تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835741519
آیا افزایش جمعیت به سود جامعه است؟
واضح آرشیو وب فارسی:داغ نیوز: گر مطابق خواست دولتمردان ایران و پیرو طرح های افزایش جمعیت، جمعیت کشور ما در آینده افزایش چشمگیری پیدا کند، پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت. دسترسی این جمعیت به بهداشت و آموزش، پرهیز از فقر و گرسنگی و یافتن شغل مناسب از چالش های اساسی آینده ایران خواهد بود. خصوصا که امروز کشور ما با نرخ رشد اقتصادی پایین، پدیده رکود تورمی و نرخ بالای بیکاری مواجه است.امروز در ایران؛ با فرض مطلوبیت افزایش جمعیت در دهه های آینده، اولویت اول دستگاه های دولتی و عموم مردم باید کار و فعالیت در جهت حل معضلات اقتصادی باشد. اگر معضلات و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در کشور حل نشود، مشکلات زیست محیطی پابرجا بماند و روند مهاجرت به پایتخت و کلانشهرها ادامه یابد؛ افزایش جمعیت در سال های آینده فاجعه آفرین خواهد بود. در نتیجه آنچه امروز باید مدنظر باشد لزوم حرکت به سمت توسعه همه جانبه و پایدار است. اگر بدون تدبیر و کار کارشناسی جامعه را به سیاق فعلی تشویق به افزایش جمعیت کنیم به مشکلات کشور افزوده ایم. به گزارش سلامت نیوز، شاهین کارخانه دانشجوی مدیریت دانشگاه تهران در روزنامه آفتاب یزد نوشت: توسعه مقوله ای است که ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، صنعتی، تکنولوژیکی و زیست محیطی دارد. میزان توسعه یافتگی جوامع علاوه بر رشد اقتصادی به فرهنگ عمومی، کیفیت تاریخی آرمان ملت ها، منابع طبیعی و انسانی، مناسبات سیاسی(رابطه حکومت و مردم)، میزان رشد دانش فنی، ترویج آموزش و روابط بین المللی دارد. ژوزف استیگلیتز توسعه را گذار از مناسبات ناکارآمد اجتماعی، روش هایسنتی تفکر و تولید و بهره برداری از بهداشت و آموزش و پرورش و روش های پرهزینه تولید، توزیع و مصرف به روش های مدرن می داند. توسعه این توانایی را به انسان می دهد که در حوزه زندگی بهتر، انتخاب های موثری داشته باشد. در مسیر توسعه؛ حدود انتخاب های انسان ها روز به روز در حوزه های مختلف زندگی گسترش می یابد. رشد اقتصادی و نوسازی اجتماعی فرآیندی پیچیده و درهم تنیده است، با توسعه قابلیت های ذهنی و کرداری انسان، حقوق اقتصادی انسان همراه و همگام با آزادی و حقوق مردم سالارانه آن ها در توسعه انسانی مورد توجه قرار می گیرد. حال با پذیرش این اصل که انسان منشا پیشرفت و توسعه است و با توجه به سیاست های جمعیتی دهه های گذشته در ایران، سوال پیش روی ما این است که تشویق جامعه به افزایش جمعیت در شرایط فعلی ایران چقدر ممکن و چقدر مطلوب است؟ آیا در سیاست افزایش جمعیت، به مقوله پیشرفت اقتصادی و توسعه پایدار توجهی شده است یا خیر؟ در این مقاله سعی می شود با تکیه بر نظریه های اقتصادی به این پرسش پاسخ داده شود که آیا افزایش نرخ رشد جمعیت به سود جامعه ماست؟ در اندیشه اقتصادی جدید، انسان منشاء و محور توسعه و پیشرفت است. در گذشته تحت تاثیر اندیشه ارسطو که طبیعت را منشا ثروت می دانست و نظریه جمعیتی مالتوس که افزایش جمعیت را تهدید و معضل می دانست، دیدی بدبینانه به افزایش جمعیت وجود داشت. مالتوس افزایش جمعیت را محصول زاد و ولد بیش از حد ناشی از رفتار غیرمسئولانه انسان ها می دانست. او معتقد بود زوج ها با تسلیم شدن به لذات جسمانی، فرزندان بیشتری به دنیا می آورند و جمعیت به شکل تصاعدی شروع به رشد می کند. اما کمبود منابع طبیعی و مواد غذایی در نهایت