمْ لِنَبْقَى بَیْنَهُم» بعد هم حضرت به نکته بسیار عجیبی اشاره می فرمایند و آن این که «وانتم من الحمقاء» شما احمق هستید و مطلب را نگرفتید. حضرت فرمودند: شما به من با این عنوان سلام می کنید، امّا من ابداً مذّل المؤمنین نبودم، من مؤمنین را ذلیل نکردم، بلکه من به مؤمنین، عزّت دادم. آن کسی که تکلیف مؤمنین را بداند و آن را انجام بدهد، در حقیقت سبب عزّت آن ها می شود. من وقتی دیدم که شما دیگر در برابر این دشمن، قدرت ندارید و امور را به او واگذار کردید، به واسطه این که شما و خودم را نجات بدهم، این صلح را پذیرفتم. مثل من، مثل آن کسی است که در کشتی نشست و کشتی را سوراخ کرد تا کشتی برای صاحبانش باقی بماند. مثل قضیه آن عالمی که کشتی را سوراخ کرد (منظور حضرت، حضرت خضر نبی(علی نبیّنا و آله و علیه الصّلوة و السّلام) بود) تا برای صاحبانش باقی بماند. حکایت من و شما مانند همان کسانی است که در میان کشتی بودند. اگر این را واگذار نمی کردم، چیزی از ما نمی ماند. اوّلین مذاکره با برگه سفید امضاء شده! یک دلیل هم قبلاً بیان کردم که معاویه تصوّرش این بود که امام مجتبی(علیه الصّلوة و السّلام) اصلاً صلح نمی کند. عرض کردم معمولاً این هایی که فتنه می کنند، هربار با همان فتنه جلو نمی آیند، بلکه هربار با فتنه جدید می آیند. اصلاً فتنه گران عالم این طور هستند و یکی از خصوصیّات مکر، این است. یک روز قرآن به نی کردند، امّا امروز که دیگر نمی آیند قرآن به نی کنند. یک روز حکمیّت درست کردند، امروز که نمی آیند این کار را بکنند، امروز نوع دیگری مکر می کنند. لذا بعد از این که امثال ابن عبّاس خریده شدند و دیگر هیچ کس برای حضرت نماند، معلوم است حضرت می بیند دیگر کسی نیست و مجبور به صلح می شود. منتها معاویه هم تصور ذهنی اش این است که حضرت امروز نمی پذیرد. چون عرض کردم در جنگ صفین دیده بودند که تاختن حضرت در میدان جنگ و درون قلب دشمن، طوری بود که امیرالمؤمنین، به محمّد حنفیه بیان می فرمایند: مواظب باشید، حسنم بی مهابا بر دل دشمن می زند. لذا اینکه بعضی بیان می کنند که مثلاً امام حسن، صلح طلب است و امام حسین جنگ طلب؛ این حرف ها، حرف های مناسبی نیست. چون هر امامی جایگاه خود را دارد. امام حسن، اگر جای امام حسین بود و امام حسین اگر جای امام حسن بود، همین حالت پیش می آمد. شرط زمان و مکان است که عملی را ایجاد و ایجاب می کند که ولیّ خدا، حجّت خدا و امام همام انجام بدهد. فلذا او تصوّرش این بود که حضرت، صلح طلب نیست. لذا می آید یک ورقه خالی به حضرت می دهد، آن هم امضا کرده و می گوید: هرچه شما بنویسید، من می پذیرم. من این را بارها عرض کردم که معمولاً در مذاکرات، طرفین می نشینند، یکی او می گوید، یکی این می گوید، بالاخره بالا و پایین می کنند، امّا تا حالا در مذاکرات هیچ کس ورقه سفید نداده و این، برای اوّلین بار است که یک ورقه سفیدی را می دهد و می گوید: هرچه که شما بنویسید، قبول است. خوب است؟ اگر فکر می کنید من می خواهم مکر کنم، من این بار ورقه سفید می دهم و مکری ندارم. البته خود این مکر بود و حضرت بر مکر او غالب آمدند و حضرت در این جا بزرگترین و شجاعانه ترین عمل را انجام دادند و إلّا اگر صلح را نمی پذیرفتند، اصلاً شاید امروز چیزی به نام اسلام ناب محمّدی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در عالم نبود. این، یک واقعیّت است. پاسخ امام حسن(علیه الصّلوة و السّلام) به اعتراض مردم برای پذیرش صلح در جلد اوّل کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه روایتی آمده که بعد از صلح، باز یک عدّه دیگری آمدند و حضرت را بازخواست کردند. این ها، همان هایی بودند که خودشان فرار کردند و حضرت را تنها گذاشتند. مثل همان قضیه حکمیّت که حضرت فرمودند: این قرآن ها را که به نی هست، بزنید (البته همان طور که بیان کردم، قرآن کامل نبود، بلکه پاره هایی از قرآن بود که روی پوست می نوشتند و قرآن به این سبک نبود که صحافی شده و کامل باشد). آن ها هم اعتراض کردند: یعنی چه قرآن را بزنیم؟! امیرالمؤمنین نعوذبالله خودش را بالاتر از قرآن می داند!  با اینکه بارها شنیدند پیامبر فرمودند: «علی مع القرآن و القرآن مع علی»، یا این که فرمودند: «علی مع الحق والحق مع علی»، اصلاً جدای از هم نیستند. همانگونه که خود حضرت فرمودند: «لن یفترقاً» قرآن و عترت از هم جدا نمی شوند و این، یک قاعده است، اما این ها از روی این که ظاهربین هستند، حاضر به تبعیّت از امام نشدند. در مباحثمان بیان کردیم که راجع به جهل، دو مورد بیان شده که برای هیچ چیزی، این طور بیان نشده است. یک جهل راجع به علم است و یک جهل راجع به عقل است. گاهی اگر انسان از جهل سوادی بیرون بیاد و با سواد بشود، در جهل عقلی می افتد و گرفتار خواهد شد. چون تصوّر می­کند دیگر خودش همه چیز را می­داند. این حسادت ها هم گاهی این طور می­شود، من خودم بلدم، من خودم می­دانم، این منم، منم ها گرفتار می­کند. لذا این ها هم تصوّر می­کردند که در مقابل امیرالمومنین، کسی هستند، آن ها هم یکی از صحابه هستند، ضمن این که تازه امیرالمؤمنین جوان است و این ها صحابه­ای هستند که مسن و دنیا دیده اند. امّا اصلاً بحث صحابه چیست؟! بحث امامت باید از جانب خدا باشد و آن ها این را نفهمیدند. مولی الموالی از ناحیه خدا انتخاب شدند و برای همین است که خداوند در قرآن به پیامبر اکرم فرمود: اگر بیان نکنی، کانّ اصلا رسالت را تبلیغ نکردی. امّا مردم اصلاً باور به این ندارند، چون گاهی این طور می­شود که وقتی انسان از جهل سوادی بیرون بیاید و باسواد بشود، تازه به جهل عقلی دچار می­شود و تصوّر می­کند خودش کسی هست و همین تصوّر کردن ها باعث شد که طی تاریخ ضربه­های فراوانی به اسلام ناب محمّدی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) بخورد. قرآن می­فرماید: «و ممن حولکم من الاعراب منافقون» در اطراف تو منافقین هستند، حالا اگر بخواهیم این را هم با این که صراحت کتاب الله است، تبیین نکنیم، امّا اقل قضیه این است که طرف احساس می­کند خودش چیزی می­داند و بعد نعوذبالله بیان کند پیامبر، موقع جان دادن دارد هذیان می­گوید! یعنی آن کسی که در شأنش تبیین شده: «لو لاک و ما خلقت الافلاک»، یا آن کسی که به جایی می رود که «قاب قوسین او ادنی» است که هنوز نمی دانند معنای آن چیست[4]، آن پیامبری که ملک الموت که درب خانه احدی را نمی­زند، درب خانه پیامبر را می­زند و برادرش حضرت عزرائیل می­آید و می­گوید: عرشیان آماده اند و انبیاء صف کشیده­اند و چه و چه، اگر اجازه می­فرمایید، برویم. آن وقت یک عدّه این­طور تبیین می­کنند. پس اگر نگوییم منافق هستند، اقلّ قضیه این است که تصوّر می کنند چیزی می­دانند که همین تصوّر، انسان را بیچاره و گرفتار می­کند. لذا این ها همان افرادی بودند که وقتی قرآن را به نی دیدند، گفتند: مگر می­شود قرآن را زد؟! بعد هم که امیرالمومنین می­فرماید: ابن عبّاس حکم باشد، می­گویند: فامیل بازی نمی­شود، ابوموسی اشعری باشد. امّا همان افراد که حکمیّت را درست کردند، خودشان باز معترض شدند و خوارج را تشکیل دادند. آن ها دیدند که عمروعاص به سبک نامردی قضیّه را پیش برد و ابوموسی اشعری گفت: من همان طور که انگشتر را از دستم درآوردم، هم علی و هم معاویه را خلع می­کنم، امّا عمروعاص انگشتر را در آورده و گفت: همان طور که ابوموسی اشعری انگشتر را در آورد، من هم علی را خلع می­کنم، امّا همان طور که انگشتر را مجدّد به دست می­کنم، معاویه را برای خلافت نصب می­کنم. امّا امیرالمومنین می­پذیرد و بعد همین افراد، خوارج می­شوند. همین هایی که وقتی امیرالمومنین به آن ها فرمود: قرآن ها را بزنید، نپذیرفتند و نگذاشتند ابن عبّاس حکم باشد، جلوی امیرالمومنین می­ایستند و شمشیر می­کشند و می­گویند:شما اشتباه کردی. چرا؟ چون احساس می­کنند که کسی هستند. حالا همین افرد هم آمدند بعد از آن قضیه به وجود مقدس امام مجتبی (صلوات اللّه و سلامه علیه) اعتراض می­کنند که شما چرا صلح را پذیرفتید، آیا این عمل شما، عمل درستی است؟ حضرت می­فرمایند: «وَ اللَّهِ الَّذِی عَمِلْتُ خَیْرٌ لِشِیعَتِی مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ أَوْ غَرَبَتْ»[5] شما آمدید بر من اعتراض می­کنید، وای بر شما، چه دارید می­گویید و آنچه من انجام دادم برای شیعیان، بهتر از آن چیزی است که آفتاب بر او تابیده و غروب کند. «أَ لَا تَعْلَمُونَ أَنَّنِی إِمَامُکُمْ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَیْکُمْ وَ أَحَدُ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ بِنَصٍّ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص عَلَیَّ »، شما نمی­دانید که من، امام شما هستم، شما نمی­دانید که خدا، طاعت من را بر شما فرض کرده است. ببینید باید کار به کجا برسد که امام امّت مجبور شود خودش از خودش دفاع کند. خیلی درد است که امام مجبور شود خودش از خودش دفاع کند، بگوید: مگر من امام نیستم، امامی که خدا اطاعت او را بر شما واجب کرده است، مگر من یکی از آن دو سیّد شباب اهل الجنّه نیستم که پیامبر بیان کرد؟آن ها هم اقرار کردند، «قَالُوا بَلَى ». بعد فرمودند: خضر(علی نبیّنا و آله و علیه الصّلوة و السّلام) را یادتان نیست که چه کرد؟ کشتی را سوراخ کرد، جدار را بست، غلام را کشت، آن طفل را کشت، ما مثلمان آن گونه است که حتّی موسی بن عمران(علی نبیّنا و آله و علیه الصّلوة و السّلام) هم بر او خرده گرفت که تو چه کردی؟ « أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ الْخَضِرَ ع لَمَّا خَرَقَ السَّفِینَةَ وَ أَقَامَ الْجِدَارَ وَ قَتَلَ الْغُلَامَ کَانَ ذَلِکَ سَخَطاً لِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ إِذْ خَفِیَ عَلَیْهِ وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی ذَلِکَ». شیخ الطائفه تبیین می­فرمایند: جواب حضرت به خاطر یک مطلب است، به خاطر این که می­خواهد بفهماند که آنجا که موسی بن عمرانش گاه در حکمتهای الهی می­ماند، من از شما چه انتظاری دارم؟! من تکلیف الهی خودم را انجام می­دهم و انتظار ندارم که شما متوجه شوید؛ چون حتّی موسی بن عمران هم حکمت را نمی­دانست. لذا من تکلیفم را انجام می دهم که این کار نزد خداوند، پاداش بزرگی دارد و عین حکمت و صواب است، «وَ کَانَ ذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ حِکْمَةً وَ صَوَاباً». نمی دانید از ما امامان، کسی نیست، مگر این که در گردن او، بیعت طاغوت زمانش هست، مگر وجود مقدّس حضرت حجّت بن الحسن المهدی(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) که به هیچ عنوان، بیعت کسی بر گردن ایشان نیست و بیعت طاغوت زمان را ندارند. عیسی بن مریم(علی نبیّنا و آله و علیه الصّلوة و السّلام) پشت سر ایشان نماز می خواند « أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّهُ مَا مِنَّا أَحَدٌ إِلَّا وَ یَقَعُ فِی عُنُقِهِ بَیْعَةٌ لِطَاغِیَةِ زَمَانِهِ إِلَّا الْقَائِمُ الَّذِی یُصَلِّی رُوحُ اللَّهِ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع خَلْفَهُ». پروردگار عالم، مثل ایشان را مثل خود حضرت عیسی قرار می دهد و تولّدش را مخفی می سازد و شخص او را تا هنگام خروج، پنهان و غایب می کند تا آن که بیعت و سازش با احدى در گردن او نباشد، «فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُخْفِی وِلَادَتَهُ وَ یُغَیِّبُ شَخْصَهُ لِئَلَّا یَکُونَ لِأَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیْعَةٌ إِذَا خَرَجَ ». و ایشان نهمین فرزند برادرم حسین، فرزند سیّده و بهترین کنیزان خدا است «ذَلِکَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ أَخِی الْحُسَیْنِ ابْنِ سَیِّدَةِ الْإِمَاءِ»، خداوند در زمان غیبتش عمر او را طولانى می گرداند، سپس با قدرت خود او را به صورت جوانى - که کمتر از چهل سال دارد - ظاهر می فرماید، این کار به خاطر این است که بدانند خداوند بر همه چیز، قادر و توانا است «یُطِیلُ اللَّهُ عُمُرَهُ فِی غَیْبَتِهِ ثُمَّ یُظْهِرُهُ بِقُدْرَتِهِ فِی صُورَةِ شَابٍّ دُونَ أَرْبَعِینَ سَنَةً ذَلِکَ لِیُعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیر». تازه، این یکی از مطالب است. یکی دیگر این است که بالاخره امام باید به واسطه عقل مردم زمان، سخن بگوید و اگر این گونه نباشد، فایده ندارد. این روایت را دقّت کنید: «لَا یَغُشُّ الْعَاقِلُ مَنِ اسْتَنْصَحَه و أمّا العاقل کلامه کلامٌ خاطبهم ناس و نصحه النّاس بقدر عقولهم»، حضرت می فرمایند: خردمند، به کسی می گویند که به کسی که از او نصیحت می خواهد، خیانت نمی کند. بعد هم عاقل به اندازه خرد مردم نصیحتشان می کند و به قدر عقل آن ها سخن می گوید. لذا یک تعبیر این است که حضرت دارند به قدر عقول آن ها تبیین می کنند. یعنی یک تعبیر این است که ما بالاخره زیر بیعت طاغوت رفته ایم، امّا یکی از حقایق، این است که حضرت دارند اصل اسلام ناب را از آن هجمه ها حفظ می کنند. از جمله آن هجمه ها این است که مردم حقیقت عصمت را متوجّه نشدند. مردم هنوز حقیقت علم را متوجّه نشدند. امیرالمؤمنین(علیه الصّلوة و السّلام) فرمودند: «سلونی سلونی قبل أن تفقدونی»، امیرالمؤمنین(علیه الصّلوة و السّلام)، خطبه های بسیاری خواندند، امّا مردم هنوز نمی دانند. یکی از بزرگترین معجزات زمانی علم حقیقی، همان زمانی بود که بنی امیّه و بنی عبّاس به هم مشغول شدند و دعای «اللّهمّ اشغل الظّالمین بالظّالمین» مؤمنین، مستجاب شد. می بینیم باقرین صادقین، آن دو امام همام، امام محمّد باقر و امام جعفر صادق(صلوات اللّه و سلامه علیهما)، فرصت را غنیمت می شمارند و این ها باقرالعلوم (شکافنده علوم) می شوند. می بینید فیزیک، شیمی، جبر، فقه و اصول و ...