واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: پایان دوران تفکر لرد کرزنی تهران-ایرنا- پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، در یاداشتی ساختار نظام بین الملل و جایگاه ایران در سطح منطقه و جهان را بررسی کرد.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، در این یادداشت که به قلم امیر علی آزادی و با عنوان «پایان دوران تفکر لرد کرزنی»است، آمده است:یکم. وقتی «سروانتس» شخصیت «آلونزو کیشانو» را در رمان «دن کیشوت» ترسیم می کرد، شاید هیچگاه تصور نمی کرد که روزی روزگاری در میانه ی قرن بیست ویکم نیز چنین افراد و شخصیت هایی پیدا شوند. رمان دن کیشوت سروانتس، ماجرای مرد مسکین و روستایی است که با خواندن کتاب هایی درباره ی زندگانی شوالیه ها، ناگهان احساس می کند که خودش یکی از آن قهرمان ها است که باید به اصلاح جهان بپردازد. دن کیشوت سعی می کند در «جهان جدید» با «روش های قدیم» زندگی کند و دست به تغییرات در جهان بزند. به همین سبب سفرهای طولانی را شروع می کند و در میانه ی همین سفرها، اعمال عجیب و غریبی از او سر می زند. نگاه دن کیشوت به اطرافش، نگاهی تخیلی و به دور از واقعیت است و همه چیز را در قالب ابزار جنگی می بیند. دن کیشوت در عین بی دست و پا بودن، توهم خود بزرگ بینی و قهرمان بودن نیز دارد و فکر می کند هر آنچه که تصور کند قابلیت اجرا دارد و می تواند به هر هدفی که مدنظرش است برسد. سرانجامِ داستان دن کیشوت متوجه می شود هر آنچه که تاکنون در فکر داشته، توهمی بیش نبوده است و واقعیت آن چیزی نیست که او تصور می کرده است. دوم. در آخرین روزهای قرن نوزدهم میلادی، لرد کرزن، وزیرخارجه انگلیس، در تبیین سیاست خارجی این کشور، خلیج فارس را جزئی از «منافع ملی انگلیسی نامید و این منطقه را از جنبه های استراتژیک، سیاسی، بازرگانی، نظامی و خطوط تلگرافی برای امپراتوری انگلیس حیاتی اعلام کرد. رؤیای اصلی کرزن، ایجاد یک حلقه و زنجیره طولانی از کشورهای تحت نفوذ به قیمومیت انگلیس از دریای مدیترانه تا سنگاپور در آسیا بود. در این میان، ایران حلقه گمشده این زنجیره بود. کرزن برای وصل این حلقه، قرارداد 1919 را طرح ریزی و به امضای دولت ایران رسانید. طبق این قرار داد ایران از نظر نظامی، اقتصادی و سیاسی تحت کنترل کامل انگلستان در می آمد. کرزن در سال 1898 در کتاب خود نوشت:«برتری و تسلط نفوذ روسیه در شمال ایران باید با تفوق و تسلط بریتانیا در جنوب ایران در حال تعادل و توازن باشد. الزامی وجود ندارد که به تقسیم ارضی کشور ایران بین دو قدرت بیاندیشیم و به نظر می رسد که هیچکدام از دو قدرت بریتانیا و روسیه تمایلی ندارند تا باری دیگر بر مسوولیت های خود بیفزایند. اما تقسیم ایران به مناطق نفوذ و کنترل و نظارت بر آن مساله ای است که با وجود چنین ملت وامانده و فرسوده و حکومتی رو به زوال در آینده غیر قابل اجتناب به نظر می رسد.»(1) کرزن همچنین به سختی مدافع آن بود که جنوب ایران به خصوص خلیج فارس به طور مطلق و انحصارا زیر نفوذ انگلیس قرار گیرد و برای حفظ همین برتری پیشنهاد کرد تا ایران به دو منطقه نفوذ تقسیم شود تا از این طریق راه نفوذ روسیه به خلیج فارس بسته شود.کرزن به رسم همیشگی استعمارگران، تقسیم و تسلط بر ایران و منابع آن را از روی خیرخواهی مطرح کرده و طی یادداشتی در خصوص قرارداد مذکور نوشت: «غرض آن نیست که ما اختیار ایران را به دست گرفته یا خواهیم گرفت، بلکه مقصود آن است که حکومت ایران دریابد که ما تنها قدرت بزرگ در همسایگی آن هستیم که به سرنوشت ایران سخت علاقه مندیم، می توانیم و مایل ایم.. ایران را در احیای ثروت هایش یاری کنیم.(2)کرزن پس از امضای قرارداد 1919 با رضایتمندی آن را شاهکاری دیپلماتیک به شمار آورد و اینگونه نوشت: «پیروزی بزرگی است و من به تنهایی آن را به انجام رساندم.»(3) انگلیسی ها معتقد بودند حکومت ایران راهی جز تبعیت از سیاست های آن ها ندارد و هر آنچه که آن ها اراده کنند را باید در داخل کشور عملیاتی شود. سوم. طی حداقل دو دهه اخیر نظم جهانی دستخوش تغییرات گسترده ای شده است. با بر هم خوردن نظم جهانی مد نظر آمریکا، مفهوم قدرت «هژمون» نیز از بین رفت و دیگر نمی توان آمریکا را هژمون دنیا دانست. موضوعی که حتی برخی از سیاسیون و تحلیل گران آمریکایی نیز به صراحت آن را بیان کرده اند. «هنری کسینجر» وزیرخارجه و استراتژیست مشهور آمریکا، مقطع فعلی را نقطه ی تحول مهم در تاریخ می داند چرا که از نظر او، قدرت لیبرال دموکراسی که پس از سقوط شوروی مورد قبول قرار گرفته بود، اکنون از سوی قدرت های جدیدی در معرض چالش قرار گرفته است. او در اظهار نظری می گوید: «ساختار جهانی آمریکا با دگرگونی های بسیاری مواجه شده و آمریکا دیگر توان تحمیل خواسته های خود به سایر بازیگران را ندارد. تنها راهکار آمریکا، معطوف شدن به چالش های درونی و نیز پذیرش نقش سایر بازیگران در صحنه ی جهانی است.» در همین رابطه «جک لیو»، وزیر دارایی آمریکا در اوایل سال 2014 در نشست اعضای شورای روابط خارجی آمریکا نیز تأکید می کند: «دولت آمریکا در حال سقوط است. کنگره باید برای نجات آن دست به کار شود.»(4)این البته همه ماجرای تحولات جهانی نیست. در دیگر سو، در کنار افول قدرت های سنتی جهان، باید افزایش قدرت برخی از بازیگران جدید را در صحنه ی منطقه ای و جهانی مد نظر قرار داد. «زبیگنیو برژینسکی»، مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا معتقد است: «باز توزیع قدرت جهانی وضعیتی را ایجاد کرده که در آن آمریکا دیگر تنها هژمون نیست. آمریکا باید این را به رسمیت بشناسد که اکنون جهان، جهانی بسیار پیچیده تر است.»5در این میان، بی تردید جایگاه جمهوری اسلامی به عنوان یکی از قدرت های نوظهور و تأثیرگذار در سطح منطقه و جهان نیز حائز اهمیت است.چنین تغییرات و تحولاتی، به وضوح نشانگر آن است که دیگر نمی توان نگاه «دن کیشوتی» و «لرد کرزنی» به جهان داشت. نه ساختار نظام بین الملل چنین چیزی را می پذیرد و نه بازیگران این نظام. ما در مرحله ی «شیفت پارادایمی» قرار داریم. شیفت پارادایم یعنی وضعیت زیر سوال رفتن شاخص های پارادایم سابق، و دوران انتقال به پاردایم جدید. دورانی که بی تردید، یکی از محورهای اصلی تحولات آن، ایران و یا بهتر بگوییم «انقلاب اسلامی» است.*پی نوشت ها:1. جرج کرزن. ایران وقضیه ایران. ترجمه وحید مازندرانی. تهران مرکز انتشارات علمی و فرهنگی1362.جلد 1.ص7372. هرولد جورج نیکلسون، آخرین سالهای زندگی سیاسی لرد کرزن، برگردان اصغر قراگوزلو،تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1380، ص1183. همان. ص 1194. http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=80515. www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931104001522سیام(1)**3070**1336
25/06/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]