واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش فارس از آداب و رسوم قدیمیهای قم در ماه رمضان
سنتهایی که فراموش کردهایم / خاطرههایی که باید دوباره زنده شوند
آیینها و رسومات قدیمی نشان از یک پشتوانه فرهنگی در ایران اسلامی دارد که طی سالیان دراز در فرهنگ مردم این خطه رسوخ داشته و به نوبه خود از قداست والایی برخوردار بوده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، اگرچه آیینها و سنتهای قدیمی این روزها به کمرنگی گراییده و رهسپار فراموشی شده، اما رسوم ویژهای که مختص ماه مبارک رمضان است و شوق دیدار این مهمانی باشکوه را دارد نباید رو به زوال برود چرا که در قفای این آئینها سالها اندیشه و فرهنگ غنوده است. مشخص است در جامعهای که همه سرشان گرم گوشیهای تلفن، تلویزیون، کامپیوتر و اینترنت و وسایل ارتباط جمعی است دیگر شور و اشتیاقی که قدیمیها در برپایی آیینهای رمضان داشتند جایی ندارد. در ایام قدیم در میان جمع بودن اصلی همگانی و الزامی بود و حتی روزهای ماه رمضان هم مامنی از شور و شوق بود. در چنین ایامی همه با تجمع در مسجد محل و یا خانه یکی از همسایگان از احوال هم جویا میشدند و با قرائت دسته جمعی قرآن و احادیث از فضیلت این ماه بهرهمند میبردند، بنا بر این نخستین مسئلهای که با ورود به این ماه رواج گستردهای مییافت صله رحم بود که در آیات و روایات اهل بیت (ع) بسیار تأکید شده است بهگونهای که رفت و آمدها و جویا شدن از حال یکدیگر جزو اصلی برنامههای روزانه هر خانوادهای بود. آیینهای سنتی قدیم الایام قم در ماه فیض الهی هر نقطه از خطه پهناور ایران در ماه مهمانی خدا دارای آداب و آیینهای خاص خود بوده است. قم نیز به عنوان شهری پایبند به سنتهای دیرینه در این روزها آداب ویژه خود را داراست. اگرچه بسیاری از این رسوم در خاطرات جا خشک کرده است اما با نگاهی اجمالی به زندگی مردم قدیمی در برخی روستاهای قم متوجه میشویم که هنوز هم هستند خانوادههایی که بافت آنها پرجمعیت و بهطور دسته جمعی متشکل از پدربزرگ، مادربزرگ، عموها و...است و هنوز هم آداب ورسوم آن ایام در زندگیشان به چشم میخورد. از این نظر برای مطلع شدن از آداب و رسوم روزهای ماه رمضان سری به یکی از قدیمیترین روستاهای استان قم زدیم. فتح الله میرزایی یکی از پیرترین اهالی روستای آمره در گفتوگو با خبرنگار فارس درباره سنتهای قدیمی اهالی ده میگوید: با وجود اینکه سالیان دراز از شکل گرفتن آیینهای ماه رمضان میگذرد هنوز هم در این روستا خانوادهها در استقبال، گذران و وداع با این ماه عزیز آیینهای قدیمی را دارند و هنوز هم روح معنویت و صفای آن روزها بر خانوادهها گسترده است. وی ادامه میدهد: آیینی که در سالهای اخیر کمتر مورد توجه بوده رسم سحرخوانی است. در آن زمانها خبری از کوک کردن ساعت یا تلویزیون برای اطلاع از وقت سحر نبود و افرادی در مساجد یا بر پشت بامها با خواندن مناجات اهالی محل را از سحر مطلع میساختند یا با گرفتن چراغی در دست، همسایههای مجاور را بیدار میکردند. میرزایی ادامه داد: قدیمیان قم همیشه پیش از شروع ماه مهمانی خدا مانند هر مهمانی دیگری بلکه بسیار بیشتر، با خانه تکانی منازل، مساجد و اماکن عمومی به استقبال این ماه پر فیض میرفتند و علاوه بر این با سه روز گرفتن روزه قبل از رمضان پیشواز این ماه میرفتند و خود را آماده مهمانی همگانی میکردند. وی میگوید: تهیه مایحتاج ماه رمضان از جمله کارهایی بود که باید پیش از شروع این ماه انجام میشد، همچنین اهالی قدیمی روستا با پختن نانها و شیرینیهای سنتی مخصوص و پخش کردن بین همسایهها، آمدن ماه الهی را نوید میدادند. همچنین از شیرینترین آداب قمیها مراسم آشتیکنان بود که پیش از شروع ماه مبارک رمضان بهواسطه بزرگان خاندان، افرادی که بینشان کدورت و کینهای بود آشتی میکردند و دلهایشان صاف میشد چراکه معتقد بودند در صورت ذرهای دلخوری از هم، عباداتشان مقبول درگاه الهی قرار نمیگیرد. میرزایی درباره آداب اطعام قدیمیها میگوید: همواره وعده افطاری و سحرگاه غذایی ساده بود و ذرهای تجمل در سفرهها راه نداشت. اکثرا آبگوشت بهخاطر اینکه غذایی سبک باشد و از عطش بکاهد بر هر غذای دیگری ترجیح داده میشد. البته کمک به اطعام مستمندان در این ماه مورد توجه همگان بود و خیرین و افرادی که تمکن مالی داشتند به روستاهای محروم میرفتند و با پخت نانهای سنتی در راه رضای الهی موجبات خشنودی بندگان محرومش را فراهم میآوردند. رمضان علی مرادی یکی دیگر از پیرمردهای روستای آمره به خبرنگار فارس درباره برگزاری مراسم در این ماه میگوید: ماه رمضان آن روزها به بیشوقی امروز نبود، مردم علاوه بر گرفتن روزه و اینکه خدا را عبادت میکردند در ایام ولادت کریم اهل بیت با برپایی جشن به شادمانی می پرداختند. در کنار این مراسم شبهای قدر آن زمانها حال و هوای عجیبی داشت، برگزاری تعزیه در رأس برنامههای آنها بود که در کنار قرائت دعا و مناجات شکوهی عظیم به مراسم میافزود. میرزایی در خصوص قرائت دعای جوشن کبیر میگوید: آیین خواندن جوشن کبیر در لیالی قدر بهگونهای بود که ریسمانهایی از جنس موی بز با خود به همراه میآوردند و پس هر بار ندای الغوث یک گره به این ریسمان میزدند و در آخر آن ریسمان را در گردن بیماری لاعلاج میانداختند تا شفا یابد. بهراستی که در آن روزگاران ماه مبارک رمضان حال و هوایی دیگر داشت ، چرا که دلها بیکینه با یاد خدا عجین میشد و با دوری از اسراف و اطعام به مستمندان همگی مهمان سفره الهی بودند.. همه این آیینها و رسوماتی که یاد شد نشان از یک پشتوانه فرهنگی در ایران اسلامی دارد که طی سالیان دراز در فرهنگ مردم این خطه رسوخ داشته و به نوبه خود از قداست والایی برخوردار بوده است، افسوس که در زندگی کنونی بسیاری از این آیینهای شیرین را به بوته فراموشی سپردهایم و برخی هم در شرف نابودی قرار گرفتهاند. تنها کاری که از عهده ما بر میآید این است که با روشن ساختن این رسوم در یادها ریشه این فرهنگها را تقویت کنیم و با جلب نظر همگان از فراموشی آداب و رسوم قدیمی پیشگیری کنیم. در پی آن با آگاه کردن نسل جدید از فرهنگهای بومی گامی مؤثر در ایجاد سبک زندگی پایبند به آموزههای ملی، بومی و مذهبی برداریم تا به واسطه رنگ و جلا دادن به سنتهای دیرینه همبستگی در خانوادهها و جامعه اسلامی به طور محسوس فراگیر شود. ****************** گزارش از: فریبا خسروی ****************** انتهای پیام/2258/صا30
94/04/14 - 10:33
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 159]