واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: درباره بدعت در هیات های مذهبی زنجان -ایرنا - با فرا رسیدن ماه محرم، در کنار وجود الگوها و سبک های معقول عزاداری، در گوشه و کنار شهر، شاهد بروز برخی بدعت ها و تحریف ها در مناسک و آیین های سوگواری هستیم.
برگزاری آیین های مذهبی از قبیل مراسم عزاداری و سوگواری واقعه عاشورا، در کنار ثمرات و برکات فراوانی که در جامعه ما دارد، ممکن است در اثر پرداختن به فرم ها و اشکال ظاهری در معرض آسیب واقع شود. هیات های مذهبی،گروه های اجتماعی هستند که عضویت و شرکت در آن ها، اختیاری و بر اساس یک اعتقاد و باور درونی است. هیات ها با هدف زنده نگه داشتن شعائر و مناسبت های مذهبی با محوریت واقعه ی کربلا و بر اساس ساختار سه بخشی قاری قرآن، روحانی و مداح، تشکیل می شوند و اعضای آن ها از طریق روش های معمول و آدابی مشخص، رفتارهای جمعی و آیینی را به نمایش می گذارند. آن چه در هیات های نوپدید مذهبی به وضوح به چشم می خورد حذف یکی از عناصر اساسی هیات های مذهبی، با عنوان «واعظ و روحانی» است. شبه هیات های جدید خود را بی نیاز از روحانی می دانند و سخت مشتاق مداحی، آن هم با روش های جدید و در اشکال و فرم های خاص هستند.بدعت در لغت عبارت است از چیز نو پیدا شده که سابقه نداشته باشد. در اصطلاح عبارت است از روشی در امر دین که بی استناد به شریعت نهاده شده باشد. بدعت های مرتبط با واقعه عاشورا را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: دسته اول، تحریف ها و بدعت هایی است که در تاریخ واقعه عاشورا وارد شده است و دسته دوم، تحریف ها و بدعت هایی است که در اشکال و کیفیت عزاداری ها صورت گرفته است.«گروه اجتماعی» یکی از مفاهیم محوری جامعهشناسی است. کنشهای متقابل اعضای گروه موجب تحرک و پویایی گروهی میشود.از هماهنگی و سنخیتی که در اثر کنش ها و نفوذهای متقابل ایجاد می شود،رفتار گروهی پدیدار میشود. گونهای از رفتار گروهی، که جنبه عاطفی شدید دارد و بر کنشها و یا واکنشهای متقابل دورانی استوار است،«رفتار جمعی» نامیده میشود. کنشها یا واکنشهای مزبور به سرایت و واگیری اجتماعی میانجامد. یعنی بر اثر آن، اعضای گروه به سرعت و با شدتی فزاینده، رفتارهای یکدیگر را فرامیگیرند. در جلسات هیات های مذهبی که طیف مخاطبانشان بسیار متنوع تر از مخاطبان مساجد است، به طور عمده، از مکانیسم «کنش متقابل دورانی» استفاده میشود. بدین صورت که افراد گرد آمده، به وسیله «ذاکر و مداح» تحریک میشوند. این تحریک، واکنشی در افراد به وجود میآورد. این واکنش به طور متقابل در «ذاکر و مداح» مؤثر میافتد و واکنش شدیدتری را موجب میشود. این واکنش شدیدتر، خود تحریکی دوباره نسبت به آن افراد می شود و باز واکنش و تحریکی دیگر. به این طریق، همواره بر شدت واکنش آن افراد افزوده میشود و در نهایت با گسترش و شیوع در سطحی وسیع تر به سرایت و واگیری اجتماعی منتهی می شود.در حال حاضر حدود 1400 هیات مذهبی شناسنامه دار در سطح استان زنجان فعال هستند و اگرچه برخی بدعت ها در این هیات ها هم مشاهده می شود ولی از آنجا که مبلغان دینی در متن آن ها حضور تعریف شده ای دارند، نسبت به هیات های نوپدید با حجم کمتری درمعرض فعل بدعت آمیز واقع هستند. از سوی دیگر، هیات های ثبت نشده ای که آمار دقیقی از آن ها وجود ندارد،در گوشه و کنار شهر فعالیت های توجهی دارند. در سال جاری، سازمان تبلیغات اسلامی استان زنجان برای رصد و نظارت بر فعالیت هیأت های مذهبی با هماهنگی شورای مرکزی هیات ها و کانون مداحان، اکیپ های نظارت، دایر کرده است تا در صورت نیاز برای اجرای صحیح مراسم و آیین های دهه محرم، تذکرات لازم و اطلاعات جامع به جامعه هدف داده شود. اما به نظر می رسد دایره شمول چنین نظارت هایی بیشتر معطوف به هیات های شناسنامه دار باشد و کمتر پیش می آید که هیات های به اصطلاح زیر زمینی تن به چنین نظارت ها و توصیه هایی بدهند. چون اصولا نیاز و رغبتی از سوی این هیات ها برای شناسنامه دار شدن احساس نشده، که اگر می شد، خودشان برای این کار اقدام می کردند و تحت پوشش خدمات سازمان تبلیغات واقع می شدند. بروز بدعت ها از ناحیه برخی هیات ها با سبقه و نمودی مذهبی انجام می شود و همین امر هم جایی برای برخورد قهری باقی نمی گذارد. بنابراین زمینه بازتولید و شیوع و سرایت هر چه بیشتر بدعت و هنجارشکنی ها، فراهم می شود. رواج چنین آسیب هایی باعث زوال و از دست رفتن جنبه های عقلایی و منطقی و مفاهیم متعالی عرفانی و معرفتی دین و مذهب می شود و رفته رفته شکل یک عادت و رسم اجتماعی را می گیرد که صد البته عناصر حقیقی و والای آن مغفول می ماند.حسن اکبری، خبرنگار ایرنا زنجانفراهنگ 1569
29/07/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]