واضح آرشیو وب فارسی:آخرین نیوز: مُصلحهاي مواد غذايي پرمصرف در طب سنتي
بهطور خلاصه ميتوان گفت در طب ايراني، مصلح به دوايي گفته ميشود كه يك خوردني يا آشاميدني را اصلاح کند، خواه ضرر آن را رفع نمايد يا به اثر بيشتر آن كمك كند يا قوت آن را حفظ كند يا شدت و تاثیر آن را كم کند يا موجب رسيدن غذا يا دوا به موضع خاص و مورد نظر آن شود و... در روش تغذيه سنتي ايرانيان، هميشه به همراهي «مصلح "ها با غذاها و دواهاي مختلف توجه ميشده و بسياري از خوراكيها و نوشيدنيها بدون مصلح مصرف نميشدهاند. اما متاسفانه امروزه بسياري از اين مصلحها كنار گذاشته شدهاند كه سبب كاهش كم و كيف جذب و هضم غذا و افزايش آثار و عوارض آنها خواهد بود. به پيرامون خود و غذاهايي كه ميخوريد توجه كنيد: خوردن برنج با زيره سياه، كاهو با سكنجبين، ماست با نعنا، پونه يا سياهدانه، كباب گوسفند با سماق، تخممرغ با دارچين، شير با عسل، عدسي و باقلا با گلپر، دوغ با كاكوتي، آويشن يا نعنا، ماهي با سير يا گردو، آبگوشت با دنبه و ترشي و... يا پختن گوشت و مرغ همراه با دارچين، زنجبيل و پياز و نمونههاي فراوان ديگر، هيچگاه صرفاً از سر تفنن يا توجه به مزه و رنگ غذاها نبوده است. حتي تركيب و دستور پخت غذاهاي اصيل ايراني نيز بسيار حكيمانه و طبيبانه بوده و مثلاً شما ليموعماني را در فسنجان يا گردو را در قيمه يا قورمهسبزي نميبينيد... و لازم است بدانيم كه همه اينها بر اساس دانش و تجربهاي عميق و حكيمانه به دست آمده و شكل گرفتهاند. آن اندازه از توجه به تغذيه اصولي و درست كه در طب ايراني به چشم ميخورد، كمتر در ديگر مكاتب طبي دنيا ديده ميشود. حكيمان ايرانزمين معتقد بودند: «اگر طبيب، درمان بيمار خود را از اصلاح غذاي او آغاز نكند، گويي بر كشتن وي جرأت يافته است»! پيشوايان ديني نيز اهميت بياندازه تغذيه را به ما گوشزد ميكنند . اصلاح تغذيه، يك ضرورت است
طب ايراني بر پايه نظريه اخلاط چهارگانه (سودا، صفرا، بلغم و خون) و نيز مفاهيم «مزاج» و كيفيتهاي چهارگانه سردي، گرمي، تري و خشكي بنا شده است. هر انساني بهطور سرشتي و ژنتيكي داراي طبيعت يا مزاجي است كه موجب ويژگيهاي خاص جسمي، روحي و اخلاقي در وي ميشود و رابطه او با دنياي پيرامونش و از جمله خوراكيها را هم تحت تاثير قرار ميدهد. در جهان آفرينش، علاوه بر انسانها، همه جانداران و حتي موجودات بيجان، رنگها، تصويرها، هواها، اقليمهاي جغرافيايي و... طبع و مزاج خاص خود را دارند. هر ماده غذايي هم، بسته به طبع و مزاج خود، وقتي وارد بدن ميشود موجب توليد نسبتي از اخلاط چهارگانه و ايجاد كيفياتي در بدن ميشود.
انتخابهاي مناسب با نوع مزاج
هر كسی بسته به طبع و مزاج خود، بايد خوراكيهاي مناسب حال خود را برگزيند و بيشتر آنها را مصرف كند. به عنوان مثال، فردي كه طبع گرم دارد، بايد غذاهاي سرديافزا مصرف كند تا گرمي زيادي او تعديل شود و در تندرستي و تعادل جسمي و گوارشي به سر ببرد. چنين فردي بايد كمتر گرمي بخورد و موقع خوردن غذاهاي گرم به اصلاح و تعديل آنها توجه داشته باشد. البته تذكر دوباره اين نكته، مهم است كه «مصلحها لزوماً و صرفاً به اصلاح عوارض و كيفيات بد خوراكيها مربوط نيستند و ديگر اينكه گاهي براي يك خوردني يا نوشيدني، مصلحهاي مختلفي بر اساس فرد خورنده يا ديگر شرايط محيطي توصيه شده است.
مصلح برنج
طبيعت برنج خشك است اما در گرمي و سردي آن، حكما اختلاف دارند و بعضي آن را سرد، بعضي گرم و بعضي معتدل دانستهاند. حقيقت آن است كه برنج «مركبالقوي» است و در گرممزاجان، گرمي و در سردمزاجان، سردي پديد ميآورد. البته روش پخت برنج هم مهم است زيرا اگر آن را در آب بجوشانند و آبكش كنند و چلو بپزند، جرم آن، سرد و آب آن، گرم ميباشد اما اگر كته يا دمپخت كنند، مايل به گرمي خواهد بود.
مصلح ماست و دوغ
ماست و دوغ سرد وتر است و هرچه ترشتر و رقيقتر باشد، سردي وتري آن بيشتر خواهد بود. خوردن ماست براي افراد سردمزاج و كساني كه معدههاي سردي دارند مناسب نيست، ديرهضم است و مواد نامناسبي توليد ميكند كه به درد بدن نميخورند و ميتوانند موجب بيماريهاي گوارشي، پوستي، عصبي و مفصلي شوند. مصلح ماست هم ادويه گرم چون نعنا، پونه، گلسرخ، كاكوتي، زنيان، فلفل سياه، آويشن، سياهدانه و بهويژه زنجبيل است.
مصلح ماهي
كيفيت غالب در ماهيها، تري است. ماهيهاي درياي خزر بيشتر سرد و تر و ماهيهاي خليج فارس، بيشتر گرم وتر هستند. به همين خاطر خوردن ماهيها همراه با دوغ و ماست و سركه و ترشيها و ديگر خوردنيهاي افزاينده سردي وتري يا خوردن ماهي در فصلهاي سرد بهويژه زمستان بسيار نهي شده است. به همين خاطر است كه در پختن ماهيها از سبزيها و ادويه گرم و مايل به خشكي استفاده ميشود.
مصلح عدس
عدس براي افراد سوداويمزاج و كساني كه دچار ضعف بينايي، بواسير، برخي مشكلات گوارشي و ادراري هستند، مناسب نيست و زياد خوردن آن موجب غلظت خون، كاهش بينايي، برخي مشكلات روحي چون اندوه و افسردگي، ايجاد برخي تودهها و ورمها، قولنج، بواسير، ديدن خوابهاي مشوش و... ميشود. مصلح عدس، پختن آن با
روغن كنجد تازه يا روغن گاو و سركه يا جو و خوردنش با گوشت يا گلپر است.
مصلح باقلا
باقلا ميتواند موجب نفخ و احساس سنگيني در سر و كاهش حافظه و همچنين ديدن خوابهاي آشفته و ايجاد خارش بدن شود.
به همين خاطر توصيه شده پوست آن را بكنند و در آب بجوشانند و آب آن را دور بريزند و سپس بپزند و با روغن بادام و ادويه گرمي چون آويشن، گلپر، فلفل، پونه، دارچين و قرنفل (ميخك) ميل كنند.
مصلح پنير: مغز گردو، آويشن، سبزيهاي معطر، سياهدانه، كنجد و زيره سياه
مصلح سالاد خيار و گوجه و كاهو: هويج+روغنزيتون و انواع ادويه بسيار گرم مانند دارچين، زيره، پونه، نعناع و...
مصلح مركبات: گلپر، نمك و عسل
مصلح عام غذاهاي گرم: سكنجبين
مصلح عام غذاهاي سرد: عسل
مصلح گوشتهاي گرم: گشنيز، سماق و مرزه
مصلح شير، كره و خامه
كره، روغن و ديگر چربيها و خوردنيهاي چرب، موجب تضعيف و رخوت معده ميشوند و اشتهاي فرد را از بين ميبرند و در صورت زيادهروي موجب اسهال ميشوند. به همين خاطر توصيه شده اين مواد هميشه به همراه نمك، شكر، عسل، مربا و... خورده شوند.
منبع: آرمان
چهارشنبه, 04 شهریور 1394 ساعت 05:06
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: آخرین نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]