، هر چه که هست، در زمان آن حضرات تبیین شده است. باز در زمان ثامن الحجج(علیه الصّلوة و السّلام) نیز فرصت غنیمت شمرده می شود تا علم آل محمّد آشکار شود. امّا مع الأسف آن کسانی که متوجّه نیستند، به وجود مقدّس ثامن الحجج(علیه الصّلوة و السّلام) خرده می گیرند که چرا ولایت عهدی را پذیرفتند. در حالی که حضرت تکلیف خود را انجام می دهند. معلوم است در رأس تکلیف گراها، حضرات معصومین هستند. آن ها در رأس بندگان صالح خدا هستند. می بینیم حضرت به عنوان عالم آل محمّد(صلوات اللّه و سلامه علیهم اجمعین) شناخته می شود. چرا؟ چون بیاید این علم را باز کند. یعنی آن حیله ای که مأمون می خواهد بزند، برعکس جواب بدهد. حضرت می آیند و این علم را در مناظرات علمی و ... بیان می کنند. مناظرات ایشان طوری بود که با هر کسی با زبان خودش صحبت می کردند و چقدر زیبا حضرت علم را گسترش می دهند. امّا آن زمان کسی متوجّه نبود که این ها، عالم هستند و فی ذاته علم در آن ها هست. نمی دانستند که این ها برگزیدگان پروردگار عالم هستند. هنوز مردم آن زمان متوجّه نبودند و باور به این نداشتند که امام حسن مجتبی(علیه الصّلوة و السّلام)، برگزیده خداست. چون هنوز حقایق علمی مکشوف نشد. آن ها را فقط به عنوان این که دو نوه بزرگوار پیمبر عظیم الشّأن هستند، می شناختند. در باب تقوا هم از همه برتر هستند. امّا باز هم یادشان رفت. کتب خود اهل جماعت دارد که هر کدام از این خلفا بیان کردند: «لو لا علی لهلک ابابکر»، «لو لا علی لهلک عمر» و «لو لا علی لهلک عثمان». در موارد بزنگاه حضرت به داد این ها می رسید. یعنی به داد اسلام می رسید، چون می داند الآن اسلام در دست این هاست. علی ایّ حال بر این نکته دقّت کنید که اگر مردم می دانستند به حقیقت امامت چیست، شاید به انحراف کشیده نمی شد، ولی مردم نفهمیدند. یک دلیلش این است که بعضی از همین صحابه احساس کردند که خودشان هم چیزی می دانند. برای همین هست که بین مهاجرین و انصار هم اختلاف بود که خلافت به کدام یک از آن ها می رسد. قضایای سقیفه و بعد از رحلت پیامبر را در کتب اهل جماعت مانند تاریخ الدمشقیّه، تاریخ طبری و ... مطالعه بفرمایید، ببینید که حتّی بین خود این ها هم اختلاف بود که حالا چه کسی باید حاکم شود. اصلاً فکر نمی کردند که حاکمیّت مِن الله تبارک و تعالی است. قرآن، این همه دارد از امام و امّت بیان می کند، اصلاً باید امام از ناحیه پروردگار عالم منصوب شود و غیر از این معنا ندارد. لذا بعضی ها نفهمیدند و این قدر کندذهن بودند که نفهمیدند پیامبر اکرم(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) چرا در حجّة الوداع آن گونه برخورد کردند، طوری که به افرادی که رفته بودند، فرمودند: برگردید و بعد منتظر شوند که بقیّه هم برسند. بعد جهازهای شتران را بر روی هم قرار دادند و پیامبر بر روی آن ها قرار گرفتند و فرمودند: صدای من را می شنوید و از هر طرف می گفتند: بله، می شنویم. بعد آن خطبه غرّاء را بخوانند و در آخر بگویند: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه». بعد تصوّر کردند که منظور فقط دوستی