واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه خراسان: عادل مالک استاد اقتصاد سیاسی خاورمیانه در دانشگاه آکسفورد دولت های عرب از دیرباز به لزوم فاصله گرفتن از وابستگی بیش از حد به منابع نفتی پی برده اند ولی در اقدام به این کار موفقیت اندکی داشته اند. مثلا عراق تنوع بخشیدن به اقتصاد را هدف اصلی سیاستگذاری های خود در برنامه نخست پنج ساله توسعه در سال 1965 قرار داد ولی این کشور با گذشت این زمان فقط به نفت وابسته تر شده است. در قطر، کویت و عربستان سعودی نیز وضع به همین ترتیب است. اما چرا؟پاسخ به این سوال بیشتر از آنکه به اقتصاد ربط داشته باشد به سیاست مربوط می شود. مشکل این است که در بسیاری از اقتصادهای کشورهای عربی، سیاست های اقتصادی خوب به ندرت سیاست هایی خوب به ویژه برای نخبگان حاکم محسوب می شوند. به عنوان مثال، در کویت، ظهور یک طبقه بازرگان مستقل می تواند قدرت خانواده سلطنتی را تضعیف کند. در عین حال، اگر حاکمان در امارات عربی متحده تنوع اقتصادی را پذیرفته اند، این تا حدودی به این دلیل است که بخش خصوصی امارات تهدید سیاسی چندان مهمی محسوب نمی شود، زیرا به شدت متکی به نیروی کار خارجی است. برای اینکه تنوع بخشیدن به اقتصاد موفقیت آمیز باشد، هزینه های سیاسی آن برای نخبگان نیز باید جبران شودتجربه ایران کشوری که همسایه ای نزدیک تر به کشورهای عرب است نیز درس های مهمی ارائه می دهد. ایران مانند بوتسوانا و مالزی مدت مدیدی محلی برای منافع گوناگون اقتصادی بوده است. این منافع گوناگون اقتصادی، اقتصاد سیاسی آن، از اقتصاد بازار که طبقه تجاری شهری ایران آن را اداره می کنند تا یک بخش قدرتمند خودرو و یک پایگاه قوی تولید کالاهای مصرفی را عمیقا شکل داده اند.وضعیت ژئوپلتیک ایران نیز تنوع بخشیدن به اقتصاد را تشویق کرده است. پس از انقلاب سال 57 و تحریم های بین المللی، گزینه های معدودی به غیر از نفت پیش روی این کشور قرار داشته است. بنابراین ایران مجبور بوده است به بخش هایی مانند پتروشیمی و کالاهای مصرفی توجه کند. در نتیجه، ایران اقتصادی دارد که بسیار متنوع تر از اقتصاد بسیاری از همسایگان عرب آن است.کشورهای عرب فاقد سه عامل تسهیل کننده تنوع اقتصادی هستندکه کشورهای موفق از آنها برخوردار بوده اند. این سه عامل عبارتند از: حوزه های متنوع اقتصادی، ائتلاف های سیاسی قوی و اثرات منطقه ای سودمند. به جای آن، فعالیت های اقتصادی در کشورهای عرب به محافل سلطنتی محدود باقی مانده است. کشف نفت مشکل را پیچیده تر کرد، زیرا به افراد حاکم امکان داد طبقه بازرگانان را در قرار دادهای دولتی و دیگر اشکال حمایتی محدود کنند. مناقشه فراگیر در منطقه نیز چشم انداز تولید بخش خصوصی را با برهم زدن ارتباطات بازار میان کشورها بیشتر تضعیف کرده است. منبع : تسنیم
شنبه ، ۱۶آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه خراسان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]