محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830371399
شهر و هويت شهرنشيني - غفار پارسا
واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: شهر و هويت شهرنشيني - غفار پارسا
شهر مجموعهاي از عوامل زندهو پوياست كه ژن هويتبخشي آن در طول زمان انتقال مييابد و عناصر و عوامل تشكيلدهنده محيط‌هاي آن اعم از ساختمان‌ها، گذرها و ميادين و ... مخلوق روح خلا‌ق ساكنان آن است.شهر در طول زمان رشد ميكند و در كنش متقابل با شهروندان قرار مي‌گيرد و چهره شهر آيينه چهره شهروندان مي‌شود. با آغاز دوره سرمايهداري، شكل توليد و سبك زندگي اين شهرنشينان تغيير كرده و تغييرات بافتي و تراكم به معناي امروزي آن پديد آمد.بر اثر اين تغييرات محيطي، هويت ساكنين و شرايط روحي و رواني آنان نيز ناخواسته تغيير ميكند و هويت جديدي بروز ميكند.
هويت يك معيار رشد است. به عبارتي ديگر وقتي يك شهر يا جامعه رشد ميكند، بخشي از صفات هويتش در جريان رشد تغيير ميكند و ساماندهي جديدي مييابد. در اين ساختار بايد هويت شهري به عنوان يك معيار براي توسعه و عاملي براي ارتقاي كيفيت محيط مطرح شود تا بتواند زمينه‌هاي مشاركت و امينت افراد را فراهم كند.
در اين معنا و مفهوم هميشه تداعي‌گر وجود زنجيره‌اي از خانواده‌ها با بسياري از ويژگي‌ها و بازخوردها و ارزش‌هاي فرهنگي نسبتاً مشابه در حيطه جغرافيايي با بافت و محدوده مشخص است.
از يك نگاه، محله مي‌تواند خود يك باشد. زماني كه وسعت يك محله به طور قابل‌توجهي افزايش مييابد، شاهد پديد آمدن و تولد واژهها و مفاهيمي همچون ، ، ، و نظاير آن مي‌شويم.
در بررسي تحليلي مفهوم آنچه كه توجه به آن از اهميت و ارزشمندي فوق‌العاده‌اي برخوردار است، مباني روانشناختي و اجتماعي است.
بيشتر مقوله‌هاي مربوط به هويت در محلهها بازسازي مي‌شود، مفهوم محله به‌عنوان واحد پايه و اوليه سازمان، كالبدي از فضاي ساختاري شهر است. اين واحد از تجمع پيوستگي كم يا زياد، معاشرت نزديك، روابط محكم همسايگي و اتحاد رسمي ميان گروهي از مردم به‌وجود مي‌آيد. اغلب در محلههاي شهري كيفيت واحد فيزيكي منطبق با رفتارهاي اجتماعي بوده و از اين رو هر محله واحد مشخصاتي جدا از ساير محلههاي شهري دارد.
محلا‌ت در گذشته صرف‌نظر از حجم و وسعت محله حدود عرفي خاصي داشته كه براي ساكنان آن مشخص و قابل شناسايي بوده است و هويت اكثر افراد با محلا‌ت شناخته مي‌شده و اهالي آن نسبت به محله و متعلقات آن تعصب داشته‌اند.
شالوده سازماندهي كالبدي- اجتماعي در شهرهاي قديم بر نظام محله‌بندي و سلسله مراتب تقسيمات آن ( بازار و مركز شهر ، محله ، كوي و...) استوار بوده كه هم به روابط اجتماعي و اقتصادي شهر و هم به روابط اداري، ارتباطي و خدماتي شهر، سازمان مي‌داده است.
محلههاي شهري از گذشته يكي از كانون‌هاي خرد و ملموس شكل‌گيري هويت‌هاي فرهنگي و تعلق اجتماعي هستند. ارزشها و هنجارهاي محلهاي نخستين برخورد ملموس افراد با هويت فرهنگي را شكل مي‌دهند و اغلب به صورت مناسبات روياروي، حس تعلق اجتماعي را تقويت مي‌كنند.
در محلههاي قديمي به‌ويژه محلههاي طبقه كم درآمد، ارتباط همسايگان با حس تعاون و همياري بيشتر بوده و ارتباط در چنين محله‌هايي از طريق مراكز مذهبي، باشگاه‌هاي ورزشي، قهوه‌خانه‌ها و كوچه‌ها صورت مي‌گيرد، اما در محلههاي مختص سكونت طبقه پر درآمد، روابط همسايگان تضعيف شده و كمتر به آن احساس نياز مي‌شود. در محلههاي قديم عمده زمان ساكنان محل، در كوچه و خيابان مي‌گذرد و براي ساكنان آن محيط محله بيش از فضاي داخلي خانه رضايتبخش بوده است ولي امروزه خيلي از ساكنان در چارچوب خانه خود محصور شده و ديگر از آن محلههاي قديمي خبري نيست.
به‌طور كلي عوامل محيطي نه تنها در زندگي مادي انسان‌ها اثر مي گذارند، بلكه در طرز تفكر و نگرش‌هاي آنها نيز مؤثر واقع مي شوند و زمينه شكل‌گيري فرهنگ‌ها را در اين رابطه به وجود مي‌آورند كه از محيطي به محيط ديگر متفاوت است.
بايد گفت در ميزان احساس تعلق محلهاي عامل وسعت، نقش اساسي دارد. به عبارتي هر اندازه سهولت دسترسي به مؤسسات عمومي و تجهيزات محلهاي با پياده‌روي امكان‌پذير باشد، در اين فرآيند احساس تعلق به محله افزايش مييابد.
استفاده از مؤسسات محله مثل مراكز مذهبي، باشگاه و قهوه‌خانه به مردم اين امكان را مي‌دهد كه خود را در يك محدوده كاملا‌ً مقيد احساس كرده و در نتيجه تعلق بيشتري نسبت به محله مسكوني خويش پيدا كنند؛ چرا كه اجتماع شهري باعث مي‌گردد كه كنش متقابل اجتماعي و جامعه مدني شكل گيرد و واحد مكاني كه اين كنش‌ها عمدتاً در آن شكل مي‌گيرد محله مي‌باشد.
بنابراين توجه به بعد اجتماعي محله قلمروهاي اجتماعي و غيركالبدي يكي از ضروريات محيط قابل زيست‌شهري است و ايجاد عناصر كالبدي كه بتوانند مرزهاي قلمرويي اجتماعي را هر چه بيشتر متبلور سازد، مي‌تواند به ساماندهي بيشتر كنش‌هاي متقابل در اجتماع انساني منجر شود.
ولي در آن سو هر اندازه كه دسترسي به نيازهاي روزانه و تغييرات شهري با اتومبيل صورت گيرد و فاصله حركت بيشتر باشد به همان اندازه احساس هويت و تعلق اجتماعي به شهر كاهش مييابد، بنابراين احياي مراكز هويت محلهاي از نيازهاي اجتماعي يك شهر است و براي جذب مردم به فضاي اجتماعي محله بايد شاخص‌هاي امنيتي، دسترسي، پياده، نظارت و انجام مراسم جمعي و آييني در فضاي شهري وجود داشته باشد ولي امروزه گسترش شهرنشيني و عدم ساماندهي معابر و شبكه بزرگراه‌ها موجب گسست محلههاي فرهنگي مشابه شده و در نتيجه به قطع ارتباط محلهها منجر شده است.
به‌طور كلي هويتبخشي و مشاركت اجتماعي محلهاي به‌عنوان يكي از زيرساخت‌هاي ساختاري- كالبدي داراي اهميت است. ادامه حيات شهري دليل بر اهميت محله در تكامل اجتماعي-رواني شهرنشينان است، بنابراين محله تبلور كالبدي اجتماع ومرز‌هاي آن تبلور حريم‌ها و قلمروها است.
