محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828730647
هندسه مفهومی اوقات فراغت با رویکرد جامعه شناختی، روان شناختی، اخلاقی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
هندسه مفهومی اوقات فراغت با رویکرد جامعه شناختی، روان شناختی، اخلاقی
از منظر الهی، اوقات فراغت در کنار اوقات کار قرار دارد، و فرصتی است که باید از آن برای پاسخ دادن به حس کمال جویی انسان بهره برداری کرد.
بخش دوم و پایانی 5. سطوح مختلف فراغت سطوح مختلف فراغت را می توان به شرح ذیل ذکر نمود: الف. خلأ فراغت «خلأ فراغت» را فراغت بدون برنامه هم می گویند. در فراغت بدون برنامه، مشکلات عدیده ای به وجود می آید که معمولاً بزهکاری و انحرافات مختلف، محصول فراغت بی برنامه است. ایستادن سرکوچه یا سرگذر و پرسه زدن در خیابان ها، شیوه های اصلی گذران فراغت بی برنامه است. این نوع گذران فراغت، عواقب نامطلوب فردی و اجتماعی را در پی دارد (سازمان ملی جوانان، 1381، ص 293). البته به نظر می رسد، شیوه گذران فراغت بی برنامه در روزهای تعطیل به مراتب بیشتر از روزهای کار می باشد. لازم به یادآوری است که خلأ فراغت و اوقات فراغت بدون برنامه ریزی را می توان فراغت بیمارگونه نام نهاد، چون با اتلاف وقت و بیهودگی همراه است و بر اثر آن مشکلات بسیاری گریبان گیر فرد و جامعه می شود. ب. فراغت انفعالی (غیرفعال) «فراغت انفعالی»، به نوعی از فراغت اطلاق می گردد که فرد بدون انجام واکنش، در معرض عمل یک محرک دیگر است، به طوری که انسان پذیرای محرک های بیرونی است و از خود تحرک و ابتکار شایان ذکری ارائه نمی دهد. در نتیجه، به راحتی تأثیر پذیرفته و گاهی بدون اینکه متوجه باشد تحت تأثیر پیام هایی قرار می گیرد که از طریق رسانه های مذکور تبلیغ و القا می گردند. تماشای تلویزیون، گوش دادن به رادیو، استفاده از اینترنت، انجام انواع بازی های رایانه ای در زمره فراغت انفعالی طبقه بندی می گردند. بنابراین، در این شیوه گذران فراغت، فرد در معرض بمباران پیام ارسالی قرار می گیرد، بدون اینکه خود بتواند نقش آفرینی کند. در نتیجه، و به مرور زمان ابتکار عمل از دست وی خارج و به موجودی بی خاصیت تبدیل می شود (همان، ص 294). لازم به یادآوری است که برای فراغت، کارکردهای متعدد جسمی و روحی است که کارکرد جسمی از طریق ورزش و دیگر فعالیت های بدنی انجام می شود و کارکرد روحی به وسیله آموزش، رفع خستگی، استراحت و... انجام می گردد. ج. نیمه فراغت «نیمه فراغت» وضعیتی است که طی آن کار و فراغت توأمان انجام می شود. در این شرایط لذت، کار و بالتبع آن درآمد در هم می آمیزند. از این رو، به آن نیمه فراغت می گویند. کارهای هنری و تزئینی، نقاشی، مجسمه سازی، موسیقی و...، که هم به دنبال لذت، کسب درآمد هم نسبتاً اموری اختیاری و ارادی هستند مشمول وضعیت فوق می گردند (همان، ص 295). د. فراغت فعال مطلوب ترین شیوه گذران فراغت، فراغت فعال است. در این شیوه، اهداف عمومی فراغت تحقق می یابد، هم خستگی مرتفع می شود، هم لذت کسب می گردد و هم تحول و تعالی شخصیت مد نظر می باشد. در فراغت فعال، انسان دارای تحرک و حضور ملموس و مؤثر در عرصه عمل است و بر شرایط تأثیر گذارده و آن را تغییر می دهد. از این رو، فراغت به رشد و پویایی شخصیت کمک می کند و روش های مواجهه مطلوب، کارآمد و مؤثر با محیط پیرامون و عناصر آن را تعلیم می دهد. گردشگری، صله رحم و دیدار با خویشاوندان، مطالعه، ورزش کردن از شیوه های مطلوب گذران اوقات فراغت می باشند. لازم به یادآوری است با بهره وری از متون دینی، می توان اقسام فراغت را به مثبت و منفی تقسیم کرد: امام سجاد (ع) در خصوص فراغت مثبت می فرماید: خداوندا، اگر ما را فراغت و آسایشى مقدر فرمودهاى، چنان کن که به هنگام آسایش در امان مانیم: نه گناهى ما را گرفتار سازد و نه ملالتى به ما رسد، تا فرشتگانى که گناهان ما را مىنویسند، با صحیفه اعمال ما بىآنکه در آن گناهى نوشته شده باشد از نزد ما بازگردند و فرشتگانى که ثواب هاى ما را مىنویسند، شادمان با صحیفهاى نوشته از اعمال نیک ما به نزد تو آیند (صحیفه سجادیه، 1375، ص 76). امام علی (ع) نیز فرمودند: «شب زنده داری با یاد خدا، فرصتی است برای افراد سعادتمند، و تفریح و آسایشی است برای اولیای خدا» (تمیمی آمدی، 1410ق، ص 404). این کلام از پیامبر اکرم (ص) را می توان فراغت منفی تلقی نمود: «دو نعمت است که بسیاری از مردم در مورد آنها مغبون هستند: تندرستی و آسایش» (نهج الفصاحه، 1386، ص 410-411). همچنین امام محمد باقر (ع) فرمودند: حضرت موسی بن عمران در پیشگاه الهی عرض کرد، پروردگارا، کدام یک از بندگانت نزد تو بیشتر مورد بغض است. فرمود، آنکه شب ها چون مرداری در بستر خفته و روزها را به بطالت و تنبلی می گذراند» (مجلسی، 1403ق، ج 73، ص 180). 6. بررسی مفاهیم همگن در اینجا جهت دریافت مفهوم «فراغت» و «اوقات فراغت»، مفاهیم کار، بازی، تفریح، سرگرمی، ورزش بررسی می شوند: الف. کار در یک نگاه کلی، کار هر فعالیتی است که از طریق آن کالایی و یا خدماتی برای استفاده فوری و یا مبادله تولید می شود. براساس این تعریف کلی، کار فعالیت فکری، عملی و عاطفی انسان است که اولاً، غایتمند و ثانیاً، اجتماعی است. کار و فراغت به عنوان دو نیاز اساسی بشر، در پی انقلاب صنعتی و بسط مناسبات سرمایه داری از یکدیگر منفک شدند. همچنان که کار عملِ خلاق مولد و تغییر دهنده است، فراغت نیز فعالیت نسبتاً خود انگیخته و آزادانه فرد در باز آفرینی خود، خود ـ بیانگری و بازیابی خویشتن دانسته می شود. در جوامع پیش سرمایه داری، کار و فراغت در هم ادغام و از یکدیگر نامتمایز بودند. در چنین جوامعی، نه اینکه زمان فراغت یا حتی سرگرمی وجود نداشت، اما فراغت و سرگرمی و در کل بازی بیشتر به صورت آیین ها و جشن های دینی یا غیردینی نمود می یافت که در واقع، بخشی از روند کار محسوب می شد (قاضی مرادی، 1387، ص 16-20). افزون بر این، اوقات فراغت زاییده صنعت می باشد. از دوران شهرنشینی و صنعتی شدن، اوقات فراغت کم کم معنا پیدا کرده است. از آغاز شهرنشینی و صنعت طی سنوات 1750 تا 1900 و انقلاب صنعتی، که در انگلستان به وقوع پیوست، کار بر مردم مسلط گشت. روان شناسان اولیه درصدد افزایش بهره وری و تولید بودند و انسان کارگر به مثابه یک ابزار بود. روان شناسی نوین و روندهای مدیریت کلاسیک و به دنبال آن نئوکلاسیک، موجب توجه به افراد شد، موقعیتی را فراهم آورد تا در ساعاتی از کار، افراد به فعالیت آزاد یا استراحت بپردازند (سازمان ملی جوانان، 1384، ص 5). ب. بازی بین اوقات فراغت و بازی رابطه وجود دارد، چنان که در بسیاری از جنبه های اوقات فراغت، بازی نقش مهمی ایفا می کند. مثل اینکه عده ای شطرنج بازی می کنند. بازی یکی از جنبه های مهم زندگی است، به نحوی که هونیزینگا جامعه شناس هلندی از نخستین نظریه پردازان بازی، آن را یکی از بنیادهای فرهنگ و گسترش تمدن به شمار می آورد (همان، ص 4). بازی نوعی فعالیت فراغتی است که دارای سه خصیصه می باشد: انگیزه هایی درونی، فردی و خود انگیخته دارد؛ با رفتارهای شاد، شوخ و سبک بال همراه است؛ گرایش به واقع گریزی و اهداف غیرجدی دارد. اگر چه معمولاً اصطلاح فراغت را برای بزرگسالان به کار می برند، ولی در حقیقت بازی بخش مهمی از فراغت همگان محسوب می شود. طبق پژوهش های جدید روان شناختی، بازی نقش بسیار مؤثری در تکامل شخصیت و سلامت روانی کوچک و بزرگ ایفا می کند (مهندسان مشاور فر نهاد، 1383، ص 27-28). ج. تفریح تفریح نوعی فعالیت فراغتی است که اغلب بر هدف های جمعی و سازمان گروهی استوار است. از این رو، معمولاً به عنوان یک نهاد اجتماعی تلقی می شود که هدف هایی جامعه پسند مثل تجدید قوا و مشارکت اجتماعی دارد. مانند رفتن به ورزشگاه، سمینار، تئاتر، موزه، سیر و سیاحت. بنابراین، خصایص تفریح عبارت است از: فعالیت جمعی، سازماندهی، و سودمندی اجتماعی که ممکن است در دیگر فعالیت های فراغتی وجود نداشته باشد (همان، ص 27). چارلز آ. بوچر (1984) در کتاب مبانی تربیت بدنی، برای تفریح شش هدف را ذکر می کند. در واقع، وی فعالیت های مربوط به اوقات فراغت را شرح می دهند: 1. فعالیتی که به طور خصوصی و با میل شخصی انجام می شود؛ 2. روابط انسانی در آن آزاد است؛ 3. علاقه فرد در آن مطرح است و مهارت او افزایش می یابد؛ 4. بهداشت و آمادگی بدنی را به همراه دارد؛ 5. موجب بروز خلاقیت و اظهار وجود می شود؛ 6. شرایط مناسب محیطی را برای گذراندن اوقات فراغت فراهم می سازد (اوست و ابوچر، 1374، ص 38). لازم به یادآوری است که مفهوم فراغت و بازی و تفریح دارای مضامین مشترک می باشند از قبیل آزادی و رهایی، خود انگیختگی، تجربه درونی، لذت و رضایت، عدم ضرورت (مهندسان مشاور فر نهاد، 1383، ص 27). در حقیقت، تفریح و سرگرمی یکی از راه های گذران اوقات فراغت است؛ به عبارت دیگر، محصول اوقات فراغت است. بنابراین، با اوقات فراغت متفاوت است. تفریح می تواند یکی از مهم ترین و ضروری ترین کارها در اوقات فراغت باشد، هر انسانی نیازمند اوقاتی است که در آن به تفریح و سرگرمی بپردازد (شریفی، 1391، ص 73 و 83). تفریح دارای سه رکن است: گردشگر، گردشگاه، کارکرد گردشی. در این منظر جایگاه های تفریح در گذران اوقات فراغت سه حالت دارند: 1. در خانه (فردی مثل استراحت و مطالعه، یا جمعی مثل مهمانی و ورزش)؛ 2. درون شهری (فضای بسته مثل سینما و موزه، فضای باز مثل پارک و خیابان)؛ 3. برون شهری (کشوری مثل ایرانگردی یا جهانگردی). در این راستا، یکی از تلاش های ویژه در امر فعالیت های تفریحی و پُر کردن مؤثر اوقات فراغت، اردوهای ورزشی و فوق برنامه در نظام های آموزشی است (قاسمی و دیگران، 1390، ص 170). با توجه به مطالب مزبور در بازی و تفریح، باید افزود که فراغت پدیده ای فراگیر و چندبُعدی است که با زمان، فعالیت و کیفیت تجربه درونی انسان ارتباط دارد. از این نظر، می تواند جوانب بسیاری از بازی و تفریح را شامل شود. د. سرگرمی در واقع واژه سرگرمی ( Amusememt یا Entertainemt) گاه در معنای تفریح و بازی به کار می رود، ولی می توان گفت: سرگرمی نوعی گذران فراغت است که جنبه خلاقیت و فعالیت در آن کمتر وجود دارد و بیشتر معطوف به وقت گذرانی، مشغول بودن و گریز از یکنواختی و حتی وقت کشی است. مثل پرسه زدن در خیابان، بازی با دستگاه های ماشینی، شرط بندی. امروزه با توجه به گسترش جامعه شناسی فراغت و روان شناسی پرورشی، سعی می شود که از طریق برنامه ریزی فراغت، پدیده سرگرمی مورد نظارت و هدایت قرار گیرد و محتوای آن با اهداف فراغت دمسازتر گردد (مهندسان مشاور فر نهاد، 1383، ص 28). ه . ورزش ورزش همواره بازتاب اصلی ترین ارزش های مجموعه فرهنگی است که در آن انجام می شود و به عنوان منتقل کننده فرهنگی عمل می کند. حاصل آنکه، مهم ترین ویژگی ورزش در هر موقعیتی، نتیجه هنجارهای فرهنگی است. بنابراین، ورزش با استفاده از رسانه بازی رقابتی، چیزی درباره ارزش های مشترک جامعه بیان می کند. اینکه ورزش ماهیتاً شبیه بازی است یا شبیه کار، باید گفت: در موقعیت هایی، ورزش در زمان فراغت به صورت بازی انجام می شود. در مواقعی دیگر، با جدیت و جهت گیری وظیفه انجام می شود که به کار شبیه می گردد (سازمان ملی جوانان، 1381، ص 20). با توجه به نکات مزبور می توان بین کار، فراغت، بازی و غیر بازی به گونه ذیل رابطه برقرار نمود: فعالیت را می توان با توجه به میزان کار، فراغت، بازی و غیربازی تعریف کرد: در ربع 1: فعالیت هایی قرار دارند که هدفمند هستند و شبه کار می باشند و انسان از آنها لذت می برد مثل بازی در کار. در ربع 2: شامل اشکالی از رفتار مثل بازی هنگام فراغت و فعالیت های لذت بخشی می شود که انسان به سادگی آنها را انجام می دهد. در ربع 3: اشکالی از کار قرار می گیرد که برای فرد لذت بخش نیستند، ولی شخص نسبت به آن اهداف متعهد است و احساس وظیفه می کند. در ربع 4: فعالیت هایی هستند که ظاهراً مربوط به فراغت می باشند و کاملاً برای آن انجام می شوند، اما هیچ احساس لذتی در فرد ایجاد نمی کند و نوع خستگی و جان کندن در آنها مشاهده می شود (سازمان ملی جوانان، 1381، ص 19). 3. ویژگی های اوقات فراغت مهم ترین و بارزترین ویژگی های اوقات فراغت به شرح ذیل می باشند: 1. فراغت از کار رسمی و روزانه یکی از شاخصه های اوقات فراغت این است که انسان از کار رسمی و روزانه خود فارغ باشد. شاید همین ویژگی است که موجب شده است برخی افراد، اوقات فراغت را به معنای اوقات بیکاری تلقی کنند. اوقات فراغت اوقاتی است که از کار رسمی و روزانه فارغ می شویم. فراغت از کارهای رسمی، به معنای بیکاری نمی باشد (شریفی، 1391، ص 73). چنان که غلامعلی افروز به نقل از جی بی نیش در کتاب فراغت و تفریحات سالم می آورد: «فراغت مربوط به اوقاتی از زندگی انسان می شود که از کار کردن آزاد است یا در خواب نیست» (افروز، 1370، ص 124). 2. وجود میل و فعالیت دلخواه و در نهایت داشتن حقّ انتخاب عده ای از صاحب نظران تنها داشتن حق انتخاب را به عنوان بارزترین ویژگی اوقات فراغت برشمردند. همان گونه که برخی معتقدند که بارزترین ویژگی اوقات فراغت، وجود نیروی انگیزه و عامل مهم انتخاب است. به دلیل وجود همین میل و انگیزه شخص و انتخاب آزادانه، بهره وری از اوقات فراغت، هر هدفی را که به همراه داشته باشد، قطعاً برای فرد خوشایند و مطلوب است (افروز، 1370، ص 125). به دیگر سخن، اینکه فرد در این ویژگی از روی اجبار و اکراه، کار و فعالیت خود را انتخاب نمی کند، بلکه با اختیار تام و میل دلخواه اقدام به انجام کار و فعالیت می نماید. 3. نداشتن انگیزه و نفع اقتصادی عده ای از اندیشمندان، علاوه بر دو ویژگی مزبور، به نداشتن انگیزه های اقتصادی در اوقات فراغت اشاره نمودند. برای نمونه، در تعریف اوقات فراغت آورده اند که اوقات فراغت، ساعاتی که باید بدون اجبار صرف اموری شود که شخص به آن تمایل دارد و تا حد ممکن نباید با نفع اقتصادی همراه باشد یا منبع درآمدی برای شخص محسوب گردد (کوهستانی و دیگران، 1378، ص 64-65). نداشتن انگیزه و نفع اقتصادی از ویژگی هایی است که اوقات فراغت را از اوقات اشتغال تفکیک می کند؛ زیرا در اوقات فراغت غالباً افراد انگیزه مادی و سودجویانه ندارند (شریفی، 1391، ص 74). اهمیت اوقات فراغت در زندگی بحث در مورد پُر نمودن بهینه اوقات فراغت از آن جهت مهم است که این اوقات همچون شمشیری دو لبه است؛ لبه ای از آن می تواند رشد دهنده و اصلاحگر باشد و لبه ای دیگر زایل کننده نیروی جوانی و حتی بیهودگی و فساد انگیز. به همین دلیل می توان ادعا نمود نحوه گذراندن اوقات فراغت، چه از جنبه های مثبت و سازنده و چه از جنبه های مخرب و فساد انگیز، در حدی است که سایر جنبه های زندگی هر فرد را به طور چشمگیری تحت الشعاع قرار می دهد. بنابراین، فعالیت های مربوط به اوقات فراغت بسته به سازنده یا نامطلوب بودن آن، در رشد و شکوفایی و یا بعکس در تخریب و انحطاط شخصیت نوجوانان و جوانان مؤثر است (کریمیان، 1388، ص 113). از این رو، عدم توجه به اوقات فراغت مخاطراتی را به همراه خواهد داشت. چنان که اوقات فراغت در عصر ما به جای آنکه ارزش و اعتبار فرهنگی پیدا کند ممکن است، وسیله ای برای لذت جویی و عامل غفلت و فراموشی شود. گرچه فراغت، نتیجه گزینش آزاد انسان در برابر فرصت های زندگی است، ولی عدم توجه به نحوه گذران آن منجر به فاجعه خواهد شد. اوقات فراغت در دنیای معاصر از جهات مختلفی اهمیت دارد: 1. زمانی برای فرهنگ سازی یکی از مهم ترین جهات اهمیت آن این است که بهترین زمان ها برای القای فکر و اندیشه و فرهنگ مورد قبول خود به افراد و جامعه، اوقات فراغت آنان است. با مدیریت اوقات فراغت افراد می توان باورها، ارزش ها، رفتارها و امیال و خواسته هایشان را به سمت و سوی مورد نظر سوق داد. با عنایت به مجموعه تعالیم اسلامی راجع به اهمیت وقت و فرصت از جمله «الفرصهُ تَمُرُّ مَرِّ السَّحابِ» (نهج البلاغه، 1379، ص 626) و نکوهش بطالت و لهو و لعب و تنبلی: امام على(ع) «إیّاکُم وَ الکَسَلَ، فَإنَّهُ مَن کَسَلَ لَم یَؤُدُّ حَقَّ اللَّهِ» (حکیمی ، 1380، ج 5، ص 494)؛ از تنبلى بپرهیزید؛ زیرا که آدم تنبل حق خدا را ادا نمىکند؛ می توان گفت: نگاه اسلام به مقوله اوقات فراغت، نگاهی تربیتی و اخلاقی است؛ یعنی باید گذران اوقات فراغت، اخلاقی تربیتی شود. 2. فرصتی برای ایجاد اشتغال یکی از بهترین فرصت ها برای ایجاد میلیون ها شغل، برنامه ریزی برای مدیریت اوقات فراغت مردم است. بدین منظور، اوقات فراغت مردم نیاز به کارهای فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی فراوانی است. عده ای باید امکانات تفریحی و ورزشی مورد نیاز برای گذران اوقات فراغت را بسازند و از آنها نگهداری کنند و گروهی باید مکان های نمایشی مثل سینماها، خانه های تئاتر و نمایشگاه های عکس و فیلم و... را تأمین کنند و بعضی برای ساختن فیلم ها خود و صدها نفر را در روزها و سال های مختلف مشغول کار سازند. پس یکی از راه های ایجاد اشتغال در دنیای مدرن، تلاش در جهت پُر کردن اوقات فراغت اقشار مختلف مردم است. 3. زمان شمولی و فرد شمولی اوقات فراغت مختص قشر خاص و سن خاص یا زمان خاص نیست، بلکه زمان شمول و فرد شمول است. همه افراد جامعه نه تنها نیازمند داشتن اوقات فراغت هستند، بلکه خواه ناخواه بخش زیادی از زندگی آنان را می توان زیر مجموعه اوقات فراغت دانست. 4. تهدیدی برای سلامت اخلاقی جامعه اوقات فراغت برای مؤمنان لحظات نیایش با معبود، برای عالمان دقایق تفکر و تأمل و برای هنرمندان زمان ساختن و ابداع است. در عین حال، برای عده ای اگر طرح و برنامه مشخصی نداشته باشند، این اوقات ملال آورترین لحظات خواهد بود. بنابراین، اوقات فراغت در کنار همه خوبی ها و برکاتی که دارد، اگر به درستی ساماندهی نشود، می تواند به عنوان یکی از جدی ترین تهدیدات برای سلامت اخلاقی و روانی جامعه به شمار آید. به نظر می رسد، یکی از مهم ترین علل انحرافات و بزهکاری ها و کج روی های اجتماعی، بی برنامگی فردی و اجتماعی در حوزه اوقات فراغت است (شریفی، 1391، ص 74-76). لازم به یادآوری است که نگرش دین اسلام نسبت به اهمیت و نحوه گذران اوقات فراغت، بر جهت گیری های عملی انسان تأکید داشته و وی را مکلف می کند تا نسبت به گذراندن اوقات فراغتش احساس مسئولیت کند. از این رو، نه تنها فرد اوقات فراغت خود را صرفاً برای تأمین خواسته های نفسانی خویش سپری نمی کند، بلکه مقداری از اوقات فراغت را نیز صرف امور معنوی و عبادی خواهد کرد (سازمان ملی جوانان، 1381، ص 41). چنان که خداوند می فرماید: «فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ. وَ إِلى رَبِّکَ فَارْغَبْ» (شرح: 7-8)؛ پس هنگامی که از کار مهمی فارغ می شوی به مهم دیگری پرداز و به سوی پروردگارت توجه کن. از منظر الهی، اوقات فراغت در کنار اوقات کار قرار دارد، و فرصتی است که باید از آن برای پاسخ دادن به حس کمال جویی انسان بهره برداری کرد. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «إغتَنِم خَمساً قَبلَ خَمسٍ شَبابُکَ قَبلَ هَرَمِکَ وَ صِحَّتُکَ قَبلَ سُقمِکَ وَ غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ وَ فَراغُکَ قَبلَ شَغلِکَ وَ حَیاتُکَ قَبلَ مَوتِکَ» (نهج الفصاحه، 1382، ص 225)؛ پنج چیز را پیش از پنچ چیز غنیمت شمار: جوانى پیش از پیرى، صحت پیش از بیمارى، ثروت پیش از نیازمندى، فراغت پیش از اشتغال، زندگى پیش از مرگ. نتیجه گیری 1. فراغت زمانی است به اینکه آنچه را می توانیم یا می خواهیم انتخاب می کنیم. با این بیان که برای انسان دو زمان قابل تقسیم است: زمان کار و زمان خارج از کار. زمان خارج از کار، خود به چهار دسته تقسیم می شود: الف. زمانی که ارتباط به کار روزانه دارد. مثل رفت و آمدها یا مطالعه مطالبی که مرتبط به کار یا شغل فرد است؛ ب. زمانی که برای رفع احتیاجات زیستی صرف می گردد مثل خواب، تغذیه؛ ج. زمانی که صرف انجام وظایف و فرائض دینی می شود؛ د. زمان فراغت یا زمان باقیمانده برای آزاد شدن فکر. 2. با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، اوقات فراغت افراد افزایش یافته و از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. 3. اوقات فراغت بخشی از اوقات آزاد فرد است. 4. نحوه گذران اوقات فراغت برای افراد، امری آزاد و انتخابی است نه اجباری. 5. فعالیت های مربوط به اوقات فراغت، بسته به فراغت گر (دارنده فراغت) تعریف می گردد. 6. فعالیت های اوقات فراغت از چنان اهمیتی برخوردار است که می توان از آن به مثابه آیینه فرهنگ جامعه یاد کرد. 7. خلأ فراغت یا اوقات فراغت بی برنامه، همان فراغت بیمارگونه است که موجبات اتلاف وقت و بیهودگی را فراهم نموده و بشر را دچار مشکلات عدیده ای می کند. 8. فراغت معقول و مقبول و مشروع، فراغت فعال می باشد و آن مطلوب ترین شیوه گذران فراغت است. 9. اوقات فراغت بهترین بستر برای فعالیت ها و نوآوری ها، در عین حال زمینه ساز بسیاری از انحرافات می باشد. 10. فراغت با بطالت تفاوت دارد؛ زیرا بطالت و بیکاری بغض و خشم الهی را به همراه دارد، ولی فراغت موجبات آسایش و آرامش را فراهم خواهد نمود. 11. نتیجه گذران اوقات فراغت، نوعی رضایت خاطر، آرامش و رفع خستگی ناشی از کار می باشد. 12. از منظر دین اسلام، انسان هنگامی از کار مهمی فارغ می شود، باید به مهم دیگری بپردازد و به سوی پروردگارش توجه کند. این یک ضرورت است. طبق بینش اسلامی، اوقات فراغت زمان رهایی از قیود زندگی اجتماعی و تعهدات خانوادگی است، اما نوع تفریح انتخابی می بایست تضمین کننده سلامت روح و روان انسان باشد. 13. عبادات و نیایش ها در اوقات فراغت، فرد را به سوی کمال و اعتلای روحی سوق می دهد. منابع نهج الفصاحه (1386)، ترجمه محسن شیرمحمدی، قزوین، سایه گستر. نهج الفصاحه (1382)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چ چهارم، تهران، بی نا. نهج البلاغه (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم، تهذیب. صحیفه سجّادیه (1375)، ترجمه عبدالحمید آیتى، چ دوم، تهران، سروش. افروز، غلامعلی، «هنگامه فراغت، زمینه ساز بهداشت روانی و بستر خلّاقیت ها» (تابستان 1370)، پیوند، ش 142، ص 124- 130. بیرو، آلن (بی تا)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران، کیهان. اوست، دیوار و چارلز ابوچر (1374)، مبانی تربیت بدنی و ورزش ها، ترجمه احمد آزاد، تهران، کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران. ایورموریش (1373)، درآمدی به جامعه شناسی تعلیم و تربیت، ترجمه غلامعلی سرمد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. بندر ریگی، محمد (1366)، فرهنگ عربی به فارسی، ترجمه منجد الطلاب، چ پنجم، تهران، اسلامی. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، محقق سیدمهدی رجائی، چ دوم، قم، دار الکتاب الإسلامی. جلالی فراهانی، مجید (1391)، مدیریت اوقات فراغت و ورزش های تفریحی، چ هفتم، تهران، دانشگاه تهران. جلیلی، مهناز، «غنی سازی اوقات فراغت در بسیج خواهران، شیوه ها و راهکارها» (1387)، مطالعات بسیج، سال یازدهم، ش 38، ص 107- 130. حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر. حکیمی، محمدرضا و دیگران (1380)، الحیاه، ترجمه احمد آرام، تهران، فرهنگ اسلامی. دهخدا، علی اکبر (1365)، لغت نامه دهخدا، بی جا، مؤسسه لغت نامه دهخدا. ریتزر، جورج (1374)، نظریه های جامعه شناختی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی. زاهدی اصل، مجید (بی تا)، جامعه شناسی فراغت (جزوه درسی)، قم، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه. سازمان ملّی جوانان (1381)، بررسی وضعیت اوقات فراغت جوانان، تهران، مؤسسه فرهنگی اهل قلم. سازمان ملّی جوانان (تابستان 1384)، گزارش اوقات فراغت جوانان طی سال های 1380 الی 1382، معاونت مطالعات و برنامه ریزی. سعدی، مصلح الدین، (1367)، کلیات سعدی، تصحیح ذکاء الملک (محمدعلی فروغی)، چ ششم، تهران، جاویدان. شریفی، احمدحسین (1391)، همیشه بهار ( اخلاق و سبک زندگی اسلامی )، قم، معارف. عمید، حسن (1378)، فرهنگ فارسی عمید، چ پانزدهم، تهران، امیرکبیر. فراهیدی، خلیل بن احمد (1349ق)، کتاب العین، چ دوم، قم، هجرت. قاسمی، حمید و دیگران 1390، اصول سازمان و مدیریت ورزشی، چ دوم، تهران، علم و حرکت. قاضی مرادی، حسن (1387)، کار و فراغت ایرانیان، چ دوم، تهران، اختران. کریمیان، حسین، «نیم نگاهی به اوقات فراغت؛ زمینه ها و راهکارها» (1388)، معرفت، سال هجدهم، ش 141، ص 111- 126. کوهستانی، حسینعلی و دیگران (1378)، پژوهشی در اوقات فراغت و راههای بهره وری از آن، مشهد، تیهو. مجلسى، محمد باقر (1403ق)، بحار الأنوار، چ دوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی. معدن کن، ایراندخت (1369)، نقش ورزش در جلوگیری از انحرافات اخلاقی جوانان، بی جا، سازمان برنامه و بودجه. معین، محمد، (1363)، فرهنگ فارسی، چ ششم، تهران، امیرکبیر. مقصودی، ناهید (1349)، سرپرستی و نظارت در کوشش های فوق برنامه، پایان نامه کارشناسی ارشد، فلسفه اخلاق، تهران، دانشگاه تهران. مهدوی نژاد، محمدجواد (1388)، «معماری اوقات فراغت در نظام توسعه فرهنگی شهر تهران»، در: مجموعه مقالات همایش اوقات فراغت در شهر تهران، تهران، مؤسسه نشر شهر. مهندسان مشاور فر نهاد (1383)، تدوین راهبردی ملّی گذران فراغت جوانان، مبانی نظری گذران فراغت جوانان، سازمان ملّی جوانان. نظامی گنجوی، الیاس (1376)، خسرو و شیرین، تصحیح برات زنجانی، چ هفتاد و ششم، تهران، دانشگاه تهران. منبع: فصلنامه معرفت اخلاقی – شماره 13
94/03/31 - 04:50
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 177]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها