واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: د انستنی های مقد ماتی د رس اخلاق اثر حاضر، بازنویس ویراسـتاری شد ة د رس گـفتارهایی است که د ر سال تحصیلی ۶۸ ـ ۱۳۶۷ د ر د انشکد ة اد بیات د انشگاه شـهید بهشتی برای د انشـجویان القا شد ه و اکنون با حذف و اضافات بسیار، تقد یم اهل کتاب و د رس می شود. عـمد ة آنچه د ر این د رسها آمد ه به جز آنچه با بـهره گـیری از آثار کلاسیک اخلاقی نوشـته شـد ه، ذهنیات و ارتکازات و ابد اعیات و مباحث و نکاتی است که به حکم آنکه مسـتند به هیچ منبعی از منابع قد یم و جد ید یا متکی به قولی از بزرگان نیست و تنها بازتاب ذ هن و اند یشة ابتد ائی است و به اصطلاح «بوی تازگی می د هد»،۱ بی شک ناتمام و د رخور هرگونه تـکمیل و تصحیح است. حالت گویند ه و نویسند ه د ر القا و بازنویسی و ویراستاری این د رسها، به حالت نقاش، شاعر، رمان نویس یا مخترعی می ماند که با ذهنیتی کلی نگر، آفرینش اثری را آغاز می کـند؛ اما د ر خلال نگارگری، سرایـش، نـگارش یا ویرایشِ اثر خود، به برکت تأثیر متقابل ذهن و عین و د ست و زبان و اند یشه و تد اعی ها و جذب و انجذاب های الهام گونة کلمات و معانی، بی هیچ پیشینة ذ هنی یا عینی، به کشفیات جد ید و احیاناً غیر منتظره ای د ست می یابد… از نکات «ابد اعی» این کتاب که می تواند مشمول تـمثیل فـوق باشد ـ اگر از عهد ة آن برآمد ه باشم ـ همان است که نام و عنوان «گسترة اخلاق د ر زند گی انسان» اشاره به آن د ارد؛ یعنی کلیة ابعاد زند گی فرد ی و اجتماعی انسان اعم از حکومت، اقتصاد، علم، فن، هنر، جنگ، صلح، د ین، مذهب و همة پیشرفت ها، پسرفت ها، پیروزی ها، شکست ها، اختراعات، اکتشافات، تحولات و د گرگونی های بی شمار ابعاد زند گی انسان، هـمگی، ذ اتاً پایه و مایة اخلاقی د ارد؛ به گونه ای که تمامی تاریخ بشر از آغاز تا انجام، از اخلاق فاضله یا رذیله ـ یا به اصطلاح رایج، ارزش و ضد ارزش ـ جد ایی ناپذیر است. بد ین سان اخلاق د ر کـلیة اد وار تاریخ و د ر کـلیة جوامع بشری و د ر تمامی اد یان و مذاهب و مسلک های متفاوت و متضاد ماد ی و معنوی، چون خون د ر کالبد زند گی ذوابعاد آد میان، ساری و جاری بود ه و هست و زند گی انسان د ر تمام شـئون، یک زند گی اخلاقی یا ضد اخلاقی و د ر بیشـتر افـراد، مجموعه ای از این د و است. نکتة قابل ذ کر د یگر این نوشـتار، طرح این پند ار است که د ر منظومة سه بعد ی آموزشهای اد یان الهی و منجمله اسلام، «اخلاق»، حلقة واسطه یا هـمزة وصل «اعتقاد ات» و «اعمال» انسان است و نیز د ر موارد ی «اخلاق»، موقعیت و ارزشی بیش و پیش از اعتقاد و عمل د ارد. نکتة مهم د یگر، ابـتنای «باید» ها و «نـباید »های اخلاقی بر «هست» و «نیست » های واقعی خارجی است؛ و نکات د یـگری از این قـبیل که د ر خلال صفحات آیند ه خواهید خواند. د ر پایان بحث، به مناسبات «فقه» و «اخلاق» و لزوم تجد ید نظر د ر این مناسبات، اشاره شد ه که ضرورت عصر حاضر است. *** لازم می د اند برای جلب نظر ارباب فـضل و فضـیلت یاد آور شود که ـ چنانکه د ر بیان حالت نویسند ه اشاره کرد م ـ مباحث این وجیزه بی پشتوانة اند یشگی نیسـت و برحسب مورد، از یکی از عـناصر اسـتد لال منطقی یعنی صناعات خمس: برهان، جد ل، خطابه، استقراء و تمثیل، بهره برد ه است. با این هـمه، نگارند ه با اعـتراف به کـمبود های فراوان این نوشـتار، از ارباب علم و پژوهش، د رخواست د ارد که با عنایت کریمانه به آن بنگرند و از راهنمایی و تذکر نارسایی ها و موارد اشتباه و غلط د ریغ نفرمایند. اما آنچه کمبود این اثر را جبران می کـند، «ضمیمة»آن است که د ر آخرین روزهایی که کتاب حاضر، ویراستاری نهایی را می گذراند، برحسب اتفاق، به آن د ست یافتم: کتاب مسـتطاب «المقامات العلیّه فی موجبات السّعاد ه الابد یّه» را که به اختصار «مقامات علیّه» خواند ه می شود، پس از سالها د ر میان کتابهای قد یمی د وران طلبگی، چون د رّی گرانـبها و گرد آلود یافتم و بر آن شد م که گزید ه ای از آن را زینت بخش این د رسهای ناپخته کنم… این کتاب مختصر و مفید که به قلم مبارک حضرت ثقه المحد ثین و خاتمهم مرحوم مبرور حاج شیخ عباس قمی (اعلی الله مقامه) نگاشـته شـد ه، خلاصة کتاب مشـهور و پر ارج «معراج السّعاد ه» تألیف منیف مرحوم محد ث عارف کامل ملا احمد نراقی ـ طاب ثراه ـ است که کتاب اخیر نیز اقـتباس و تحریر فارسـیِ کتاب «جامع السعاد ات» به زبان عربی به قلم ملا محمد مهد ی نراقی والد ارجمند ملا احمد، تألیف شد ه است. گفتنی است که مؤلفان بزرگوار «جامع السعاد ات» و «معراج السعاد ه »، از کتاب معروف «احیاءالعلوم» غزالی و «محجه البیضاء» ملا محسن فـیض کاشانی و کتابهای «اخلاق ناصری» خواجه نصیر طوسی و «کیمیای سعاد ت» غزالی بهرة فراوان برد ه اند. فهرست، مـقد مه و خاتـمة کـتاب مزبور که د ر پایان د رسها آمد ه، بی شک د ر آشنایی ابتد ایی خوانند گان ارجمند به ویژه د انشجویان، با مباحث فراگـیر اخلاقی که بر پایة «انسان شناسی» ویژة علمای اخلاق اسـتوار است، نقش چشـمگیری خواهد د اشت. «انسان شناسی» این بزرگان که د ر اصل از حکمای یونان اقتباس شد ه، بر شـناخت «نفس» و قوای چهارگانة آن، مبتنـی است که د ر عصر ما با همة پیشرفتی که د ر انسان شناسی و روان شناسی جد ید صورت گرفته، همچنان به قوت خود باقی است. این بزرگان با بهره گـیری از آثار حکمای پیشـین و با هد ایت کتاب و سنت و سـیرة اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و سلف صالح، همراه با مراقبات نفسانی و خود شناسی ویژة عرفانی و اخلاقی، به زوایای بیکرانة روح انسان که از «عرش» تا «فرش» و از «احسن تقویم» تا «اسفل سافلین» امـتد اد د ارد، پی برد ه اند و د ر آثار خود، راه رسـتگاری و سـعاد ت و نیل به مد ارج عالی انسانی را که همانا کسب فضائل و اجتناب از رذائل اخلاقی است، به جویـند گان حق و حقیقت و طالبان کمال لایق انسانی نشان د اد ه اند. باشد که ما نیز از این خرمن پر فیض، خوشه ای برچینیم… و من الله التوفیق محمد جواد حجتی کرمانی مهرماه ۱۳۹۴ ـ ذیحجه الحرام ۱۴۳۶ ادامه دارد پی نوشت: ۱٫ این تعبیر را از «راد یو فرهنگ» وام گرفته ام.
دوشنبه ، ۲آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]