واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: آداب سفر در اسلامدر دین مبین اسلام هم تشویق به سیر و سفر شده و هم برای آن آداب بسیاری بیان شده است. آداب سفر را می توان به آداب قبل از سفر و آداب در سفر تقسیم کرد.
اهمیت سفر در آیات و روایاتدر قرآن کریم پنج بار کلمه سیروا آمده که با این عبارت خداوند دستور به سیر و سفر در روی زمین را داده است. مانند این آیه شریفه: قُلْ سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللهَ عَلى كُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ. بگو: «در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز كرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه) جهان آخرت را ایجاد مىكند؛ یقیناً خدا بر هر چیز توانا است!(1)در کتاب آداب الدینیه فصل سیزدهم بیان آداب مربوط به مسافرت آمده است: رسول خدا صلّى الله علیه و آله و سلّم فرمود: مسافرت كنید تا سالم بمانید.و حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: یكى از حكمتهاى آل داود علیه السلام آن است كه عاقل باید كوچ ننماید مگر در سه صورت: بدست آوردن توشه آخرت، اصلاح زندگى، لذت غیر حرام.(2) آداب قبل از سفرالف. زمان های مناسب سفرامام صادق علیه السلام فرمود: هر كس مىخواهد سفر برود روز شنبه مسافرت كند، اگر در روز شنبه سنگى از كوهى سقوط كند خداوند آن را به جاى خود برمىگرداند.و یا آن كه در روز سه شنبه مسافرت كن، زیرا سه شنبه روزى است كه خداوند آهن را براى حضرت داود علیه السلام نرم نمود. و یا روز پنجشنبه مسافرت كن چون پیامبر اكرم صلّى الله علیه و آله روز پنجشنبه مسافرت مىنمود، و آن روزى است كه خداوند و پیامبر و فرشتگان آن را دوست مىدارند.(3)ب. دادن صدقه و خواندن آیت الکرسیحسن بن محبوب از عبدالرّحمن بن حجّاج روایت كرده است كه گفت امام صادق علیه السّلام فرمود: صدقه بده، و هر روز كه بخواهى به سفر برو .حمّاد بن عثمان روایت كرده است كه از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: آیا سفر در روزهاى مكروه، مانند چهارشنبه و غیر آن، كراهت دارد؟ امام فرمود: سفرت را با صدقه آغاز كن، و هر وقت قصد كنى راهى سفر شو، و آیة الكرسى را بخوان.(4) آیة الكرسى را خوانده و حمد و ثناى الهى را بجاى آورده و بر پیامبر اكرم صلوات بفرست و این دعا را بخوان: «اللّهمّ إنّی خرجت فی هذا السّفر بلا ثقة منّی لغیرك و ...ج. حسابرسی مالی و وصیت کردنهر گاه وقت مسافرت نزدیك شده و آماده حركت كردن شدى لازم است كه كارهاى خود را مورد دقت قرار داده، و پیوند بین خود و مردم را رسیدگى كرده و آنچه بین تو و افرادى كه با آنان معامله دارى حسابرسى كرده و خود را از تمام حقوق مردم برهانى. سپس به كارهاى خانواده و كسانى كه نفقه آنان بر عهده شما است توجه كرده، و خرج آنان را به صورت معتدل براى مدت سفر خود تهیه و به آنان بدهى، سپس آنان را به آنچه تو را به خداوند نزدیك مىكند سفارش نموده و این وصیت را نزد شخص مورد اعتماد خود قرار ده. سفر خود را با مقدارى صدقه - كم یا زیاد - آغاز كن.(5)د. خواندن دو رکعت نماز و دعاو دو ركعت نماز را با هر مقدارى از قرآن كه مىخواهى در آنها بخوانى گزارده و از خداوند براى سفر خود خوبى را مطالبه نماى. سپس آیة الكرسى را خوانده و حمد و ثناى الهى را بجاى آورده و بر پیامبر اكرم صلوات بفرست و این دعا را بخوان: «اللّهمّ إنّی خرجت فی هذا السّفر بلا ثقة منّی لغیرك و ... (6)مرحوم مجلسی می نویسد: در روایتى منقول دیدیم كه چون پیش از سفر صدقه دهد گوید: بار خدایا من با این صدقه سلامت خودم و سفرم و هر چه همراه دارم خریدم مرا و هر چه با من است سالم دار و به خوبى و خوشى به مقصد برسان، و پس از صدقه هم وارد است:لا اله الا الله الحلیم الكریم، لا اله الا الله العلى العظیم سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ و صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین.(7) آداب در سفرحضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام به ابوذر فرمود: ... جوانمردى در شش چیز است سه تاى آن در سفر و سه مورد دیگر در حضر است. آن سه كه در حضر است: خواندن قرآن، آباد كردن مسجد و مردم را برادر گرفتن در راه خدا، و اما آن سه كه در سفر است بخشیدن زاد و توشه به همراهان، اخلاق نیكو، خوش رفتارى با همراهان. (8) - ابراهیم بن عبد الحمید از امام كاظم(علیه السلام) نقل مىكند كه فرمود: سه كس را پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) لعنت كرد: كسى كه توشه راه خود را به تنهایى بخورد و كسى كه در بیابان به تنهایى سفر كند و كسى كه در خانه به تنهایى بخوابد.
فرمود: حق مسافرى كه مریض شود بر همراهانش این است كه سه روز به خاطر او توقف كنند (كه اگر خوب شد او را با خود ببرند وگرنه او را نزد خانوادهاش رها كنند و خود به سفر بروند). (9)از امام باقر - علیه السّلام- نقل است كه، لقمان در مقام اندرز به پسرش گفته است:«پسر جان! چون با عدهاى سفر كنى زیاد با آنها مشورت كن. بسیار در رویشان بخند. دعوتشان را بپذیر. اگر كمك خواستند كمك كن. و در نكوكارى و نماز و سخاوتمندى بر آنان سبقت گیر. مركب و مال و توشهى خود را در اختیارشان گذار. اگر حركت كردند حركت كن. اگر كار كردند كار كن. از بزرگتر اطاعت كن. اگر بتوانى تا از غذا صدقه ندهى، نخور. تا سوار مركبى تلاوت قرآن كن. و مادامى كه مشغول كارى هستى تسبیح گوى. و هنگامى كه كارى ندارى دعا بخوان». «پسر جان! زودرنج و بداخلاق و بىصبر نباش، كه با این صفات هیچ رفیقى برایت نمىماند. خود را به صبر و تأنى در كارها وادار.» (10)در پایان روایتی در فضیلت زیارت امام رضا علیه السلام تا زائرانش قدر لحظات زیارت را بیشتر بدانند:یاسر خادم از امام رضا(علیه السلام) نقل مىكند كه فرمود: بار سفر به سوى زیارت قبور، بسته نشود مگر براى زیارت قبور ما، آگاه باشید كه من از روى ستم با زهر كشته مىشوم و در دیار غربت دفن مىشوم، پس هر كس براى زیارت من بار سفر بندد، دعاى او مستجاب و گناه او آمرزیده مىشود. (11) پی نوشت ها:1. سوره عنکبوت/20 ، ترجمه آبت الله مکارم2. الآداب الدینیة للخزانة المعینیة ،شیخ طبرسى، متوفی 548 ق، ترجمه احمد عابدى، صص 327 و328 ، ناشر: زائر، چاپ قم 3. همان، ص 3274. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ترجمه غفارى ،ج3 ،ص 138 5 و 6. الآداب الدینیة للخزانة المعینیة با ترجمه عابدى، ص 329 7. آداب و سنن، ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار ،ص 1448. ارشاد القلوب، ترجمه رضایى، ج1 ،ص 1769. خصال، ترجمه جعفرى، ج1، ص 14510. نصایح، احمد جنتی، صص61 و 62، انتشارات الهادی11. خصال، ترجمه جعفرى، ج1، ص 217سیدروح الله علویگروه دین تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1848]