محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830880885
متن خلاصه و کامل قیام حسین علیه السلام اثر ماندگار دکتر سید جعفر شهیدی
واضح آرشیو وب فارسی:هنر نیوز: «حسین همچون پدرش مرد دین بود، نه مرد سیاست سازشکارانه و دین را همان می دانست که جدش از نخستین روزهای دعوت خود اعلام کرد، اجرای عدالت با گرفتن حقوق ضعیفان از متجاوزان.»به گزارش هنرنیوز؛«پس از پنجاه سال» پژوهشی تازه درباره ی قیام حسین (ع) از آثار ارزنده و ماندگار دکتر سید جعفر شهیدی پیرامون زندگانی امام حسین (ع) و قیام تاریخ ساز کربلا است که به مناسبت عاشورای حضرت سید الشهدا (ع) که در تارنمای شفقنا منتشر شده است اهمیت قیام امام حسین (ع) علیه نظام اموی و شگفتی از این حادثه تلخ و فجیع، یعنی قتل عام خاندان پیامبر در فاصله اندکی پس از رحلت رسول خدا (ص) آن هم به دست خاندانی که در عصر حیات پیامبر کینه توزترین خاندان با دیانت نبوی بودند و کمی بعد با نام دفاع از آیین محمدی (ص) و خلیفه مسلمین، به قتل عام امام حسین و اهل بیت پیامبر اسلام پرداختند، باعث شد تا از دیرباز نویسندگان شیعی و اهل سنت و حتی در قرون اخیر، شرق شناسان و اسلام شناسان غربی به بررسی این حادثه مهم تاریخ صدر اسلام توجهی جدی نشان داد و در ترسیم ابعاد مختلف آن مساعی فراوانی به کار بندند و آثار و نوشته هی گوناگونی تالیف کنند. به گزارش هنرنیوز؛ مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی از پیشکسوتان پژوهش و مطاعات دینی در کشور است که شخصیت علمی و فرهنگی او بر کسی پوشیده نبود. او متولد ۱۲۹۷ بود و تحصیلات حوزوی خود را تا مرحله اجتهاد در نجف اشرف و تحصیلات دانشگاهی خود را در تهران تا درجه دکترا ادامه داد و تا زمان وفاتش بیش از دو دهه استاد دانشگاه تهران بود. وی را با تالیفات ارزشمندی در حوزه تاریخ اسلام می شناسند، تالیفاتی مانند تاریخ تحلیلی اسلام، زندگانی حضرت فاطمه (س)، زندگانی علی بن الحسین (ع، شیرزن کربلا، انقلاب بزرگ و… در این میان کتاب پس از پنجاه سال، پژوهش تازه پیرامون قیام امام حسین (ع) از جمله کتاب های مطرح در تحلیل واقعه عاشورا است که به رخدادی که در سال ۶۱ هجری و درست پنجاه سال پس از وفات پیامبر در سال ۱۱ هجری اتفاق افتاد، می پردازد. دکتر شهیدی تحقیق و نگارش این کتاب را در سال ۱۳۳۰ انجام داده و کتاب را در سال ۱۳۵۷ با قلمی شیوا، متقن و مستند به منابع اصیل تاریخی مستند ساخت و تاکنون بیش از سی و دو بار به چاپ رسیده است و هنوز پس از انتشار ده ها هزار نسخه از رونق باز نیستاده است هرچند بیان حقایق تاریخی بخش عمده کتاب را تشکیل می دهد اما نوع مواجهه دکتر شهیدی با تاریخ در تحلیل حادثه عاشورا نو و بدیع است. دکتر شهیدی در این کتاب بیش از آن که در جست وجوی چگونگی آن رخداد عظیم باشد، به دنبال چرایی حادثه عاشورا بوده است؛ «مقصود من از نوشتن این یادداشت ها مقتل نویسی، تبلیغ مذهبی و حتی نوشتن تاریخ نیست. من کوشیده ام تا خود بدانم آن چه رخ داد، چرا رخ داد؟» (پس از پنجاه سال، ص ۷) کتاب پس از پنجاه سال، نه روایت زندگی امام حسین (علیه السلام) بلکه تحلیل و علت شناسی عاشوراست. بیان حوادث تاریخ صدر اسلام برای نویسنده چندان موضوعیت ندارد. او تلاش می کند تا به واسطه مرور بر آنچه در این پنجاه سال بر جامعه مسلمین گذشت، چرایی این حادثه را بازگو نماید. منطق تاریخ دکتر شهیدی علت فاجعه را فقط در سال ۶۰ و ۶۱ هجری جست وجو نمی کند او نقطه عزیمت خود را برای تحلیل حادثه، سال ها قبل قرار داد و به همین دلیل نامی این گونه برای اثر خویش برگزید. دکتر شهیدی این حادثه تاریخی را به مثابه یک معلول مورد بررسی قرار می دهد و تلاش می کند که علل و ریشه های آن رخداد را برجسته نماید. او برای یافتن علل این حادثه شگفت، از سال ها قبل و از تحولاتی که قدم به قدم مسیر فاجعه را پیمودند سراغ می گیرد. رویکرد معطوف به علت شناسی و تلاش برای درک چرایی حادثه و پرسش از زمینه ها و بسترهای رخداد عظیم عاشورا از برخی پیش فرض های دکتر شهیدی در نگارش کتاب پرده برمی دارد که مولف خود نیز به آن اشاراتی داشته است: «حادثه جزئی از تاریخ است، تاریخی که رویدادهای آن یکی معلول دیگری است.» (پس از پنجاه سال، ص ۷) «حادثه ها مانند حلقه های زنجیر یکی به دیگری بسته است و نمی توان آن ها را از هم جدا کرد.» (پس از پنجاه سال، ص ۲۰) «پدید آمدن هر حادثه، حادثه دیگری را به دنبال دارد.» (پس از پنجاه سال، ص ۳۸) «برای دریافت حقیقت تاریخی ـ هرچند بر اساس مظنه و احتمال هم باشد ـ خواندن متن تاریخ آن سال ها به تنهایی کافی نیست، بلکه باید تاریخ را با دیگر شرایط از جمله وضع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی سنجید.» (پس از پنجاه سال، ص ۴) آنچه کتاب پس از پنجاه سال را از دیگر آثاری که آن ها نیز از صبغه تاریخی برخوردارند جدا می سازد، رویکرد عبرت جویانه آن است. مراجعه به تاریخ کم نیست. آنچه کمیاب است، نگاه عبرت جویانه است. در پرتو چنین نگاهی به گذشته است که تاریخ مشعلی می شود که مسیر آینده را روشن می سازد. تاریخ، گرانبها سرمایه ای است که آن را تنها با نگاه عبرت جویانه می توان به دست آورد. کتاب پس از پنجاه سال، زمانی الهام بخش جوانان پرشور و انقلابی بود، اما دعوت به انقلاب نبود، بلکه هشداری بود برای درس آموزی از گذشته تاریخ، دعوتی بود برای دقت در صیانت و مراقبت از انقلاب و شاید به همین دلیل، نسل امروز بیش از نسل گذشته به این کتاب محتاج باشد. دکتر شهیدی به تکرار پذیری تاریخ و ثبات قواعد حاکم بر کامیابی ها و ناکامی ها اعتقاد دارد. از همین روست که بیمناک تکرار سرنوشت تلخ نخستین انقلاب اسلامی است. «من در این کتاب از زاویه ای بدین حادثه نگریسته ام که در گذشته کمتر بدان توجه کرده اند. اگر در چنین کوششی توفیق یافته باشم، یقین دارم آنچه به دست آورده ام، عبرتی برای حال و آینده خواهد بود. چه اگر قهرمان حادثه کشته شده است [اما] آنچه او برای آن می جنگید و آنان که برای رسیدن به هدف بدو وعده یاری دادند و به وعده خود وفا کردند یا نکردند، در طول تاریخ فراوان بوده و هستند و خواهند بود.» (پس از پنجاه سال، ص ۸) استاد شهیدی بر شیوه کار تاریخ نگاران گذشته این اشکار را وارد می بیند که آن ها غالبا به روایت گری و نقل حوادث اکتفا کرده اند و از تحلیل تاریخ و تبیین درس ها و عبرت های آن غفلت ورزیده اند و به همین خاطر جامعه ها را از گرانبهاترین قسمت سرمایه گذشته خویش محروم ساخته اند. او به روایت گری تاریخ به دیده یک وظیفه آن چنان که بایسته و شایسته بود، همت می گماردند، چه بسا جوامع، خطاها و شکست های کمتری به ثبت می رساندند و موفقیت های بیشتری از خویش به یادگار می گذاشتند. «حقیقت این است که تاریخ نویسان قدیم نمی خواسته اند یا نمی توانسته اند هر حادثه ای را ـ هرچند اهمیت بسیار داشته باشد ـ از جهت اسباب و علت های اجتماعی، اقتصاید و مردم شناسی تحلیل کند. اگر تاریخ نویسان گذشته وظیفه خود را انجام داده بودند. اگر فقط به نقل روایت اکتفا نمی کردند، مسلما امروز تاریخ صورت دیگری داشت…» (پس از پنجاه سال، ص ۱۹) کتاب پس از پنجاه سال، سی فصل دارد. سیزده فصل نخست آن برای ورود به جزئیات حوادث سال های ۶۰ و ۶۱ هجری و بیان وقایع نهضت سیدالشهداء، حکم مقدمه ای را دارد که هرچند مقدمه است، اما جان کلام و کلید تحلیل حادثه را در خود جای داده است. سیزده فصل نخست، عهده دار بیان حقایق پشت پرده حادثه عاشورا است، یعنی روشن ساختن تحولاتی که یکی پس از دیگری بر جامعه ساخته و پرداخته رسول خدا وارد آمد و آن را آن گونه دگرگون ساخت که پس از پنجاه سال، یزید بر جایگاه پیامبر تکیه زد و بر قتل حسین فرزند همان پیامبر فرمان راند. آری، در کوفه آن شب که هم پیمانان، عهد خویش گسستند و مسلم بن عقیل، نماینده حسین را رها کردند، غیرت سوخته بود، شرم و حیا بی معنی گشته، مردانگی و جوانمردی، به تمامی فراموش شده بود، اما نباید دچار اشتباه شد، چرا که این ها به یکباره انجام نشده بود. استاد شهیدی، در کتاب خود به دنبال برجسته ساختن تغییرات و تحولاتی است که قدم به قدم جامعه را به فاجعه عاشورا رسانده بود. معمای عاشورا او برای نخستین بار سوالاتی، راجع به آن حادثه مطرح نمود که برای جوانان مسلمان تازگی داشت. سوالاتی تامل برانگیز بود و پاسخی که استاد ارائه می داد، الهام بخش. «چه شد اجتماع مسلمان آن روز در مقابل این حادثه تا آن حد خونسردی و بی اعتنایی نشان داد؟ حسین و یاران او چه جرمی مرتکب شده بودند که فقه مسلمانی کیفر آن را قتل می دانست؟» (پس از پنجاه سال، ص ۱۵) «در کوفه هنوز عده ای از صحابه پیغمبر می زیستند… این ها می توانستند با همکاری گروه بزرگی از تابعین و سران شهر، حاکم کوفه را مجبور کنند تا راه دیگری جز آن چه در پیش گرفت، اختیار کند ولی چنین نکردند، چرا؟» (پس از پنجاه سال، ص ۱۶) «در سال شصت و یکم، عده ای از یاران پیغمبر در شم به سر می بردند و بعضی از آن ها در نزد یزید مقامی والا داشتند. چرا در این حوزه مسلمانی هیچ گونه اقدامی برای مخالفت با این فاجعه به عمل نیامد؟» (پس از پنجاه سال، ص ۱۶) اساسا طرح جدی این سوال که «چه شد که حسین، فرزند رسول خدا و بزرگمرد جهان اسلام، به دست مسلمانان کشته شد؟» خود سوالی تازه و بدیع بود؛ اما نگاه مرسوم و معمولی به حادثه عاشورا که صرفا از بعد عاطفی به جریان کربلا می نگریست برای یافتن پاسخ این سوال ناتوان بود؛ به همین خاطر دکتر شهیدی از نگاه تاریخی مدد جست و البته به روایت تاریخ اکتفا نکرد و در سال ۶۰ و ۶۱ هجری متوقف نماند؛ بلکه به وقوع پیوست و در نهایت منجر به حادثه عاشورا شد، همت گمارد. از همین روست که می توان ادعا کرد دکتر شهیدی از یک سو با طرح چنین سوالی و از سوی دیگر با انتخاب چنین شیوه ای برای پاسخ گوی، مرحله ای تازه را در نگرش به عاشورا فراهم ساخته است. مسیر فاجعه کتاب پس از پنجاه سال، کتابی تلخ است که شاید تلخی آن به خاطر صداقت نویسنده در روایت تاریخی تلخ باشد. نویسنده تلاش نمود تا با مرور بر آنچه در این پنجاه سال بر جامعه مسلمانان گذشته است، چرایی حادثه عاشورا را بازگو نماید: «دستاویز قرار دادن سنتی برای محو سنت دیگر، به گناه رنگ دین دادن، تبعیض در اجرای احکام الهی، از بین بردن اصل مساوات اسلامی، سبقت در اسلام را بهانه امتیازطلبی قرار دادن، فخر فروشی درباره اصل و نسب، تغییر ارزش ها، ارتجاع جاهلی، حاکمیت جریان نفاق، برتری فروشی نژادی، پناه بردن به مسائل کلامی برای فرار از زیر بار مسئولیت، بی اعتنایی به عدالت، فراموشی برادری اسلامی، گرمتر و گرمتر شدن بازار حقیقت پوشی و دین فروشی…» آری به این ترتیب هیچ چیز، غیر طبیعی رخ نداد. مسیری که جامعه مسلمین انتخاب کرده بود، اگر جز به کربلا ختم می شد موجب تعجب بود. از میان آنچه بر مسلمانان گذشت تنها به برخی موارد اشاره می کنیم که دکتر شهیدی در کتاب خویش نقش آن ها را در انحراف و سقوط برجسته تر می بیند. بیست و پنج سال کافی بود از همان آغاز که سقیفه برپا شد و خلافت رسول خدا از موضع خود خارج شد، عدالت رو به فراموشی نهاد و البته در همان حد متوقف نماند و آرام آرام بی عدالتی به دیگر شئون زندگی مسلمین نیز راه یافت. در اجرای احکام خدا تبعیض را مجاز شناختند، در بهره مندی از بیت المال مسلمین، اصل مساوات اسلامی را نادیده انگاشتند و به تدریج کرامت انسان ها را فراموش کردند و عرب را بر غیر عرب، قریش را بر غیر قریش و بنی امیه را بر سایر تیره برتری دادند. گام ها رو به عدالت نبود و هرچه زمان می گذشت مسلمانان از عدالت موجود، فاصله بیشتری می گرفتند و عدالت که فرو ریخت، تقوا نیز بر جای ماند. برادری نیز فراموش گردید، مال و مقام اصالت یافت، برابری به سخره گرفته شد، فخرفروشی، تجمل و اشرافیت عادی شد و حقوق انسان ها انگار گردید، سنت رسول خدا از رونق افتاد و بار دیگر ارزش های جاهلی رواج یافت: «چون پیغمبر از جهان رفت و ابوبکر اعلام داشت رییس مسلمانان باید از فریش باشد و همین که در بودجه بندی، عمر پرداخت رقم بالاتر را به این طبقه مخصوص گردانید و همین که مال فراوانی زیر دست و پای آنان ریخته شد، اشرافیت معنوی با اشرافیت مادی در هم آمیخت و رفته رفته اصل مساوات اسلامی از میان رفت تا آنجا که در پایان خلافت عثمان، قریش، نه تنها از جهت تصدی مقامات مهم دولتی بر غیر قریش برتری یافت، بلکه مقدمات برتر شمردن عنصر عرب از دیگر نژادهایی که مسلمانی را پذیرفته بودند فراهم گردید. در دوره معاویه این برتری فروشی آشکار گردید… با اعتراف به برتری نژادی عرب از غیر عرب، اصل دیگری از اصول مسلمانی نادیده انگاشته شده و اجتماع اسلامی که بر پایه مساوات استوار بود به دور پیش از اسلام که در آن نسب بیش از هر عامل دیگر به حساب می آید، نزدیک تر گردید.» (پس از پنجاه سال، ص ۵۱) اگر به جزئی از بی عدالتی رضایت دادیم و آن را رسمیت بخشیدیم، دیگر نمی توان به توقف آن در همان حد امید بست. بی عدالتی به سرعت سرایت می کند و بافت های به هم تنیده جامعه را یکی پس از دیگری آلوده می سازد و این قانون اجتماع است. هیچ چیز همچون بی عدالتی، بی عدالتی را توجیه نمی کند. ظلم پیشگان در کمین اند که از جزئی ترین بی عدالتی، بهانه ای بسازند تا قید و بند عدالت را از پای تمایلات خویش بردارند. استثناء بر عدالت تا آن حد فزونی یافت که عدالت، خود خلاف اصل گردید. مسلمانان سال ها پیش، قبل از عاشورا، عدالت را سر بریدند. اشرافیت، میوه تلخ بی عدالتی، تازیانه ای بود که روح محرومان و پابرهنگان را می آزرد. عروس دنیای تجمل، به تمام قد خود را به رخ می کشید. دنیا طلبان برای تصاحب، به رقابت برخاستند، سکه سکه بر زرهای خود افزودند و برای فقیران سهمی جز حسرت باقی نگذاردند. قبله مسلمانان یکبار دیگر عوض شد و به زودی خدا ناآشناترین نام برای آن ها شد. «در خلافت عمر با فتح ایران و مصر و متصرفات امپراتوری روم، ناگهان درآمد مسلمانان افزایش یافت… پیدا شدن این ثروت، عمر را به فکر انداخت که چه کند… سرانجام با مشورت صحابه، نوعی بودجه بندی به وجود آورد. نام هر یک از مسلمانان را در دفتری ثبت کردند و با رعایت سبقت وی در اسلام و با نزدیکی او به پیغمبر برای او مقرری نوشتند. دیری نگذشت که تنی چند از بزرگان صحابه با همین درآمد به تجارت و مضاربه پرداختند و از این راه ثروتی سرشار اندوختند. به موازات این درآمد، از غنیمت های جنگی هم که پیاپی افزایش می یافت، نصیب بیشتری به آنان می رسید. نتیجه آن شد که طبقه ای تازه در اسلام پدید گشت که اشرافیت معنوی و مادی را با هم درآمیخت. عمر تا آنجا که می توانست کوشید تا نگذارد این دسته به خرید خانه و مزرعه بپردازند؛ چرا که می ترسید به مال اندوزی عادت کنند و فاسد گردند… عمر می کوشید این دسته را در مدینه نگاه دارد، علاوه بر آن مراقب بود بزرگان این طایفه، شغل های مهم را به عهده نگیرند… عمر هرگاه می خواست حاکمی را به شهری بفرستد، نخست می گت تا دارایی او را صورت می گرفتند و پس از مدتی به حساب او رسیدگی می شد. … سیاست خشن مالی که عمر پیش گرفت بر قریش ناگوار آمد و سرانجام خلیفه در توطئه ای که ظاهرا چند تن از سران این طایفه ترتیب دادند، کشته شد… همین که عمر کشده شد، بار سنگینی از دوش اشراف مال اندوز برخاست، آسودگی خاطر آنان وقتی به کمال رسید که پس از عمر، عثمان زمامدار مسلمانان گشت. سیاست مالی عثمان، قریش و جز قریش را بر دست اندازی به مال مسلمانان گستاخ کرد… به روایت ابن سعد، به زبیر بن عوام ششصد هزار درهم و به طلحه دویست هزار درهم بخشید و مروان به حکم را ششصد هزا دینار داد. ابن سعد نوشته است هنگامی که زبیر مرد، خانه ها و سرزمین ها در مصر و اسکندریه و کوفه و بصره به جای گذارد. ترکه زبیر چهل میلیون و از آن طلحه سی میلیون [دینار] بود.» (پس از پنجاه سال، صص ۵۴ ـ ۵۶) دکتر شهیدی به نمونه های دیگری از جلوه های دنیاگرایی در میان بزرگان صحابه اشاره می کند که همگی از ایجاد شکافی عظیم میان مسلمانان و پدید آمدن طبقه ای خاص از اشراف حکایت دارد. آنچه دنیاگرایی را در میان مسلمانان دامن می زد و شدت می بخشید این بود که صحابه اشرافی، به واسطه سابقه و مصاحبت با رسول خدا از شرافت معنوی نیز برخوردار بودند. دکتر شهیدی در میان عواملی که انحراف مسلمین را زمینه ساز شدند، سهم دنیاگرایی را بیش از سایرین می داند. «در مدت نیم قرن، عامل های چندی در سقوط جامعه اسلامی موثر بود، اما هیچ یک از آن ها در شدت اثر به پایه این عامل ـ رغبت به مال اندوزی ـ نمی رسد.» (پس از پنجاه سال، ص ۶۱) علی آن گاه که به خلافت رسید، وارث آن همه اشتباه بود که گذشتگان او مرتکب شده بودند. از سال دهم هجرت که رسول خدا از دنیا رخت بربست تا سال سی و پنجم، بیست و پنج سال فاصله است و این مدت برای تغییر روحیه ها و رویه ها اصلا زمان اندکی نیست. نهج البلاغه گواه است بر مشکلات علی، آن گاه که او در قامت خطبه ها و نامه های خود، مردم را از دنیاگرایی برحذر می دارد و فرمانداران خویش را به خاطر عدول از سیره نبوی، مورد مذمت قرار می دهد. علی (علیه السلام) برای احیای سنت پیامبر مجبور شد به روی کسانی شمشیر بکشد که دیروز در جنگ با کفار همگام و همپای او بودند. دشمنان علی این بار گرچه به نام خدا اما به خاطر دنیا می جنگیدند. دشمنی با علی از آن رو بود که اجازه نمی داد میان سخن و عمل او فاصله ای ایجاد شود. او گذشته را از یاد نبرده بود. می دانست که در فاصله سخن و عمل است که اشراف سر برمی آورند و حقوق محرومان و پابرهنگان لگدمال می شود. «می توان گفت هیچ سالی برای انتخاب علی برای زمامداری، نامتناسب تر از سال سی و پنجم هجرت نبود. مدت یک ربع قرن از عصر پیغمبر می گذشت. در این مدت، بسیاری از سنت وی به هم خورده بود، صراحت دین جای خود را به سیاست سازش داده ود و علی با سیاست سازش کارانه میانه ای نداشت.» (پس از پنجاه سال، ص ۹۰) بسیاری از اصحاب پیغمبر را می شناسیم که در جنگ های اسلام جان خود را بر کف نهادند و برای رضای خدا به پیشواز دشمن رفتند. بسیاری از آنان را می شناسیم که در مصرف بیت المال دقت به کار می بردند اما همین که سایه محمد از سر آنان کم شد، همین که سادگی و بساطت عصر او و چند سال پس از او از میان رفت، همین که درآمدهای سرشار از کشورهای فتح شده نصیب آنان گردید، دیگر حاضر نشدند آسایش خود را به هم بزنند… منطقی دیگر برای توجیه کار خود به کار بردند تا روزی که درخت بدعت ستبر شد و شاخه های بسیار برآورد. شاید آنان در آغاز راضی نبودند کار به این جا بکشد ولی چنین پایانی حتمی بود، زیرا اگر جزئی بی عدالتی در اجتماعی پدید آمد و فوری برطرف نگردید، بی عدالتی های دیگر را یکی پس از دیگری به دنبال خواهد داشت.» (پس از پنجاه سال، ص ۵۸) فرار از خدا به بهانه خدا دکتر شهیدی در معرفی عواملی که انحراف جامعه اسلامی را سرعت بخشید، به رواج مباحث کلامی اشاره می کند که بسیاری به آن توسل می جستند تا با تاویل کلام خدا از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند، کاهلی خویش در انجام وظایف دینی را موجه جلوه دهند و خطاهای خود را به آیات خدا و سخنان پیامبر اکبر منتسب سازند. ارزش ها را مقابل یکدیگر نهادند، برخی را بهانه برای فرار از برخی دیگر قرار دادند. آیات خدا را تکه پاره کردند، آن ها را که گریبانگیرشان بود، یکی پس از دیگری از صراحت انداختند تا فضا را غبارآلود کنند تا در پناه ابهام، آنچه می خواهند، انجام دهند تا هیچ چیز را غیر دینی تلقی نکنند، بلکه همه چیز را دینی جلوه دهند. «هواخواه هر فرقه یا هر نحله و یا هر پیشوا یا طرفداران هر نوع تفکر علمی یا سیاسی، کوشیدند تا برای اثبات درسیتی نظر خود از ظاهر معنی آیه قرآن پشتوانه ای دست و پا کنند.» (پس از پنجاه سال، ص ۶۶) «هر تاویلی به تاویل دیگر می کشد و هر گریزگاهی به گریزگاه دیگر منتهی می گردد تا آنجا که دیگر بین آنچه بوده و آنچه هست فاصله ای عمیق پدید می آید. کار افراط در تاویل تا به آنجا کشید که کشنده فرزندان پیغمبر هم برای توجیه کردار زشت خود به آیه قرآن متوسل می شد و کشته شدن حسین را نتیجه کرداری وی و تقدیر خدا می شمرد.» (پس از پنجاه سال، ص ۶۷) چاره کار جز به قیام نبود زمان می گذشت و با گذشت زمان مردم از تربیت اسلامی آنچنان که خواست پیامبر بود، دور می شدند. در غیاب سنت نبوی، بار دیگر عادات جاهلی سر برآورد و ارزش های پیشین رونق گرفت و مبنای رفتارها و قضاوت های مردم شد و اگر در این میان کسی همچون ابوذر، به اقامه امر به معروف و نهی از منکر همت می گمارد و به مبارزه با بدعت دعوت می نمود، طرد و نفی می شد. بسیاری از مسلمانان از اساس، مسلمانی را آن گونه که باید، نیاموخته بودند، چرا که شیوه پیامبر را شاهد نبودند و آن ها هم که برجای پیامبر می نشستند، در شیوه و سیره، آینه دار صادق رسول خدا نبودند و آن دسته از مسلمانان که به روش پیامبر آشنا بودند، برخی در کار کتمام و حقیقت پوشی بودند و برخی نیز با جعل و تاویل و تفسیر خودساخته به حقیقت فروشی می پرداختند. در این کار تا بدان جا پیش رفتند که امر بر خود آنان نیز مشتبه و وجدان شان آسوده می شد، اما آنچه متوقف نمی شد، انحراف از سنت رسول خدا بود. «اکثریت قریب به اتفاق نسل مسلمان که آن روز در شبه جزیره عربستان زندگی می کرد، در پایان خلافت عمر متولد و در عصر عثمان پرورش یافته و در آغاز حکومت معاویه وارد اجتماع شده بودند. پنجاه ساله های این نسل پیغمبر را ندیده بودند. شصت ساله ها هنگام مرگ وی ده ساله بودند.» (پس از پنجاه سال، ص ۱۰۷) «آنان که سال عمرشان بین بیست و پنج بود، آنچه از نظام اسلامی شعبه، سعد بن عاص، ولید، عمر بن سعد و دیگر اشراف زاده های قریش اداره می کردند، مردمانی فاسق، ستمکار، مال اندوز، تجمل دوست و از همه بدتر نژادپرست. این نسل تا خود و محیط خود را نشناخته بود، حاکمان بی رحمی بر خود می دید که هر مخالفی را می کشت یا به زندان می افکند، اعتراض کننده را گرفتن، تبعید کردن، به زندان افکندن و کشتن، برای آنان پیش افتاده و سیرتی رایج بود که نظام جاری مملکت بر آن صحه می گذاشت.» (پس از پنجاه سال، ص ۱۰۸) «هر اندازه مردم از دوره محمد (ص) و اصحاب پرهیزکار او دور می شدند درک حقیقت دین برای آنان مشکل می شد و به هر نسبت که از فهم معنی دین بی بهره می ماندند، روح تقوا در دل آنان می مرد و با عفاف و پارسایی وداع می گفتند.» (پس از پنجاه سال، ص ۶۰)دکتر شهیدی در کتاب پس از پنجاه سال به فراموشی فریضه امر به معروف و نهی از منکر و فراگیری روح بی تفاوتی و بی اعتنایی در برابر ظلم اشاره می کند و وقوع این امر را البته باید طبیعی دانست. وقتی جامعه از کتاب خدا و سنت رسول اکرم فاصله می گیرد، وقتی معیارها دگرگون می گردد و جایگاه معروف و منکر عوض می شود، وقتی قبح ریا و خدعه و نیرنگ فرو می ریزد و انسان ها به ظاهر بسنده می کند، آنگاه ظلم، قاعده رایج می شود و فریاد برای عدالت تحمل ناپذیر می گردد، بازار عافیت طلبی رونق می گیرد، حتی بسیاری از آگاهان نیز سر در گریبان فرو می برند تا ظلم را نبینند تا تکلیف را کتمان کنند تا خیال خویش آسوده دارند، اما واقعیت تغییر نمی کند. توقع ظلم گاه آن قدر اندک است که برای همراهی با آن، سکوت نیز کفایت می کند. «دور افتادگی از دین و احکام اسلام و گرویدن به سنت های منسوخ شده دیرین برای مردمی که اجتماع نیم قرن پس از محمد را تشکیل می دادند طبیعی بود. در اجتماعی که دین و تقوا بر آن حکومت نداشته باشد، پیدایش و شیوع هر منکر، چندان غیر عادی به نظر نمی رسد.» (پس از پنجاه سال، ص ۶۲) «در بیست سال آخر این پنجاه سال، دیگر سخن در این نبود که زمامدار باید چه کند؟ عادل باشد یا نه؟ اگر بر خلاف عدالت رفت باید بدو هشدار داد یا نه؟ آنچه در این سا ل ها مهم می نمود، این که چه باید کرد تا زمامدار را راضی نگاه داشت.» (پس از پنجاه سال، ص ۳۲) زمان گذشت و پس از پنجاه سال، کار مسلمانان به آن جا رسید که یزید بر جایگاه پیامبر خدا تکیه زد. هر آنچه رخ داد بر اساس اختیار و خواست مسلمانان بود. آن ها مسیری را انتخاب کرده بودند که در نهایت به یزید ختم شده بود. یزید بر مسند پیامر نشست تا یک بار دیگر این آیه قرآن تفسیر شود که «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم»، خداوند احوال هیچ قومی را تغییر نمی دهد، جز متناسب با آنچه که آن ها بری خود رقم می زنند. جامعه مسلمین، همان که رسول خدا خود آن را تاسیس کرده بود و بر آن حاکمیت داشت پس از پنجاه سال این چنین دچار انحراف و سقوط شد و این واقعیت حکایت گر آن است که خداوند به سعادت و سلامت هیچ قومی متعهد نیست مگر آن که آنان خود طریق هدایت را انتخاب نمایند و بر پیمودن راه هدایت استقامت ورزند که البته اگر چنین شد خداوند از نصرت خود دریغ نمی ورزد. دنیاطلبی و اشرافیت، بی عدالتی و تبعیض، فراموشی برادری دینی، فخر فروشی به اصل و نسب، نژاد پرستی و زیر پا نهادن احکام خدا همگی به یکباره در قامت یزید تجسم یافت. آری به این ترتیب هیچ چیز، غیر طبیعی رخ نداد. هر آنچه گذشت، بر اساس اختیار و خواست مسلمانان بود. «بیش از چهل سال از مرگ پیغمبر نگذشته بود که رسم دیگری از رسم ها جاهلیت زنده گردید. چنان که در نظام قبیله رسم است، هرگاه شیخ بمیرد، فرزند ارشد او جای وی را می گیرد، معاویه درصدد برآمد این رسم را زنده کند.» (پس از پنجاه سال، ص ۸۴) از زندگی یزید آنچه می دانم این است که تربیتی درست نداشت. روزی معاویه از مادرش شنید که می گوید: پوشیدن عبا و زندگی در خیمه را بیشتر از ماندن در کاخ و جامه حریر بر تن کردن دوست می دارم، او را با فرزند وی به قبیله اش فرستاد. یزید در آن جا تربیتی بیابانی یافت، نه درسی خواند نه کمالی اندوخت و چون میان صحرانشینان پرورش یافته بود، گفتاری روان داشت و شعری نیک می سرود… تنها هنری که آموخته بود همین شعر گفتن اوست به حکم زندگی چادرنشینی، اسب سواری و شمشیرکشی را نیز چنان که نوشته اند، می دانست. اما آنچه نمی دانست، آیین مسلمانی و فقه اسلامی بود… آماده بودن وسایل زندگی آرام، شکار و شراب و سگ بازی، از او موجودی عیاش، هوس باز و بی بند و بار ساخته بود.» (پس از پنجاه سال، صص ۸۷ ـ ۸۸) کار مسلمانان به آن جا رسید که چاره کار جز به قیام نبود و سرانجام امام حسین (علیه السلام) قیام نمود. از خواسته های او می توان دریافت که جامعه مسلمانان در آن روزگار گرفتار چه واقعیت های تلخی بود.حسین (علیه السلام) خواهان زنده شدن سنت و میراندن بدعت بود. همان سنتی که سال ها فراموش شده بود و همان بدعتی که همگان به آن خو گرفته بودند.او خود مردم آن روزگار را چنین توصیف نموده بود، مردم بندگان دنیایند، دین را تا بدانجا خواهانند که کار دنیا را با آن به سامان رسانند و آن گاه که روز امتحان فرا رسد، تنها اندکی از آنان دل در گروه دین دارند. حسین را سرانجام روز عاشورا در کربلا به شهادت رساندند. اما حقیقت ن است که آن ها از همان روز که اساس ظلم را بنیان نهادند، در کار کشتن حسین بوده اند. «حسین همچون پدرش مرد دین بود، نه مرد سیاست سازشکارانه و دین را همان می دانست که جدش از نخستین روزهای دعوت خود اعلام کرد، اجرای عدالت با گرفتن حقوق ضعیفان از متجاوزان. در حالی که در سراسر قلمرو اسلامی آن روزگار، نشانی از این عدالت دیده نمی شد، تشریفاتی که به نام دین در مسجدهای مکه و مدینه و دمشق و کوفه و بصره انجام می گرفت، چندان بهتر از مراسمی نبود که عرب پیش از بعثت محمد در مسجدالحرام در کنار خانه کعبه انجام می داد. تشریفاتی بی روح برای مردم فریبی یا خود را فریفتن. او در قیام خود خدا را می خواست؛ پس از خدا مردم را. او می دید آنچه خدای اسلام به نام عبادت بر مسلمانان واجب ساخته، به خاطر آن است که آنان را مسلمانانی پاک دل، پاک اعتقاد و مسلمان دوست بار آورد تا آنچه را که روح اسلام خواهان آن است تحقق یابد. از نظر او دین در نماز جمعه و خطبه آن که تمام کوشش خطیب صرف می شود تا جمله ها با سجع و قافیه ادا گردد خلاصه نمی گشت. او دین را سنت خدا می دانست که باید در اجتماع مردم جاری باشد. سنتی که در آن مردم با یکدیگر برابرند و هیچ نژاد بر نژاد دیگری برتری ندارد…» (پس از پنجاه سال، ص ۱۱۷) دکتر شهیدی در این کتاب از حقیقتی سخن می گوید که هرگز با گذشت زمان غبار کهنگی بر آن نمی نشیند. حقیقتی که مسلمانان همواره به یادآوری آن نیازمندند:«اگر جزئی بی عدالتی در اجتماعی پدید آمد و فوری برطرف نگردید، بی عدالتی هی دیگر را یکی پس از دیگری به دنبال خواهد داشت.» (پس از پنجاه سال، ص ۸۵) جامعه اسلامی همواره به کتاب پس از پنجاه سال محتاج است به خاطر هشداری که در آن نهفته است. هشداری خلاصه در این سوال که: «وقتی اصلی در اجتماعی به هم خورد، چه کسی ضمانت می کند که نسل هی بعد، اصل هی دیگر را به نفع خود به هم نزنند؟» (پس از پنجاه سال، ص ۳۲)
شنبه ، ۲آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هنر نیوز]
[مشاهده در: www.honarnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
گوناگون
پربازدیدترینها