موجب مرگ و میر ناشی از گرسنگی و در نتیجه کاهش جمعیت می شود. آدام اسمیت که با کتاب ثروت ملل آغازگر و نظریه پرداز اقتصاد دوران جدید محسوب می شود معتقد بود ثروت ملل در سایه گسترش روابط مبادله ای، تقسیم کار و بالارفتن بهره وری نیروی کار به طور پیوسته افزایش می یابد و پویایی آن ناشی از نظم بازار است. نظم بازار یا نظم خودانگیخته (که فون هایک آن را اساس فردگرایی راستین می نامد) نسبت به روابط بین انسان ها خصلتی درونی دارد، یعنی ناشی از قواعد رفتاری خاص انسان هاست و مستقل از انسان وجود ندارد. در نظم بازار مورد نظر آدام اسمیت منافع فردی و جمعی هماهنگی دارد و در یک جهت است. علی رغم اینکه از دید اسمیت بازار نوعی نظم طبیعی (خودجوش یا خودانگیخته) است و نتیجه طراحی آگاهانه انسان نیست؛ اما چون نتیجه رفتار خاص انسان هاست، واقعیتی بیرون از انسان ندارد. از این منظر است که رشد و توسعه منشا انسانی دارد و ناشی از وضعیت طبیعت محیط نیست. منابع طبیعی و کمیت و اندازه آن جزئی از مجموعه متغیرهای نظام اقتصادی است و محاسبه مقادیر آن به سطح پیشرفت تکنولوژیکی مربوط است. برخلاف تصور مالتوس نرخ رشد جمعیت تابعی از عوامل اقتصادی و اجتماعی است و وابسته به میزان تولید مواد غذایی نیست. در واقع می توان گفت تولید ثروت به میزان بهره وری (کارآیی و کارآمدی) بستگی دارد. نرخ رشد جمعیت نیز مستقل و جدا از نظام اقتصادی نیست. مالتوس رشد سریع جمعیت را تهدیدی علیه وضع زندگی گروه های فقیر جامعه می دانست و برای کاهش رشد جمعیت ازدواج در سنین بالا را توصیه می نمود. پیروان و طرفداران جدید مالتوس، رشد جمعیت را تهدیدی برای کل بشریت می دانند و فشار جمعیتی را تهدیدی برابر با جنگ هسته ای می شمارند و کنترل نرخ رشد جمعیت را مجاز می دانند. در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی طرفداران نرخ رشد جمعیتی صفر طیف وسیعی را شامل می شدند که همگی متاثر از نظریه مالتوس بودند. رابرت مک نامارا، رئیس وقت بانک جهانی در کتاب ابعاد توسعه (The dimensions of development) در سال ۱۹۷۳ می نویسد:« بزرگ ترین مانع پیشرفت اقتصادی و اجتماعی در میان اغلب ملت های دنیا، در جهان توسعه نیافته، رشد سریع جمعیت است… تهدید مقاومت ناپذیر فشار جمعیتی مشابه تهدید جنگ هسته ای است… هر یک از این دو تهدید می تواند نتایج فاجعه باری به وجود آورد. مگر اینکه اتحاد سریع و عقلایی در مقابل این تهدیدات تشکیل گردد.» روند رشد جمعیت چگونه بوده است؟ رشد شدید و سریع جمعیت دنیا از حدود دو قرن پیش آغاز شد. دلیل این اتفاق پیشرفت های اقتصادی و بهداشتی بشر بود. بهبود در وضع تغذیه عمومی، غلبه بر بیماری های واگیردار، گسترش و تسهیل امکانات حمل و نقل، دسترسی به آب سالم و بهداشتی و… از جمله این پیشرفت ها بود. به همین سبب روند افزایش جمعیت ابتدا از کشورهای غربی شروع شد. اصل گذار جمعیتی اصل گذار جمعیتی بیان می کند که با شروع توسعه اقتصادی و گسترش بهداشت عمومی، ابتدا میزان مرگ و میر کاهش می یابد و در نتیجه نرخ رشد جمعیت افزایش می یابد. اما در ادامه جریان توسعه، به علت تحولاتی که در بافت و ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و نیز تغییراتی که در فرهنگ و تفکر جامعه رخ می دهد، میزان موالید کاهش پیدا می کند. در نتیجه نرخ رشد جمعیت روند نزولی به خود می گیرد. میزان موالید و مرگ و میر برابر و حتی میزان موالید کمتر می شود. هرم سنی جامعه در سمت سنین بالا پهن تر می شود و جمعیت به سوی سکون و پیری می گراید. این وضعیت در برخی از کشورهای اروپای غربی به وضوح تجربه شده است. نکته مهم در مورد کشورهای در حال توسعه آن است که دامنه افزایش جمعیت در مرحله دوم گذار جمعیتی (یعنی کاهش میزان مرگ و میر در نتیجه رشد اقتصادی و بهبود وضعیت بهداشت، آموزش و سلامت)برای کشورهای در حال توسعه بسیار گسترده تر از کشورهای توسعه یافته است. دو دلیل برای این پدیده توسط کارشناسان ذکر شده است. اولا اینکه در جوامع اروپای غربی و شمالی در دوران پس از رنسانس ازدواج در سنین بالا رایج بود، همچنین نسبت افراد مجردی که هیچ گاه ازدواج نمی کنند بالا بود. در نتیجه نرخ موالیدنسبتا پایین بود. دلیل دوم اینکه در کشورهای در حال توسعه روند بهبود وضعیت بهداشت و سلامت و به طور کلی توسعه در مدت به نسبت کوتاه تر و به طور ناگهانی اتفاق می افتد. از طرف دیگر، با توجه به اینکه حجم جمعیت در جوامع در حال توسعه در آغاز دوران گذار نسبت به کشورهای غربی بسیار بزرگ تر بود، می توان فهمید که چرا افزایش جمعیت در کشورهای درحال توسعه شدت بالایی داشت. اما تئوری گذار جمعیتی به ما می گوید که این رشد انفجاری نامحدود نیست و بالاخره متوقف می شود. چه تحولاتی موجب کاهش زاد ولد و کوچک شدن خانواده ها می شود؟ کارشناسان بر پایه دو نظریه اصلی، دو دلیل عمده برای این پدیده بیان کرده اند. ۱- تئوری میکرو اقتصادی مدرن ۲- نظریه جریان ثروت بین نسل ها (نظریه کالدول) براساس تئوری میکرواقتصادی مدرن؛ ابعاد خانواده، یا تعداد فرزندان، در چارچوب مدل میکرواقتصادی تقاضای مصرف کننده توضیح داده می شود. در این مدل تقاضا برای داشتن فرزندان تابعی است از: درآمد خانوار، مطلوبیت داشتن فرزندان، مطلوبیت یک فرزند بیشتر، هزینه آموزش و بزرگ کردن آن ها، درآمد و نفع آتی فرزندان برای والدین، قیمت و مطلوبیت سایر کالاها. این مدل کاملا مشابه مدل انتخاب مصرف کننده است و کاربرد آن بیشتر در کوتاه مدت است. تئوری دیگری که چگونگی اندازه خانواده را از لحاظ اقتصادی توضیح می دهد عبارت است: از نظریه جریان ثروت بین نسل ها که توسط کالدول ارائه شده است. کالدول به منظور تحلیل جمعیت شناسانه، جوامع کمتر توسعه یافته را به سه دسته تقسیم می کند. جوامع ابتدایی، سنتی و در حال گذار. جامعه ابتدایی به زحمت از وضعیت تولید معیشتی ساده بیرون آمده و به علت آسیب پذیری زیاد در مقابل تهدیدات داخلی وخارجی میزان مرگ و میر در آن بالاست. جامعه سنتی با کشاورزی اسکان یافته، تولید برای فروش، تجارت و صنایع دستی، قوام و نظام بهتری نسبت به جامعه ابتدایی دارد. اما هم در جامعه ابتدایی و هم در جامعه سنتی، خانواده گسترده و نرخ باروری بالاست. نرخ موالید زیاد در این جوامع یک ضرورت اقتصادی و بیش از آن، یک ضرورت حیاتی برای بقای جامعه (به دلیل بالا بودن نرخ مرگ و میر) است. نکته مهمی که در تئوری کالدول وجود دارد این است که در جوامع ابتدایی و سنتی جریان منابع (ثروت) عمدتا از فرزندان به طرف والدین یا به طور کلی از جوان تر ها به سوی مسن ترهاست و والدین به فرزندان به عنوان پشتوانه ای برای دوره پیری خود می نگرند. سهم فرزندان در درآمد که در مزرعه یا خانه کار می کنند از هزینه نگهداری آنها بیشتر است. در اینگونه جوامع داشتن فرزند بیشتر یک امتیاز اقتصادی است. در جامعه انتقالی، از سنتی به صنعتی مدرن، جریان منابع ثروت بین نسل ها تغییر جهت می دهد و معکوس می شود. کالدول معتقد است که مدرنیزه شدن زندگی اجتماعی و فرهنگی منجر به این معکوس شدن جریان ثروت بین نسل ها می شود، و این تحول موجب محدود شدن میزان باروری می گردد. کالدول می گوید که خود این معکوس شدن تنها به دنبال یک تحول فرهنگی امکان پذیر می شود، لذا شدت و ضعف کاهش موالید در مرحله سوم گذار جمعیتی بستگی به سطح مقاومت جامعه در مقابل این تحول فرهنگی دارد. آیا افزایش جمعیت نامطلوب است؟ طبق نظریه گذار جمعیتی، توسعه اقتصادی ابتدا موجب رشد جمعیت و سپس خود به عنوان کنترل کننده آن عمل می کند. اما برخی از اقتصاددانان و صاحب نظران جمعیتی، معتقدند که افزایش جمعیت، به علت اینکه در جوامع در حال توسعه ابعاد فوق العاده وسیعی به خود می گیرد، خود تبدیل به مانعی برای توسعه اقتصادی می شود. در این صورت دور باطلی به وجود می آید که اقتصاددانان توسعه به آن “تله جمعیتی” می گویند. کسانی که مخالف رشد جمعیت هستند سه دلیل عمده را مطرح می کنند؛ ۱- محدودیت منابع طبیعی ۲- مشکل استفاده مطلوب از نیروی کار ۳- مشکل کمبود پس انداز و سرمایه گذاری در مورد محدودیت منابع طبیعی و به طور کلی منابع اقتصادی، باید گفت که پرداختن به آن بدون در نظر گرفتن وضعیت نظام اقتصادی و سطح پیشرفت تکنولوژی فاقد معنی و اعتبار است. دومین دلیلی که توسط نئومالتوسی ها بیان شده به استفاده مطلوب از نیروی کار مربوط می شود. آن ها می گویند تعداد زیاد فرزندان موجب می شود که اکثریت جمعیت نابالغ وقت خود را صرف بزرگ کردن آنها کنند، در نتیجه فعالیت های تولیدی کاهش می یابد که تئوری های میکرواقتصادی و جریان ثروت بین نسل ها این ادعا را نقض می کنند. سومین ادعا به مشکل کمبود پس انداز و سرمایه گذاری می پردازد. آن ها معتقدند در شرایط نرخ رشد بالای جمعیتی سرمایه ها در جهت حفظ سطح زندگی موجود برای جمعیت فزاینده مصرف می شود و به توان تشکیل سرمایه تولیدی لطمه می زند. کمبود سرمایه کافی به معنی بهره وری پایین و عدم امکان رشد اقتصادی است. این استدلال بر این اصل متکی است که انباشت اولیه سرمایه پیش فرض توسعه اقتصادی است. اما طی مطالعاتی که در دهه ۱۹۵۰ انجام شد، بیان شد که رشد سرمایه کل نمی تواند توضیح دهنده رشد تولید در غرب باشد. سایمون کوزنتس و دیگر محققان، به این نتیجه رسیدند که انباشت سرمایه سهم اندکی در توسعه اقتصادی غرب داشته است. نتیجه کار آن ها بیان می دارد که: «برای رهایی از فقر نیازی به انباشت سریع سرمایه ها نیست. آنچه ضروری است تحول در طرز فکر و عاداتی است که مخالف پیشرفت مادی است؛ آمادگی برای کار در چارچوب بازار به جای تولید معیشتی و به کار بستن یک مشی سیاسی مناسب. تشکیل سرمایه پیش شرط پیشرفت مادی نیست، بلکه پدیده ای است همزمان با آن.» در واقع انباشت سرمایه همراه با توسعه اقتصادی به وجود می آید و جریان آن را تسریع می کند. تجربه برخی از کشورهای صادرکننده نفت، از جمله کشور ما، به وضوح نشان می دهد که فراهم بودن امکانات سرمایه ای به خودی خود نمی تواند گره گشای مشکل توسعه نیافتگی باشد. کشور ما در دهه های اخیر واردکننده خالص سرمایه مالی و فنی به میزان زیادی بوده اما این توان عظیم سرمایه ای نتوانسته توسعه پایداری برای جامعه ما به ارمغان بیاورد. در مرحله اول، افزایش یکباره درآمدهای نفتی درآمد ملی سرانه و سطح رفاه فردی را بالا می برد اما این تحول هرچند واقعی را نباید با توسعه اقتصادی اشتباه گرفت. با افزایش صادرات نفت درآمد سرانه هم افزایش می یابد اما این افزایش درآمد سرانه هیچ گونه ارتباطی با میزان فعالیت اقتصادی مردم ایران ندارد. در چنین شرایطی رشد سریع جمعیت درآمد سرانه را (با فرض ثبات درآمد نفتی) کاهش می دهد، اما نمی توان نتیجه گرفت که رشد جمعیت مانع توسعه اقتصادی است. در شرایط مناسب اقتصادی، رشد جمعیت محرک مهمی برای رشد اقتصادی و افزایش سطح زندگی افراد است، چرا که با افزایش جمعیت، نیروی کار لازم برای استفاده مطلوب از منابع اقتصادی فراهم می آید و از سوی دیگر بازارهای ضروری برای جذب کالا و نیز امکان سودآوری تولید در سطح وسیع فراهم می آید. به بیان دیگر؛ افزایش جمعیت می تواند هم از جهت تقاضا و هم از جهت عرضه عوامل اقتصادی نقش اساسی در توسعه اقتصاد داشته باشد. متفکرانی مانند جولیان سایمون معتقدند که افزایش جمعیت موجب بالارفتن بهره وری اقتصاد می گردد چرا که از یکسو امکان تقسیم کار گسترده تر و استفاده بیشتر از صرفه جویی های ابعاد تولید فراهم می آید و از سوی دیگر چارچوبی برای نیازهای فزاینده جدید، محرکی برای پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی می گردد. نتیجه اینکه؛ مشکل کشورهای در حال توسعه مثل کشور ما، نرخ رشد جمعیت نیست بلکه کندی رشد اقتصادی است. درست است که با روند فعلی در آینده نه چندان دور جامعه ما دچار پیری جمعیت می شود اما آنچه مانع رشد اقتصادی است نه افزایش جمعیت، نه کاهش نرخ رشد جمعیت و نه کمبود سرمایه است. بلکه شیوه تفکر، ارزش ها و عاداتی است که مانع به وجود آمدن نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مناسب با توسعه می شود. در طی سی سال گذشته نرخ رشد جمعیت جهانی از ۲ درصد به ۵/۱ درصد در سال کاهش یافته و از دید کارشناسان انتظار می رود این روند تداوم یابد. طبق آمارهای جهانی انتظار می رود طی ۳۵ سال آینده، ۵/۲ میلیارد نفر به جمعیت جهان افزوده شود که ۹۰ درصد آنان در کشورهای درحال توسعه زندگی خواهند کرد. اگر مطابق خواست دولتمردان ایران و پیرو طرح های افزایش جمعیت، جمعیت کشور ما در آینده افزایش چشمگیری پیدا کند، پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت. دسترسی این جمعیت به بهداشت و آموزش، پرهیز از فقر و گرسنگی و یافتن شغل مناسب از چالش های اساسی آینده ایران خواهد بود. خصوصا که امروز کشور ما با نرخ رشد اقتصادی پایین، پدیده رکود تورمی و نرخ بالای بیکاری مواجه است. امروز در ایران؛ با فرض مطلوبیت افزایش جمعیت در دهه های آینده، اولویت اول دستگاه های دولتی و عموم مردم باید کار و فعالیت در جهت حل معضلات اقتصادی باشد. اگر معضلات و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در کشور حل نشود، مشکلات زیست محیطی پابرجا بماند و روند مهاجرت به پایتخت و کلانشهرها ادامه یابد؛ افزایش جمعیت در سال های آینده فاجعه آفرین خواهد بود. در نتیجه آنچه امروز باید مدنظر باشد لزوم حرکت به سمت توسعه همه جانبه و پایدار است. اگر بدون تدبیر و کار کارشناسی جامعه را به سیاق فعلی تشویق به افزایش جمعیت کنیم به مشکلات کشور افزوده ایم. منابع: ۱- RoberS.McNamara, The Dimensions of Development, London, pal- mal- press, 1973 ۲- میکل تودارو، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه دکتر غلامعلی فرجادی، سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۶۸ ۳- Simo- Kuzents, Towards a Theory of Economic Growth ۴- Julia- Simon, Theory of Populatio- and Economic Growth, oxford, 1986 سلامت اجتماعی سلامت نیوز › سلامت اجتماعی › آسیب های اجتماعی
چهارشنبه ، ۱۵مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: داغ نیوز]
[مشاهده در: www.daghnewz.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]
-
گوناگون
پربازدیدترینها