کتابشناسی انسان شناسی عرفانی

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

کتابشناسی انسان شناسی عرفانی (1) این کتاب نگاهی است از دریچه حکمت متعالیه به ابعاد قدسی وجود انسان. مؤلّف کوشیده است تا با ذکر وقایع عرفانی و مکاشفات سبحانی، که عمدتا تجربیات خود ایشان است، قابلیت های شگفت انگیزی از استعدادهای قدسی بشر را معرفی نماید و آن گاه با تمسّک به قواعد و براهینی از حکمت، آن ها را مبرهن و متقن سازد. این کتاب دارای سه فصل است: فصل اول به تعریف انسان از دید عرفا اختصاص دارد. فصل دوم مشتمل بر توضیح مختصری درباره عرفان می باشد. فصل سوم، که عمده مباحث کتاب را به خود اختصاص می دهد، حاوی ذکر برخی وقایع عرفانی و اصول و براهین متناسب با آن ها از حکمت متعالیه می باشد. (2) این مجموعه از سه دفتر تشکیل شده و هر دفتر شامل پنجاه درس است. کتاب حاضر به شناخت نفس از دیدگاه فلسفه و عرفان می پردازد. نویسنده در هر درس، با اشاره به ویژگی های نفس انسانی، شواهد و مثال هایی در این زمینه می آورد و اصولی را به عنوان قواعد کلی نفس به اثبات می رساند. از این رو، در هر درس یا در ضمن چند درس، به برخی از این اصول به عنوان نتیجه بحث اشاره می کند. انسان شناسی فلسفی (3) بر اساس نظر مؤلّف، باید «بین حیات انسان آنچه هست» و «حیات انسان آنچه باید باشد» ملازمه ای برقرار شود تا انسان شناسی دقیق، ممکن و دارای فایده شود. از این رو، در ذیل خطبه هشتاد و سوم نهج البلاغه، فرصت را مناسب دیده به این بحث پرداخته است. البته این بخش از نهج البلاغه به صورت کتاب مستقلی با نام شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی به رشته تحریر در آمده است. مطالب این مجموعه در یک مقدّمه و دو بخش گنجانده شده اند. در بخش اول «انسان آنچه هست» مورد بررسی قرار گرفته است و مسئله امکان شناخت انسان، میزان معرفی طبیعت بشر در قرآن و استعدادهای ذاتی او از نظر اسلام، در ضمن سه فصل بیان شده است. بخش دوم کتاب به مسئله «بایدها» در مورد انسان اختصاص یافته و با استفاده از آیات و روایات، اصولی کلی آورده شده است که شناخت و به کار بستن آن ها انسان را به حیات معقول و تکامل صعودی می رساند. این عوامل و اصول در 23 مورد بیان شده اند. (4)مطالب این کتاب در هشت بخش گردآوری شده، و آقای سیدابوطالب فنایی مقدّمه ای بر آن افزوده است. دین پژوهان علوم اجتماعی سه نوع دیدگاه از طبیعت انسان ارائه داده اند که عبارتند از: دیدگاه روسو (طهارت انسان) دیدگاه هابز (شرارت طبیعت انسان) دیدگاه لاک (تأثیرپذیری سرشت آدمی از جامعه). آنچه در این کتاب ارائه شده است، دیدگاهی نو و متمایز از سه دیدگاه گذشته است و اساس آن را دو مرحله ای بودن پدیده «تکامل» در وجود انسان و رویارویی دو پدیده «فطرت» و «طبیعت» در نهاد آدمی تشکیل می دهد. دو دیدگاه «انسان دو مرحله ای» و «انسان طبیعت گرا و فطرت گرا»، که زیربنای جهان بینی ارائه شده در کتاب است، بر این پیش فرض ایدئولوژیکی استوار می باشد که انسان می تواند از راه تمایز بین اندیشه های روشن و مشخص الهی و بین اندیشه های ناشی از پندارهای آلوده، راه راست را با میانجی گری عقل به دست آورد. (5)مطالب کتاب در یک مقدّمه و ده فصل گنجانده شده اند. اهمّ موضوعات مورد بحث عبارتند از: تعریف، اهمیت و ضرورت انسان شناسی، نقد اومانیسم، خلقت انسان، سرشت و فطرت و تبدیل ناپذیری او، جایگاه انسان در نظام آفرینش، بحث آزادی و اختیار، کمال لایق و نهایی نوع انسانی، و رابطه دنیا و آخرت. (6)این کتاب تحقیقی است در باب ادراک حسی در وجود انسان و تأثیر این ادراک در سایر ادراکات بشری در آثار شیخ الرئیس بوعلی سینا. این کتاب مشتمل بر یک پیش گفتار و پنج فصل می باشد. مؤلف در پیش گفتار کتاب، به جایگاه و اهمیت و ضرورت شناخت جهات گوناگون نفس اشاره می کند و در فصل اول، به مسئله نفس و مبادی تصوری و تصدیقی آن پرداخته است. موضوع فصل دوم کتاب «قوای نفس» بوده و مشتمل بر مباحثی است همچون: ارتباط قوا با نفس و بالعکس، ارتباط قوا با یکدیگر و ارتباط قوا و بدن. موضوع فصل سوم کتاب «ادراک مطلق» است، صرف نظر از حسی یا غیر حسی بودن آن. از جمله مباحث این فصل، مسئله «وجود ذهنی» است. مؤلف در فصل چهارم کتاب، مسئله «احساس» را در وجود انسان مورد بررسی قرار داده و در فصل پنجم به تشریح هر یک از حواس پنج گانه پرداخته است. (7)نویسنده در این کتاب، برای «روح» به عنوان بعد غیرمادی وجود انسان، اهمیت ویژه ای قایل شده و معتقد است که دو ساحتی دانستن انسان مقدّمه ای برای شناخت واقعی انسان است. از این رو، بخش قابل توجه ای از مطالب کتاب موبوط به تأثیرات و تأثرات روح از عوامل خارجی می باشد. عناوین کتاب عبارتند از: روح انسان، روابط روح و جسم، رمز موفقیت انسان، غرایز انسانی، انسان کیست؟، باید نوع فکر عوض شود (درباره منحط دانستن فلسفه های مادی و تفکر ماتریالیستی)، تأثیرات خارجی وجود انسان، سلامت انسان، زمان و مکان، استعداد انسان، تمدن جدید استعدادهای او را فلج می کند. (8)مباحث این کتاب در 28 فصل تنظیم شده اند. در بخش اول و دوم، به موضوع انسان شناسی و اهمیت آن اشاره شده و بخش های سوم تا ششم به مسئله انسان شناسی در ادوار گوناگون تاریخ اختصاص یافته اند. انسان شناسی در مکتب های مادی و الهی، مباحث بخش های هفتم تا سیزدهم کتاب را تشکیل می دهند. بخش های دیگر کتاب نیز به موضوعات متنوّعی از جمله مسئله حیات و زندگی ابدی انسان و دیدگاه های گوناگون فلسفی درباره انسان اشاره دارند. (9)کتاب حاضر مشتمل بر شش فصل بوده و عناوین آن عبارتند از: انسان در جهان بینی اسلامی، موجود چند بعدی (بررسی بعد ادراک و آگاهی)، جاذبه های معنوی انسان (علم، خیرخواهی اخلاقی، جمال و زیبایی، تقدیس و پرستش، توانایی های گوناگون انسان، خودشناسی، پرورش استعدادها، پرورش جسم، پرورش روح)، نقش مؤثر انسان در آینده خویش، شرایط تکلیف و آگاهی انسان. (10)کتاب حاضر حاصل سخن رانی های استاد مطهری تحت عنوان انسان کامل، در ماه مبارک رمضان 1353 می باشد. مطالب این کتاب در 13 جلسه سخن رانی گردآوری شده اند. در جلسه اول، تعریف «انسان کامل از دیدگاه قرآن» آمده است و در جلسه دوم بر لزوم هماهنگی در رشد ارزش هایانسانی تأکید شده است. «وجود درد خداجویی در انسان» موضوع فصل های سوم و چهارم می باشد. فصل پنجم تا سیزدهم به شرح مکاتب مختلف و بیان نظرات هر یک درباره انسان اختصاص داده شده است. (11)موضوع بحث این کتاب فطری بودن دین در نهاد بشر است، اما از آنجا که در ابتدا مطالبی پیرامون خصوصیات فطرت و سرشت آدمی آورده شده است، در حوزه کتاب شناسی وارد می شود. این مجموعه از یازده بخش تشکیل یافته است و شش بخش اولیه آن به فطرت و ویژگی های فطری اختصاص یافته است. (12)این کتاب مجموعه ای است مشتمل بر شش جلد. مجموعه حاضر آخرین اثر نگارشی مؤلّف می باشد. مؤلّف در کتاب انسان وایمان، که اولین قسمت این مجموعه است، ابتدا با مقایسه انسان و حیوان و نوع و میزان آگاهی ها و گرایش ها، نوعی گرایش خاص را در انسان، که همان گرایش به امور مقدّس است، به اثبات رسانده و ایمان را به عنوان پاسخ گوی این گرایش درونی معرفی می کند. در پایان نیز به تبیین اسلام و مجموعه تعالیم اسلامی پرداخته و منابع تفکر از دیدگاه اسلام را معرفی می دارد. پي نوشت ها : 1. حسن زاده آملی، حسن، انسان در عرف عرفان، چ 2، تهران، سروش، 1377، 139 ص، کتاب نامه، رقعی. 2. حسن زاده آملی، حسن، دروس معرفت نفس، چ 3، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، 1372، 553 ص، وزیری. 3. جعفری تبریزی، محمدتقی، شرح نهج البلاغه، ج 12، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ 14، 1373، 338+55 ص، وزیری. 4.حائری یزدی، محی الدین، انسان شناسی، قم، شفق، 1372، 256 ص، وزیری. 5.رجبی، محمود، انسان شناسی، ویرایش حسین دهنوی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1379، 208 ص، وزیری. 6.فعالی، محمدتقی، ادراک حسی از دیدگاه ابن سینا، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376، 235 ص کتاب نامه، وزیری. 7.کارل، آلکسیس، انسان موجود ناشناخته، ترجمه حمید عنایت، چ 2، تهران، شهریار، بی تا، 227 ص، رقعی. 8.لاندمان، انسان شناسی فلسفی، ترجمه صدر نبوی، مشهد، طوس، 1350، 204 ص، وزیری. 9.مطهری، مرتضی، انسان در قرآن، تهران، صدرا، بی تا، 104 ص، رقعی. 10.مطهّری، مرتضی، انسان کامل، چ 17، تهران، صدرا، 1376، 372 ص، رقعی. 11.مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، (ج3)، چ 6، تهران، صدرا، 1375، 147 ص، وزیری. 12.مطهّری، مرتضی، مقدّمه ای بر جهان بینی اسلامی، ج 2، (انسان و ایمان)، چ 18، تهران، صدرا، 1379، 74 ص، رقعی. منبع:.hawzah.net ارسال توسط كاربر محترم:omidayandh
#سرگرمی#

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 668]