شهرگرايي جديد در پي تلا‌ش به آميختگي اجتماعي، محيطي و مكاني است و يكي از عناصر مهم شهرگرايي جديد محله و محله‌گرايي است. به طوري كه اصول به كار رفته در طراحي يك محله شهري بايد براي كل شهر به كار گرفته شود.
مقايسه شهرهاي گذشته با امروز نشان مي‌دهد كه شهرهاي گذشته داراي ساختاري بسامان بوده و هويت محلهاي را تقويت مي‌كرده است، اما شهرهاي جديد ابتدا ساختار شهر را با شهرك‌هاي مسكوني، برج‌ها و آپارتمان‌ها كه جمعيت را از اقصي نقاط ايران در آن ساكن كرده است، تعريف ميكند.
همين موضوع باعث از بين رفتن محلا‌تي كه شهروندان در سايه آن احساس امنيت و آرامش مي‌كردند، شده است.
در چنين محيط‌هايي به ميزان دوري آحاد جامعه از ارزش‌هاي معنوي و معطل ماندن اصول مربوط، زمينه انواع ناهنجاري‌هاي اخلا‌قي و اجتماعي فراهم مي‌شود.
در شهرسازي و شهرنشيني دوران جديد، به دليل تسلط اقتصاد صنعتي و وسايل حمل و نقل ماشيني و گسترش وسيع ابعاد كالبدي شهر، مقياس‌هاي انساني تا حدود زيادي اعتبار خود را از دست داده است و محله كه يك سلسله مراتب كاملا‌ً نظارتي و مشاركتي بدون مديريت (مديريت حقوقي) شده است.
بايد گفت هويت شهري زماني معني‌دار خواهد بود كه تبلور عيني در فيزيك شهر داشته و در واقع كالبد بيروني و فيزيك شهر نمادي از هويت شهري باشد، ولي متاسفانه امروزه بسياري از شهرهاي بزرگ همچون تهران برگرفته از هويت شهروندان شده كه تا به امروز هيچ تعريف هويتي مشخصي از آنان نيز نشده است.
اين موضوع نشان مي‌دهد كه تهران داراي هويتي غير قابل تعريف شده است كه مشخص كردن اين مقوله‌ها و مولفه‌اي آن نيز براي خود كارشناسان شهرداري مشكل است.
بايد گفت هويت اساسا واژه‌اي خنثي است كه در اين راستا نمي‌توان گفت تهران شهري بي‌هويت است چرا كه همه آنچه تهران را از ساير شهرها جدا ميكند، هويتش است، ولي اين هويت را چگونه مي‌توان تعريف كرد درحالي‌كه هويت شهروندانش برگرفته از ساختمان‌هاي بزرگ و كوچك آن شده است.
امروزه كلا‌ن‌شهرهاي ايران و سازه‌هاي شهري آن را در دهه اخير مي‌توان سازه‌هايي ناميد و اين سازه‌ها، برپايه جهت‌گيري‌هايي در تلا‌ش هستند به كلا‌ن شهرهاي ايران، ظاهري مدرن بخشد، اما تجربه نشان مي‌دهد كه نه تنها اين كلا‌ن‌شهرها مدرن نشده‌اند، بلكه از وجه سنتي دلپذير خود نيز تهي گشته‌اند.
بايد گفت شهر با تكيه بر هويت وجودي خود كه منحصر به آن است، بايد در مسيري حركت كند كه برآمده از ويژگي‌هاي مثبت آن است؛ نه در مسير تخريب خود بر‌اند و نه تن به سكون دهد.
ساختمان‌ها و بناهاي تاريخي كه در اكثر محلهها ديده مي‌شد، نشان از طرز زندگي، كيفيت زندگي، آداب و رسوم، عقايد، ارزشها، هنجارها و بالا‌خره، فرهنگ هر جامعه‌اي دارد.
اين بناها در هر محله و شهري، هويت و شناسنامه مردم آن ناحيه را تشكيل مي‌دهند و در نقش يك عامل هويت‌ساز، بيانگر چيستي و كيستي يك جامعه يا يك شهر بوده و نمادي از هويت هر محله تعريف شده است.
در اين راستا اگر اين بناها به صورت يادمان در آيند، شهروندان با ديدن آنها از مسير نياكان و پدران خود آگاه مي‌شده و مردم به‌وسيله اين ميراث مي‌توانند جايگاه خود را در جامعه امروزي تعريف كنند، ولي متاسفانه آمارها نشان مي‌دهد امروزه در اثر گسترش ساختوساز شهري نصف بيشتر اين بناها از بين رفته است و اين موضوع تهديدي بر هويت تلقي مي‌شود.
بي‌اهميتي به اين آثار كه بخشي از هويت ملي است، بي‌اعتنايي به ريشه‌ها، ارزشها و اصالت‌هاي فرهنگي، هنري و تاريخي را بدنبال خواهد داشت و تهي‌شدن شهر از سنت، تهي شدن حافظه اجتماعي از هويت است.
بسياري از كارشناسان شهري بر اين عقيده هستند كه نماي ظاهري محله بايد به نوعي كالبد فرهنگي هر شهر محسوب شود، به‌طوري‌كه هر تازه‌واردي كه وارد محله مي‌شود، اوضاع فرهنگي آن محله را مورد سنجش قرار دهد ولي متاسفانه امروزه پيكره شهرها به گونه‌اي ساخته شده‌اند كه با هيچ اسلوب و اصول رفتار انساني سازگاري نداشته و ناهمگن‌اند؛ در نتيجه شهري با آپارتمان‌هاي در اندازه‌هاي كوچك و مشابه ساخته شده است كه هويت ايراني نداشته و نمي‌تواند هويت جمعي و محلهاي را تقويت كند.
در كنار اين موضوع با اينكه گروه‌هاي تعريف‌شده اجتماعي با قلمرو مشخص، محيط فيزيكي معين و كنش‌هاي متقابل كاركردي و اجتماعي و هويت تعريف مي‌شوند، ولي هنوز هم با گذشت سال‌ها در تهران يك طرح جامع كارآمد كه بتواند بر اساس خصوصيات فرهنگي همان ساكنان، محلهها را طراحي كند، وجود ندارد كه اين موضوع باعث نابودي هويت شهري شده و در نتيجه موجب بروز آشفتگي‌‌هاي توسعه شهري مي‌شود.
امروزه بيشتر ساختمان‌هاي شهرهاي بزرگ همچون تهران الگو گرفته از طرح‌هاي اروپايي است كه در اين مورد بايد گفت براي ارتقاي هويت تهران نياز به استانداردهاي ديگر شهرها وجود ندارد، چرا كه اساسا در قرن 21 هيچ استانداردي در شهرسازي وجود ندارد كه بتوان بر آن تكيه كرد. هيچ شهري نمي‌تواند استاندارد خود را به ديگر شهرها تحميل كند.
با تحليل معناي روانشناختي فضا براي افراد و گروه‌ها مي‌بينيم كه چگونه مكان‌هاي متفاوت هويت متفاوتي دارند. درك اينكه مردم فضا را چگونه در مي‌يابند و از آن استفاده مي‌كنند كمك ميكند تا برنامه‌ريزان به سمت حفظ وتقويت هويت محلي متوجه شوند.
در آخر بايد گفت اگر شهرها از نظمي دروني در رابطه با محيط اطراف خود برخوردار بود، صاحب هويتي مي‌شد كه به آساني قابل شناخت بود، اما در حال حاضر تاثير نيروها بر شكل به جاي آنكه مستقيم باشد، حاشيه‌اي و بهم‌خورده است.
هويت محلهاي و شهري زماني معني‌دار خواهد بود كه تبلور عيني در فيزيك شهر داشته باشد و اين كنش و رفتار يكايك شهروندان مي‌تواند به شهر، روح و هويت دهد به شرطي كه هنجار هويت درست فهميده شود.
* كارشناس ارشد جامعهشناسي تهران مركز
انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------
------------
يکشنبه 5 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 952]
-
گوناگون
پربازدیدترینها