است! این که نعوذبالله یک کار عبث است، پیامبر رحمت، پیامبر عقل کلّ همه را جمع کند و بعد بگوید: هر کس من را دوست دارد، علی را دوست داشته باشد؟! اگر مردم همان موقع این را می فهمیدند که قضیّه امامت مِن ناحیة الله تبارک و تعالی است، کفایت می کرد. لذا وقتی این را درک نکردند، امیرالمؤمنین باید دست بیعت به آن خلفای ظاهری و معاویه بدهد؛ امیرالمؤمنین باید خانه نشین شود؛ امیرالمؤمنین باید به مالک اشتری که تا کنار خیمه ظلم رفته تا آن ها را ریشه کن کند، دستور دهد که اگر علی را زنده می خواهی، برگرد و همین افرادی را که در کنار امیرالمؤمنین هستند بر روی ایشان شمشیر بکشند و بگویند: قرآن برتر از توست، تو که قرآن نیستی. یک کسی که نفهمید امام یعنی چه، همین می شود. برای همین است که امام مجتبی هم باید با آن سبک، صلح را بپذیرند. حالا آن چیزهایی که نوشتند و معاویه هم عمل نکرد! پس معلوم می شود این ها، عاقل نبود و حضرت هم در آن جا به آن ها فرمود: شما از حمقاء هستید و متوجّه نمی شوید. به من می گویید: مذّل المؤمنین، در حالی که «ما أنا مذّل المؤمنین و لکن معزّ المؤمنین» اصلاً من عزّت آوردم و شما متوجّه نیستید و تا پول آمد، کنار رفتید. حالا به من می گویید که من، مذلّ المؤمنین هستم؟! عجبا! أسفا! موقعی که باید بیایید یاری کنید، نمی آیید، حالا من را به عنوان مذّل المؤمنین هم خطاب می کنید؟! ببینید حماقت به کجا می رسد! وقتی کسی حقّ امام را نشناسد، امام بیاید خودش آن گونه خطبه بخواند و در جواب آن ها آن گونه سخن بگوید که «أَنَّنِی إِمَامُکُمْ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَیْکُمْ وَ أَحَدُ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ بِنَصٍّ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص » . حالا من بعضی از نکاتی را که حضرت در آن صلح نامه ای که به ظاهر امضاء شد، تبیین می فرمایند، در جلسه آینده بیان خواهم کرد. امّت باید امّت باشد، تا امام، ناچار به بیعت با ظالم نشود پس باید در مورد خطورات نفسانی و شیطانی، خیلی مراقب باشیم؛ چون گاهی بر ذهن می آید و یک باره انسان می بیند که دارد آن عمل را انجام می دهد. یکی از دلایل این است که انسان تصوّر می کند که من، خودم می دانم. یا تصوّر به این می کند که من نگذارم که دیگران به من، بدبین شوند. این هم باز هماننفس و شیطان است. ائمّه هدی اصلاً دنبال این مطالب نبودند. همه عالم بدبین شوند، آن ها کار خودشان را می کردند. همه عالم خوش بین شوند، کار خودشان را انجام می دادند. منتها یک چیز معلوم می شود و آن، این که مردم باید به آن مقامی برسند که بدانند امام، امام است و امام، نباید زیر بار بیعت ظالم برود. امّا وقتی امّت، امّت نبود؛ یعنی اصلاً معلوم می شود امّتی در کار نیست، در این صورت امام هم مجبور می شود که زیر بار این بیعت برود. امّا حضرت حجّت(روحی له الفداء) دیگر این طور نیست و مردم باید به آن رشد برسند. لذا آخرالزّمان، تفاوت دارد و امروز شما می بینید. حسب روایات شریفه، «الذین یؤمنون بالغیب» همین ما محبّین اهل بیت در آخرالزّمان هستیم که إن شاءالله غیر از محبّ بودن، ما را جزء شیعیان و امّت حضرت حجّت، امام مهدی(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) هم بنویسند. لذا آن موقعی که امام بیاید، دیگر باید امّت، امّت باشد و تبعیّت کند. لزوم تمرین امام و امّت در زمان غیبت لذا قبلاً بیان کردم، نکته مهمّی است که شما هم باید همه جا، آن را تبلیغ کنید و آن، این که قبل از ظهور، یک دوره تمرین امام و امّتی باید باشد. امام راحل عظیم الشّأنمان، وقتی بر روی رساله شان که در نجف اشرف چاپ کردند، می نویسند: زعیم حوزه های علمیّه، می گویند: چه کسی گفته که من زعیم حوزه های علمیّه هستم؟! بروید بدهید آن را عوض کنند. می گویند: آقا! دیگر هزار نسخه از آن چاپ شده است، اسراف است. فکر می کردند با بیان اسراف، می توانند جلوی خشم امام را بگیرند. امام می فرمایند: من به شما می گویم، شما می گویید: اسراف است؟! بروید آن را عوض کنید. لذا مجبور می شوند آن را تغییر دهند. وقتی به چاپخانه می روند، مسئول آن جا تعجّب می کند، می گوید: این سیّد کیست؟! من برای همه مراجع این را نوشته ام. امّا همان امامی که این قدر مقیّد و متخلّق به اخلاق الهی است، می پذیرد که به او امام بگویند. آیا نعوذبالله کسی که هشتاد سال دارد، مثلاً حبّ به ریاست و ... دارد، خیر! او می داند که تمرین امام و امّت باید در زمان غیبت صورت بگیرد تا مردم بدانند وقتی امام حقیقی آمد، دیگر امّت باشند. حالا ببینید همین امام چگونه آن شرایط را که واقعاً انقلاب داشت از بین می رفت، مدیریت کرد! امام کدام دانشکده سیاسی درس خوانده بود؟! از کجا، این مدیریت ها را به دست آورده بود؟! سیستان و بلوچستان، کردستان، خزعل در خوزستان، حزب خلق مسلمان و ... . جوانان نمی دانند، آن زمان، غوغایی بود. با مرحوم ابوی خدمت یکی از آقایان بزرگوار و باعظمت بودیم. ایشان می گفت: شما علاقه من به آیت الله خمینی را می دانید، ولی ای کاش انقلاب نمی کرد. مرحوم ابوی پرسیدند: چطور؟! گفت: آقا! مگر نمی بینید مملکت دارد تکه تکه می شود، یکی آن است که در لباس مرجعیّت، مصیبت بزرگی برای ما شده است (سیّد کاظم شریعتمداری)، در خوزستان ببینید که خزعل چه می کند، کردستان را ببینید، جنگل را ببینید که بعد هم قضیّه هزار سنگر در آمل به وجود آمد، ... مملکت دارد از بین می رود، شما می گویید: چرا؟! چه کسی توانست اداره کند، جز حضرت حجّت(روحی له الفداء)! خدا گواه است دست و یاری حضرت حجّت(روحی له الفداء) در خواباندن فتنه هایی که به وجود آمد، مشهود است. لذا قضیّه امام و امّت در زمان غیبت، تمرین برای آن زمان است. امام مجتبی در آن روایت که بیان کردم، فرمودند: من امام هستم که خداوند اطاعت من را بر شما فرض کرده است. مردم نفهمیدند باید امّت باشند. این نکته بسیار مهم است که باید در آن تأمّل کنیم. «ذلک الکتاب لا ریب فیه هدی للمتّقین، الذین یؤمنون بالغیب...» که بیان کردند این کسانی که به غیب ایمان دارند، در آخر الزّمان هستند. کسانی که ندیدند، امّا با درک مطالب، ایمان دارند و این ها استوار هستند. اتّفاقاً همین بود دیگر که مردم در جبهه های جنگ، فتنه ها و ... می گفتند: اماما! اماما! از تو به یک اشاره، از ما به سر دویدن! تاریخ این انقلاب را بخوانید، در یک روز قریب به هزار انفجار صورت گرفت. این ها را چه کسی توانست مدیریت کند؟ همه به این علّت بود که مردم می گفتند: ما امّتیم، هر چه امام امّت بگوید. الآن هم همین است، باید تمرین امام و امّت باشد. فرقی نکرده است. در آن زمان هم امام که امام که معصوم نبود. آیا نعوذبالله امام راحل عظیم الشّأن جز چهارده معصوم بود؟! ایشان نائب امام زمان بود. اگر امام زمان برای این انقلاب، کاری نمی کرد؛ نه خود ایشان می توانست کاری کند و نه الآن، حضرت امام خامنه ای(مدّ ظلّه العالی) می توانست با این فتنه های 78و 88 کاری کند. فتنه های دیگری هم در راه است که إن شاءالله با هوشیاری امّت سر نمی گیرد. به صراحت می گویم: تا امّت نشویم، امام یعنی حضرت حجّت بن الحسن المهدی(عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف) نمی آید. با یقین صددرصد می گویم: تا امّت نگردیم، امام نخواهد آمد. این قاعده است. چون خدا آخرین ذخیره اش، حضرت حجّت است. چه زمانی می آید؟ موقعی که ما امّت باشیم و قبل از ظهور باید امام و امّتی را تمرین کنیم. حداقل شیعه باید این طور تمرین کند. والله العظیم، خدا گواه است، به این خانه امام زمان، به آن کسی که ناظر بر قلوب است، این ها را با آنچه که در وجودم هست، به صدق بیان می کنم که جز اطاعت از این سیّد عظیم الشّأن، حضرت امام خامنه ای(مدّ ظلّه العالی) به امام حقیقی نخواهیم رسید. والله، تالله، بالله. همین طور نمی شود اسم جلاله را قسم خورد، شوخی نیست. اگر کسی بیهوده قسم بخورد، چوب دارد. هشیار باشید، بیدار باشید، مواظب و مراقب باشید. تمرین امام و امّت است. «السّلام علیک یا أبامحمّد یا حسن بن علی» امّت وقتی نفهمد باید امّت باشد، بدن مطهّر آقا را تشییع می کنند، به سمت قبر مطهّر جدّش رسولالله می برند که دفن کنند. یک موقعی دستور می دهند که این بدن را با تیر بزنند. اگر امّت بیدار نباشد، به جنازه امام، تیر می زنند، وقتی امّت بیدار نباشد، جنازه امام زیر سمّ اسبان می رود و ... 1. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۰ 1. سوره فجر آیات 27و28 [3]. گرچه لفظ سیاسی بازی هم غلط است. بیان کردم آیت الله العظمی شاه آبادی(اعلی اللّه مقامه الشّریف)، در کتاب شذرات المعارف خود تبیین می فرمایند: باید لفظ سیاست با همان معنایش بماند و کسی نگوید: سیاست بازی. می فرمایند: این ها مکر است که به این عنوان می گویند. کلمه سیاست، قداست دارد. خیلی عجیب است، سال 1324، یعنی هفتاد سال پیش، ایشان در کتاب شذرات المعارف خود می فرماید: کلمه سیاست باید همان با لفظ و کلمه سیاست بماند و سایر مطالبی که می گویند، مکر و فریب است و باید با این عنوان بگوییم، نه این که سیاست بازی بگوییم، این لفظ، لفظ غلطی است. حالا علی أیّ حال، ما مع الأسف گرفتار شدیم و به واسطه این که بعضی ها به صورت عام و عمومی تبیین می کنند، بر زبان هایمان جاری می شود. [4]. این آیه، از آیاتی است که هنوز معلوم نیست معنای حقیقی­اش چیست، چون نه پروردگار عالم جسم است که بگوییم در عرش و مافوق عرش، کرسی دارد و آنجا نشسته و حالا پیامبر بالا و بالا برود تا جایی که دو قوس یا خیلی کمتر از این دو قوس فاصله داشت. نفهمیدند یعنی چه؟ معلوم نیست، یکی از آن آیات مشکله همین است که بالجد شناخته شده نیست. یک چیزهایی تبیین شده که به حدی است که یک مقدار پایین بیاورند، ولی باز هم معلوم نیست. [5]. کمال الدین و تمام النعمة، ج: 1، ص: 316 دریافت فایل منبع: حوزه علمیه امام مهدی(عج) /1102001307


جمعه ، ۲۰آذر۱۳۹۴


[مشاهده متن کامل خبر]





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: وارث]
[مشاهده در: www.vareth.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن