محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1844441205
مدیریت هوش هیجانی در اخلاق فردی ـ اجتماعی با رویکرد اسلامی - بخش اول رویکرد مدیریت هوش هیجانی در اسلام
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: مدیریت هوش هیجانی در اخلاق فردی ـ اجتماعی با رویکرد اسلامی - بخش اول
رویکرد مدیریت هوش هیجانی در اسلام
اسلام برای مدیریت رفتار انسانی، مؤمنان را به خودآگاهی، خودسازی و تهذیب و شناخت فضیلت ها و زیبایی های اخلاقی تشویق می کند که مقدمه ای برای خداشناسی است.
بخش اول چکیده ابزار عقل برای اندیشیدن به شیوه منطقی، و هوش برای اندیشیدن به شکل انتزاعی، از مواهب خدادادی است. مکاتب مختلف بشری به گونه های متفاوتی به تبیین انسان و ویژگی های او پرداخته ولی از شناخت و تبیین همه جانبه درمورد انسان ناتوان بوده اند. اما دین اسلام به انسان به عنوان موجودی چند بعدی و دارای کارکردهای اخلاقی، توجه ویژه ای دارد. اسلام برای مدیریت رفتار انسانی، مؤمنان را به خودآگاهی، خودسازی و تهذیب و شناخت فضیلت ها و زیبایی های اخلاقی تشویق می کند که مقدمه ای برای خداشناسی است. این کنترلِ رفتارهای درونی و بیرونی، همان مدیریت هوش هیجانی است. هوش هیجانی یکی از مسائلی است که مدتی است بشر امروزی به آن توجه کرده، ولی اسلام از قرن ها پیش به زندگی بشر در ابعاد مختلف نگریسته است. قرآن کریم، نهج البلاغه، احادیث و روایات به عنوان مهم ترین منابع علمی ـ اخلاقی و تربیتی اسلام، در کنار دیگر امور زندگی، قابلیت ها و کارکرد هوش هیجانی را برای انسان ها به ویژه مؤمنان یادآور شده اند تا از طریق مدیریت عواطف و هیجانات در فعالیت های روزمره و رفتارهای انسانی ـ به خصوص در تعامل با انسان ها ـ به هدف غایی خلقت خود نزدیک شوند. واژگان کلیدی مدیریت اخلاقی، روابط اخلاقی، هوش هیجانی، ارتباط فردی، ارتباط اجتماعی، دیدگاه های اسلامی. طرح مسئله خداوند انسان را از بدو خلقت دارای عقل و هوش، و او را در تصمیم گیری ها و اجرای امور زندگی مختار آفرید. ازآن رو که زندگی انسان نه جبر است و نه اختیار، بلکه چیزی است میان این دو، خداوند قدرت اختیار را به انسان عطا نمود تا با استفاده از نعمت عقل و تفکر مقدرات خود را تغییر و زمینه تعاملات بهتر را بین خود و همنوعان بیشتر نماید. حال پرسش این است که ابزار قوی برای کنترل عواطف و تصمیم گیری ها در رفتار انسان کدام است؟ آیا می توان با آن ابزار در زندگی فردی و اجتماعی مدیریت کرد؟ پاسخ اجمالی اینکه، با استفاده بهینه از عقل برای امور منطقی، و هوش برای امور انتزاعی، می توان کنترل روحی و روانی انسان را به صورت کاربردی و رفتاری در دست گرفت. این مدیریت و ظهور و بروز روابط متعالی و بسیاری از مسائل فراتر از آن که حُسن و قُبح آن تاکنون بر بشر آشکار نشده، در قرآن کریم و نهج البلاغه و احادیث و روایات به وضوح آمده و با عناوین ثواب، حلال و مباح یا گناه و مکروه مشخص شده است. در جامعه کنونی که افراد به مهارت های کاری تخصصی و خاص دست می یابند و مهارت ها و شغل ها به ظرافت از یکدیگر تفکیک شده، ارتباط و تعامل بین افراد هنوز هم ضروری است. هرچند که در برخی جوامع این تعامل کم رنگ شده و پس از مدتی به لزوم آن پی برده اند، در اسلام از ابتدا ضمن تشویق به مبادله مهارت شغلی و فکری و دانش فنی بین افراد جامعه، داشتن روحیه ای اجتماعی و تعاون در امور ـ برای شکوفایی روابط متقابل شخصی و اجتماعی ـ تأکید شده است. در این پژوهش روابط متعالی و ضروری انسانی با استفاده از قرآن کریم، نهج البلاغه و منابع علمی ـ اسلامی مورد تحلیل قرار می گیرد و موارد کاربردی آنها برای پیشبرد اهداف والای انسانی پیشنهاد می گردد. هوش هیجانی (1) (EQ) تعریف عقل: واژه عقل مصدر «عَقَلَ یعْقِلُ»، در اصل از ریشه «عقال» به معنای زانوبند شتر است که بدین معانی آمده: بستن، بند آوردن، به زمین زدن، به بلوغ رسیدن، پی بردن، فهمیدن و درک کردن. دهخدا معنای خرد، دانش، فهم، شعور، دانایی، ادراک، دریافت، هوش، فراست، تدبیر، تمییز و قوّه ممیزه را نیز ذکر می نماید. (میردریکوندی، 1392: 5) هوش به معنای «قدرت درک روابط بین پدیده ها» و عقل به معنای «قدرت شناخت و تشخیصِ آمیخته با ارزش و التزام» است. با نگاهی اجمالی به تعاریف هوش، درمی یابیم که در همه آنها یک نقطه اشتراک محوری وجود دارد: قدرت درک روابط بین پدیده ها. (همان: 9) ریشه همه ادراکات انسان از ادراکات حسی اوست. به تعبیر دیگر، ادراکات حسّی، «مادر» همه «معقولات» است و این نظریه بسیاری از فلاسفه اسلامی است. در میان فلاسفه یونان «ارسطو» نیز طرف دار همین نظر بوده است. (مکارم شیرازی، 1392: تفسیر آیه 2 سوره انسان) هوش هیجانی به توانایی درک، کنترل و ارزیابی احساسات اشاره می کند. (Kendra chery, 2013: 1) هوش هیجانی (EQ): توانایی در شناسایی، استفاده، درک و مدیریت احساسات در راه مثبت است؛ آن هم برای ارتباط مؤثر، همدردی با دیگران، از بین بردن استرس، غلبه بر چالش ها، و خنثی کردن تضاد. (Jeanne Segal, Ph.D., and Melinda Smith, 2013: 1) «هوش هیجانی از عقل جداشدنی نیست و بخشی از آن به حساب می آید. هوش هیجانی دارای دو محور اساسی ارتباط درون فردی و ارتباط برون فردی است که این دو محور از محورهای هفت گانه عقل به حساب می آیند». (میردریکوندی، 1392: 11) مفهوم هوش عاطفی اصطلاحی فراگیر است که مجموعه گسترده ای از مهارت ها و خصوصیات فردی را دربرمی گیرد. این مفهوم معمولاً بر مهارت های میان فردی و درون فردی اطلاق می گردد که فراتر از حوزه مشخصی از دانش پیشینِ بهره هوشی و مهارت فنی یا حرفه ای است. (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 360) وی سینگر (2) هوش هیجانی را این گونه تعریف می کند: هوش به کارگیری عاطفه و احساس در جهت هدایت رفتار و افکار، ارتباط مؤثر با همکاران، سرپرستان و مشتریان و نیز استفاده از زمان در چگونگی انجام دادن کار برای ارتقای نتایج. (قربانی و همکاران، 1388: 148) «هوش عاطفی برای تصمیم گیری مهم است؛ زیرا نحوه اثربخشی شما در مدیریت احساسات خود و درک احساسات دیگران می تواند بر کیفیت تصمیمات شما تأثیرگذار باشد.» (معمارزاده تهران و همکاران، 1387: 41) در تعریفی دیگر می خوانیم: «هوش هیجانی، فرد را از نظر هیجانی ارزیابی می کند؛ به این معنا که فرد به چه میزانی از هیجانات و احساسات خود آگاهی دارد و چگونه آنها را کنترل و اداره می کند. نکته قابل توجه در راستای هوش هیجانی این است که توانایی های هوش هیجانی ذاتی نیستند، [بلکه] آنها می توانند آموخته شوند». (مختاری پور، 1384: ش 165، 19) هوش عاطفی از دیدگاه دانیل گلمن یک جنبه مهم مهارت های انسانی لازم، هوش عاطفی است که دانیل گلمن آن را این چنین تعریف می کند: توانایی اداره خودمان و روابطمان به نحو کارآمد. (ایران نژاد پاریزی، 1391: 35) قابلیت های هوش هیجانی قابلیت های هوش هیجانی در دو مقوله مورد بحث قرار می گیرد که شامل کنترل هیجانات و اعمال و قابلیت های فردی و کنترل اعمال و رفتار مثبت در مواجهه با دیگران و قابلیت اجتماعی است. این طبقه بندی در جدول 1 مشخص شده است. (قربانی و همکاران: 154) جدول (1): قابلیت های هوش هیجانی الف) قابلیت فردی خودآگاهی ـ آگاهی هیجانی ـ خودارزیابی صحیح ـ خودباوری خودگردانی ـ خودکنترلی ـ وظیفه شناسی ـ قابل اعتماد بودن ـ انطباق پذیری ـ نوآوری انگیزش ـ رشدگرایی ـ تعهد ـ ابتکار ـ خوش بینی ب) قابلیت اجتماعی همدلی ـ شناخت / درک دیگران ـ بالندگی دیگران ـ خدمت مداری ـ هدایت تنوعو ـ آگاهی سیاسی صورت های اجتماعی ـ نفوذگذاری ـ ارتباطات ـ مدیریت تضاد ـ رهبری ـ تسریع تغیر ـ پیوندسازی ـ تشریک مساعی و مشارکت ـ ظرفیت های گروهی مؤلفه های هوش هیجانی در جدول (2) مشخص شده است. (همان: 160) جدول (2) مؤلفه های هوش هیجانی مؤلفه های هوش هیجانی به چه معنا چگونه قابل تشخیص است خودآگاهی بازشناسی احساسات، تمایلات و خلق و خوی خود 1. ابزار احساسات 2. داشتن حس صادقانه نسبت به خود 3. شناخت نقاط قوت و ضعف خویش مدیریت برخورد بتوانید تکانه ها و خلق و خویتان را کنترل و قبل از انجام هر عملی نخست بیندیشید 1. آرام 2. یکپارچگی، صداقت و اعتمادسازی درونی 3. پذیرفتن تغییرات 4. استفاده کردن از فرصت ها انگیزش علاقه و اشتیاق فراوان به کار، داشتن توان و اراده قوی برای تحقق اهداف 1. اشتیاق رسیدن به موفقیت 2. ابتکار عمل و خلاقیت 3. بازگشت پذیری آگاهی اجتماعی شناخت احساسات دیگران و چگونگی برخورد با واکنش های هیجانی افراد 1. گوش دادن دقیق 2. از منظر دیگران به مسائل نگریستن 3. شناخت فرهنگ سازمانی 4. توجه به مشتریان مهارت های اجتماعی تحکیم روابط، تفاهم و توسعه چارچوب های کاری، توانایی اراده و برخورد مناسب با تضاد و تغییر 1. تحکیم برقراری ارتباطات 2. قاطعیت 3. بالندگی دیگران 4. روحیه دادن و پشتیبانی از تغییرات 5. شناختن تشابهات اثربخشی رهبری دارد. به زعم گلمن هرچه عملکرد شخص بالاتر باشد، قابلیت های هوش عاطفی ـ به عنوان عامل اثربخشی ـ بیشتر است. این تأییدی قوی است برای در نظر گرفتن اینکه هوش عاطفی یکی از سرمایه های رهبری به شمار می آید. گلمن هوش عاطفی را به پنج قابلیت تقسیم می کند و معتقد است که برای هدف توسعه رهبری می توان آنها را آموخت: 1. خودآگاهی: توانایی درک احساساتمان و پی بردن به تأثیر آن بر کار خودمان و دیگران. 2. خودمدیریتی: توانایی تفکر قبل از اقدام و ایجاد نظم در تمامی امور مربوط به خودمان. 3. انگیزش: توانایی سعی مستمر به منظور رسیدن به هدف های عملکرد (نه برای دستیابی پول یا مقام). 4. آگاهی اجتماعی: توانایی درک احساسات دیگران و بهره گیری از آن برای برقراری رابطه بهتر با آنها. 5. مدیریت روابط: توانایی سازگاری با دیگران و ایجاد روابط خوب و شبکه ای. (ایران نژاد پاریزی، 1391: همان: 399) مؤلفه های هوش هیجانی از دیدگاه بارـ اون هوش هیجانی، بنا به نظر بار ـ اون به پنج مؤلفه تقسیم می گردد. افرادی که تعداد بیشتری از این مؤلفه ها را در خود بیابند، هوش هیجانی بالاتری دارند. این مؤلفه ها عبارت است از: 1. مهارت های درون فردی شامل خودآگاهی هیجانی، جرئت، خودتنظیمی، خودشکوفایی و استقلال؛ 2. مهارت های میان فردی شامل روابط میان فردی و روابط اجتماعی؛ 3. سازگاری شامل مسئله گشایی، بورس واقعیت و انعطاف پذیری؛ 4. کنترل استرس شامل تحمل استرس و کنترل تکانه؛ 5. خُلق عمومی شامل عادی و خوش بینی. (قربانی و همکاران: 151) هر فرد در هر موقعیتی با افراد جامعه در ارتباط است و بنا به ضرورت، معاشرت در زندگی بخشی از زندگی اجتماعی محسوب می شود. انسان برای ارتباط مفیدتر باید اطلاعات خود را در شیوه اِعمال مدیریت در حالات روحی گفتار، اعمال و رفتار، افزایش دهد. صد البته به نظر نگارندگان ضرورت داشتن اطلاعات مدیریت هوش هیجانی کمتر از داشتن دیگر اطلاعات زندگی نیست. امروزه دانشمندان نیز پس از قرن ها تأکید اسلام به ضرورت این امر آگاه شده اند. دانیل گولمن می گوید: من از طرف داران بسیار قوی در آموزش این برنامه های اجتماعی، عاطفی و یادگیری در هر مدرسه در سراسر جهان هستم. (Daniel Goleman, 2103: 2) انسان باید بکوشد که تا مدیریت هوش هیجانی، هم رفتار، کردار، عواطف و احساسات خود، و هم با نوع کنش مثبت، واکنش شخص مقابل را مدیریت کند تا بتواند رضایت خاطر خود و دیگران و در نهایت رضایت خالق هستی را به دست آورد. ازاین رو تأکید در این پژوهش ـ بیشتر درمورد افراد مسلمان و مؤمن تأکید می شود که باید به عنوان الگو و نمودی از خصلت های والای خداوند و نیروی جاذبه اسلام، در تعاملات خود با دیگران باشند. در رویکرد دینی، رابطه انسان با دیگران با عطف توجه به نیازمندی های بندگان خدا، رضایت کردگار را در حوزه ارتباطی انسان موحد رقم می زند. با این توصیف، انسان ها نیازمند رابطه با خلق خدا هستند و در این عرصه در رفع نیاز های دیگران خواهند کوشید. (شفیعی و همکاران، 1388: 102) توانایی ها و مهارت های تشکیل دهنده هوش عاطفی ویژگی ها و توانایی های هوش در سه دسته مفهومی، تعاملی و رشد طبقه بندی می شوند: 1. مفهومی: این ویژگی عملکرد ذهنی را برپایه شیوه های مهارتی و رفتاری نشان می دهد. توانایی های شما براساس شدت و مدت دوام، حالات هیجانی و نحوه اداره هیجانات سنجیده می شود. 2. تعاملی: هوش هیجانی از مجموعه توانایی های همبسته و وابسته با دیگر مهارت های هوشی شکل می یابد. تعامل دو یا چند سویه، بین مهارت های هوش های افراد به وجود می آید و شرایط بهره گیری از هوش چند سویه را فراهم می آورد. 3. رشد: این ویژگی بیانگر آن است که هوش با گذر زمان و کسب تجربه، از دوران کودکی تا بزرگسالی رشد می یابد. (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 360) رویکرد مدیریت هوش هیجانی در اسلام آفرینش جهان هدفمند بوده و خلقت انسان نیز با هدف است. ازاین رو بر ماست که در مقام خلیفه الهی در زمین، با افکار، گفتار، حرکات و اعمال خود، هدفمند بودن خلقت را در زندگی به اثبات برسانیم. قرآن با مطرح ساختن انسان به عنوان خلیفه خداوند در زمین و ارج نهادن به انسان در سوره مبارکه اسراء (آیه 70) می فرماید: «ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنها را بر بسیاری از آفریده های خود برتری دادیم.» [بدین گونه، قرآن] به ارزش و عظمت وجودی انسان اشاره می نماید تا انسان با پیمودن راه کمال، مظهر اسما و صفات الهی باشد. (اکبری، 1390: 35) قرآن کریم در شناخت انسان برای احترام به خود و دیگران، در آیه 8 سوره مؤمنون عزت مؤمنان را هم راستای با خدا و رسول او می شمارد: «و حال آنکه عزت از آنِ خدا و فرستاده او و مؤمنان است ...». (مصباح یزدی، 1392: 55) انبیا نیز آمدند تا در این راه حامی و راهنمای انسان باشند و مسیر سعادت و تعالی بشری را برای تمام زمان ها و مکان ها مشخص نمایند و او را به قله ای دعوت کنند که در آنجا همه فضایل جمع است. از آنجاکه خداوند انسان را برای هدف «ابتلا و امتحان» و تکامل آفریده است، مقدمات وصول به این هدف را در وجود او آفریده و نیروهای لازم را به او بخشیده. این همان هدایت «تکوینی» است. سپس در اعماق فطرتش عشق به پیمودن این راه را قرار داده و از طریق الهامات فطری، مسیر را به او نشان داده و از این نظر هدایت «فطری» نموده، و از سوی دیگر رهبران آسمانی و انبیای بزرگ را به تعلیمات و قوانین روشن برای «ارائه طریق» مبعوث کرده و به وسیله آنها هدایت «تشریعی» فرموده است، و البته تمام این شعب سه گانه هدایت، جنبه عمومی دارد و همه انسان ها را شامل می شود. (مکارم شیرازی، 1392: تفسیر آیه 2 سوره انسان) از میان انبوه مواردی که می توان مدیریت هوش هیجانی را بر آنها اِعمال کرد، پنج معیار را که مورد نظر گولمن است با نوع نگاه ویژه اسلامی بررسی می کنیم. 1. خودآگاهی: گولمن در تعریف این معیار می گوید: «فرد باید بصیرت داشته باشد و از حالات درونی، نقاط قوت و ضعف و منابع درونی خود آگاه باشد. این معیار شامل سه زیرمعیار است». (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 362) جایگاه خودآگاهی در آموزه های دینی بسیار والاست و به شناخت و آگاهی ...، در این تعالیم، تأکید فراوان شده است. در میان این شناخت ها، خودآگاهی موقعیتی ممتاز دارد؛ به گونه ای که هیچ شناختی به درجه اهمیت آن نمی رسد. (تحفت العقول: لا معرفه کمعرفتک بنفسک) این جایگاه در منابع دینی با تعابیر گوناگونی برجسته شده که برترین حکمت (غررالحکم دررالکلم، ج 1: افضل الحکمه معرفه الانسان نفسه)، برترین عقل (غررالحکم دررالکلم، ج 1: افضل العقل معرفه الانسان نفسه)، برترین شناخت (غررالحکم دررالکلم، ج 1: افضل المعرفه معرفه الانسان نفسه)، مفیدترین شناخت (غررالحکم دررالکلم، ج 2: معرفه النفس أنفع المعارف)، آخرین درجه شناخت (غررالحکم دررالکلم، ج 2: غایه المعرفه أن یعرف المرء نفسه) و کامل ترین شناخت (عیون الحکم و المواعظ: معرفه النفس أکمل المعارف)، نمونه ای از این تعابیر است. (علوی، مهر 1391: 12) خداوند بشارت می دهد که انسان از وضعیت خویش آگاه است و همین آگاهی وجه تمایز انسان از دیگر آفریده هاست تا او را از بی خبری، پوچی و گرفتاری در ورطه گناه برهاند. خداوند در سوره قیامت آیه 14 می فرماید: «بلکه انسان خود به وضع خویش بیناست». (انصاریان، 1389: 577) همچنین خداوند در سوره انسان آیه 2 می فرماید: «انسان را از اختلاط نطفه آفریدیم تا او را بیازماییم و شنوا و بینایش کردیم». (پور جوادی، 1373: 577) جمله «نَبْتَلِیه» اشاره به رسیدن انسان به مقام «تکلیف، تعهد، مسئولیت، آزمایش و امتحان» است و این یکی از بزرگ ترین مواهب خداست که به انسان کرامت فرموده و او را شایسته «تکلیف و مسئولیت» قرار داده است، و از آنجاکه «آزمایش و تکلیف» بدون «آگاهی» ممکن نیست، در آخر آیه اشاره به ابزار شناخت و چشم و گوش می کند که در اختیار انسان ها قرار داده است. (مکارم شیرازی، 1392: تفسیر آیه 2 سوره انسان) زیر معیارهای خودآگاهی عبارت است از: یک. آگاهی عاطفی: به معنای آگاهی و شناخت فرد نسبت به عواطف خود و تأثیرات آنهاست. (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 362) به طورکلی در ماهیت انسان دو نظریه وجود دارد: 1. نظریه مادیون: اساساً هستی با ماده برابر است و انسان پدیده ای کاملاً مادی است؛ به گونه ای که همه ابعاد وجودی او براساس قوانین مادی توجیه می شود. 2. نظریه الهیون: انسان علاوه بر جسم، روح مجرد نیز دارد که با حواس پنج گانه قابل درک نیست، ولی با عقل و معرفت حضوری و شهود باطنی قابل اثبات است. روشن است که اسلام به این نظریه قائل است. به نظر اسلام روح مستقل از بدن بوده و اصالت و هویت انسانی به اوست. انسان به جز جسم، دارای ویژگی هایی مانند درک و شعور، «خودآگاهی»، تمایلات و رغبت ها و نیز قدرت تصمیم گیری و اراده است». (نجاری، 1386: 40) تبدیل شدن به یک آدم بهتر، مهربان تر و ماهرتر نیازمند آموزش (رفتار جدید، افکار و انگیزه های جدید) است. پس همان طور که خودمان را بهتر می شناسیم، بهتر می فهمیم که چه باید بکنیم تا «آن»ی که می خواهیم، بشویم. (نجفی پور، 1386: 17) دو. خودارزیابی صحیح و دقیق: به مفهوم آگاهی فرد از محدودیت ها و نقاط قوت خود است. (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 362) انسان در مقام خلیفه الهی باید حرکات و سکناتش نمودی از خصلت های الهی باشد و در نیت و گفتار و کردار برای خود شأن و مقام و مرتبه خاصی قایل بوده و در پرهیز از اعمالی که دور از شأن آدمی است، دقت فراوان داشته باشد. بدیهی است که خداوند در بین مخلوقاتش نگاه و لطف ویژه ای به انسان داشته، از او انتظار ویژه ای دارد. این امر مسئولیت انسان را نسبت به دیگر مخلوقات به مراتب بیشتر می کند؛ چنان که خداوند در آیه 165 سوره انعام می فرماید: «اوست که شما را در زمین جانشین قرار داد و برخی از شما را بر برخی دیگر به درجاتی بالا برد تا شما را در آنچه عطا کرده بیازماید ...». (انصاریان، 1389: 150) وقتی طبیعت بنیادی خود را کشف می کنید و درمی یابید به راستی کیستید، خود آن شناخت، یعنی توانایی برآورده ساختن هر رؤیایی که دارید؛ زیرا قدرت و امکان جاودانید. آن قدرت قیاس ناپذیر، که بوده و هست و خواهد بود؟ قانونِ توانایی مطلق را می توان قانون وحدت نیز خواند؛ زیرا در کثرت نامحدود حیات، وحدت جانیِ یگانه نهفته و همه چیز را فراگرفته است. میان شما و این حیطه نیرو، ذره ای جدایی وجود ندارد. حیطه توانایی مطلق، ضمیر خودتان است و هرچه در طبیعت راستین خود بیشتر تجربه کنید، به حیطه توانایی مطلق بیشتر نزدیک تر خواهید شد. (خوشدل، 1387: 13) علی(علیه السلام) در ارزیابی خصلت های مؤمن و نشانه های فرد به عنوان عضو مؤثر و سازنده در جامعه، می فرماید: «شادی مؤمن در چهره او، و اندوه وی در دلش پنهان است، سینه اش از هر چیزی فراخ تر و نفس (اماره) او از هر چیزی خوارتر است ... نرم خو و فروتن است.» (نهج البلاغه، 1390: حکمت 333) سه. اعتماد به نفس: به معنای اطمینان از ارزش ها و ظرفیت های خود است. (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 362) 2. خودتنظیمی: مدیریت عواطف یا خودتنظیمی، دومین معیار شامل مدیریت حالات درونی، محرک های آنی و منابع درونی شخص است. این معیار شامل پنج زیرمعیار است که در ادامه می آید. یک. خودکنترلی: به معنای مسئولیت پذیر بودن در مقابل عملکرد شخصی است. (همان) نظریه مکان کنترل از جولیان روتر، درباره نظام اعتقادی افراد در رابطه با منابع تقویتی است. در این نظریه چنین فرض شده است که افراد از لحاظ اعتقاد به مکان کنترل به دو دسته تقسیم می شوند: گروهی که موفقیت ها و شکست های خود را به شخص خود [منسوب می کنند]، و گروهی که موفقیت ها و شکست های خود را به عوامل محیطی بیرون از خود نسبت می دهند. گروه اول، ... افراد دارای منبع درونی کنترل نامیده شده اند و گروه دوم ... افراد دارای منبع بیرونی کنترل نام گرفته اند. افراد دارای منبع درونی کنترل معتقدند که رویدادهای مثبت زندگی درنتیجه نقشه ریزی دقیق و کوشش پیگیر خود آنها به دست می آید. لذا برای هرگونه عمل و رفتار خود و پیامدهای ناشی از آن قبول مسئولیت می کنند. از سوی دیگر، افراد دارای منبع بیرونی کنترل بین رفتار خود و رویداد ها هیچ گونه رابطه علت و معلولی نمی بینند و بخت و اقبال، تصادف، یا اشخاص دیگر را مسئول نتایج رفتار خود می دانند. درنتیجه برای اعمال و رفتار خود قبول مسئولیت نمی کنند. (سیف، 1389: 240) اسلام بر روش اول، یعنی منبع درونی کنترل تأکید می ورزد و اشخاص را به دلیل داشتن اختیار و تعقل مسئول تصمیم و عملکرد خود می داند. خداوند در آیه 7 سوره اسراء می فرماید: اگر نیکی کنید، به خود نیکی کرده اید و اگر بدی کنید، به خود بدی کرده اید. (انصاریان، 1389: 282) نیز در سوره آل عمران آیه 30 درمورد پاسخ گو بودن انسان و مسئولیت پذیری در قبال اعمالش می فرماید: روزی که هر کس آنچه از کار نیک انجام داده و آنچه از کار زشت مرتکب شده، حاضر می یابد و آرزو می کند که ای کاش میان او و کارهای زشتش زمان دور و درازی فاصله بود. (همان: 54) «یکی از اصول حاکم بر رفتار آدمی که مورد پذیرش قرآن است، اصل ارتباط عمل با عامل است. ازاین رو، اگر اعمال آدمی خیر باشد، عامل نیز خیر، و اگر شر باشد، او نیز شرور خواهد بود؛ یعنی عمل و رفتار نیک انسان، از نیک بودن عامل حکایت می کند، چنان که بدی عمل نیز از شرور بودن عامل خبر می دهد: «فاعل الخیر منه و فاعل الشرّ منه.» (نهج البلاغه، کلمات قصار 32) امام صادق(علیه السلام) فرمود: «أحسن من الصدق قائله و خیر من الخیر فاعله.» (مجلسی، 1404: 69) پس آن چنان میان فعل و فاعل، رابطه است که گویا عمل، همان عامل است و عامل، همان عمل.» (وطن دوست، 1391: 90) دو. قابلیت اعتماد: حفظ معیارهای درستی، صداقت و درستی است که از این طریق در افراد اطمینان ایجاد کند.» (حیدری تفرشی و همکاران، 1390: 362) پی نوشت: 1. Intelligency Emotional. 2. Weisinger. منابع و مآخذ الف) کتب نهج البلاغه (حضرت علی(علیه السلام))، شریف رضی، 1390، ترجمه محمد دشتی، قم، دار البشارت، چ 5.
احمدی، مسعود, 1388, مدیریت اسلامی (اصول، مبانی، مفاهیم و الگوها)، ساری، انتشارات پژوهش های فرهنگی, چ 4.
اکبری، محمود, 1390, بیماری های اخلاقی؛ درمان های قرآنی، قم، فتیان, چ 1.
اندرو. جی. دوبرین, 1387, روان شناسی کاربردی ـ اثربخشی فردی و سازمانی، ترجمه غلامرضا معمارزاده طهران، حجت طاهری گودرزی و ابوالفضل قیتانی، تهران، انتشارات اندیشه های گوهربار، چ 1.
انصاریان، حسین، 1389، قرآن کریم، قم، آئین دانش، چ 1.
ایران نژاد پاریزی، مهدی، 1391، مدیریت (در هزاره سوم)، تهران، نشر مدیران، چ 1.
پورجوادی، کاظم، 1373، قرآن مجید، ترجمه پورجوادی، تهران، بنیاد دائرهالمعارف اسلامی.
پیروز، علی آقا، ابوطالب خدمتی، عباس شفیعی، سید محمود بهشتی نژاد، زیر نظر الوانی سید مهدی، 1389، مدیریت در اسلام، قم، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ 7.
تفرشی، ابراهیم، 1385، جرعه ای از مدیریت، کاشان، مرسل، چ 2.
تونی بازان، 1388، نیروی نبوغ خلاق، ترجمه حورزاد صالحی، تهران، انتشارات پل با همکاری نشر خلاق، چ 3.
توویلا دیل، 1386، مدیریت فرایند انگیزه، ترجمه بهزاد رمضانی، تهران، نشر دایره، چ 3.
جیمزای. اف. استونر، ادواردفری من آر. و گیلبرت دانیل آر.، 1389، مدیریت، ج 2، ترجمه علی پارساییان و سیدمحمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی، چ 3.
حیدری تفرشی، غلامحسین و اسدالله خدیوی و رضا یوسفی، 1390، تئوری های سازمان و مدیریت در دنیای پسامدرن، تهران، فرهنگ سبز، چ 1.
داودی، محمد، 1389، اخلاق اسلامی ـ مبانی و مفاهیم، قم، دفتر نشر معارف، چ 1.
دیباک، چوپرا، 1387، هفت قانون معنوی موفقیت، ترجمه گیتی خوشدل، نشر قطره، چ 16.
سلطانی، علی، 1388، مدیریت اسلامی، یزد، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی یزد، چ 1.
سیف، علی اکبر، 1389، روان شناسی پرورشی نوین، روان شناسی یادگیری و آموزش، تهران، نشر دوران، چ 9.
شفیعی، عباس، ابوطالب خدمتی، علی آقا پیروز، زیر نظر دکتر حسن میرزایی اهرنجانی، 1388، رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی (سطح گروه)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ 2.
علوی، سید جعفر، 1391، مهارت تغییر رفتار دیگران در آموزه های دینی، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم رضوی، چ 1.
ـــــــــــــــ ، 1391، مهارت های زندگی با نگاه دینی: خودآگاهی، همدلی و حل مسئله، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم رضوی، چ 3.
قربانی، محمود، وحید ثانوی گروثیان، غلامرضا معمارزاده، حسن بخشایی و حمید افشاری، 1388، مدیریت رفتار سازمانی، مشهد، پژوهش توس، چ 1.
کافی، محمدمهدی، 1388، شمیم سیب بهشت، قم، انتشارات مؤسسه امام هادی(علیه السلام)، چ 2.
کریس، وایدنر، 1389، هنر تأثیرگذاری، ترجمه امیرحسین مکی، تهران، نسل نواندیش، چ 1.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، 1391، گزیده اصول کافی، ترجمه محمدمهدی رضایی، قم، دفتر نشر معارف.
مردمی، ابوالقاسم، 1391، چهل نکته مدیریتی از نهج البلاغه، تهران، دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(علیه السلام)، چ 1.
مکارم شیرازی، ناصر، 1392، تفسیر آیه 2 سوره انسان، پایگاه اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ـ قرآن کریم، ص 578. http://makarem.ir/Quran
ملکوتی فر، ولی الله، 1380، کیمیای عمل نگاهی به رساله زاد السالک ملا محسن فیض کاشانی، سبزوار، نشر آژند، چ 1.
نجاری، رضا، 1386، مبانی مدیریت اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چ 3.
نجفی پور، فرشاد، 1386، انگیزه، تهران، نسل نواندیش، چ 1.
هیئت محققین پژوهشکده قرآن و عترت، 1390، آشنایی با مفاهیم نهج البلاغه، تهران، انتشارات معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی (پژوهشکده قرآن و عترت)، چ 1.
وطن دوست، رضا، 1391، عمل در قرآن، مشهد، دانشگاه علوم رضوی، چ 2. ب) مقالات دانش، شکرالله، 1392، «کار از دیدگاه امام علی(علیه السلام)»، تهران، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی. http://www.ido.ir/a.aspx?a=1390012807
ماهنامه معرفت، ش 163، سال 20، تیر 1390، ص 52 ـ 35.
مختاری پور، مرضیه، 1392، «مدیریت و رهبری با هوش هیجانی»، ماهنامه تدبیر، تهران، سال 16، ش 165، بهمن 1384، ص 20 ـ 18.
مصباح یزدی، 1392، «بررسی شیوه تربیتی امام خمینی»، روزنامه کیهان، ش 20508، 12/3/1392، ص 7 (معارف).
مکارم شیرازی، ناصر، 1392، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی. makarem.ir/compilation/Reader.aspx?lid=0&mid=16591&catid=6507
میردریکوندی، رحیم، 1392، «مقایسه تحلیلی عقل دینی و هوش شناختی»، سامانه نشریات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، پایگاه اینترنتی: marifat.nashriyat.ir ج) منابع لاتین Daniel Goleman 2013, What is big think, Web site: http://bigthink.com/videos/ daniel-goleman-introduces-emotional-intelligence.
Jeanne Segal, Ph.D., and Melinda Smith March 2013, Five Key Skills for Raising Emotional Intelligence, Web site: http://www.helpguide.org/mental/ eq5_ raising_ emotional_intelligence.htm.
Kendra chery, 2013, What Is Emotional Intelligence?, Web site: http://psychology. about.com/od/personalitydevelopment/a/emotionalintell.htm حمید نهاردانی: مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار، سبزوار، ایران. علی امینی زاده: مدرس گروه معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری. فرزانه کیوانلو: دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خراسان رضوی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش نامه اخلاق 21 ادامه دارد...
94/04/15 - 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 135]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها