واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: ديدگاه اسلام درباه آداب سفر را مي توان به سه بخش پيش از سفر، هنگام سفر و پس از سفر تقسيم كرد. ** اهميت سفر امام علي(ع) در روايتي، سفر را يكي از راه هاي درآمد دانسته و مي فرمايد: هرگاه -روزگار- بر يكي از شماها دشوار شد، پس -از سرزمين خود- خارج شود و -بيهوده- خويش و خاندانش را -با غصه خوردن- غمگين نكند. امام صادق(ع)، هدف از سفر را توشه يافتن براي آخرت، درآمد اقتصادي و لذت و تفريح بر مي شمرد. تندرستي -و شادابي و تجديد قوا- نيز يكي از اهداف سفر در روايات مطرح شده است. ** پيش از سفر در روايتي، امام علي(ع) از افراد مي خواهد، به سفري نروند كه بيم آن مي رود به نماز يا دين شان لطمه بخورد. در حديثي ديگر، پيامبر اكرم(ص) از امام علي(ع) مي خواهد، هنگام سفر، براي حفظ جانش از سارقان و درندگان، چوبدستي از درخت بادام تلخ به همراه داشته باشد و آيه بيست و دوم از سوره قصص را بخواند. همچنين در دره ها -كه پناهگاه ماران و درندگان است- اطراق نكند. انتخاب همسفر در اسلام بسيار مهم شمرده شده و نخستين پيشواي مسلمانان، در سفارش به فرزندش، از او مي خواهد، ابتدا به جست وجوي دوست - همسفر- برآيد و سپس راه افتد. و نيز براي پيشگيري از اختلاف، با كسي همسفر نشود كه آن فرد، خود را برتر از او مي داند. حضرت علي(ع) به خاطر اهميتي كه براي نماز جمعه قايل بود، از افراد مي خواست جز در صورت ضرورت -و يا به خاطر خدا-، در روز جمعه سفر نكنند و در نماز جمعه حاضر شوند. همچنين در روايات آمده است، سفر در سه شب آخر ماه قمري مكروه است. امام علي(ع) به سفارش رسول گرامي اسلام(ص)، تنها سفر نمي كرد و در احاديث، حداقل سه و حداكثر هفت نفر براي همراهي در سفر ذكر شده است. اسلام مكتبي است كه از هر فرصتي براي رعايت و گسترش بهداشت بهره مي جويد و چه بسا در همين جهت است كه غسل پيش از سفر مستحب است. سپردن خانواده به خداوند، پيش از سفر، براي مسلمان امري طبيعي است و پيامبر اكرم(ص) در اين باره مي فرمايد: آدمي هيچ جانشيني در خانواده اش، بهتر از دور ركعت نماز، نمي گذارد كه هنگام سفر بخواند و سپس دست به نيايش بردارد و بگويد: اللهم اني استودعك نفسي و مالي و ذريتي و دنياي و آخرتي و امانتي و خاتمه عملي. سيدبن طاووس(ره) فرمود: در اين نماز، در ركعت اول (پس از حمد)، سوره توحيد و در ركعت دوم (پس از حمد)، سوره قدر را بخواند. همچنين دعاهاي بسياري، پيش از سفر، از امامان بزرگوار نقل شده است كه هر كدام پنجره اي به سوي خداشناسي بر ما مي گشايد. ** هنگام سفر امام علي(ع) شب پيمايي را خوش نمي داشت و هم خود آخر شب (سحر) سفرش را آغاز مي كرد و هم كساني را كه به سفر مي فرستاد، از آنها مي خواست، سحر سفر كنند همچنين در روايات سفر در روزهاي شنبه، پنجشنبه و شب جمعه نيز سفارش شده است. در برخي روايات، روزهايي را ذكر و تاكيد كرده كه در اين روزها سفر نكنيد و در احاديث ديگر يادآوري شده است: صدقه بدهيد و هر روزي كه مي خواهيد، سفر كنيد. امام علي(ع) گشاده دستي در سفر، كمتر مخالفت كردن با همسفران و بسيار به ياد خدا بودن را در فراز ونشيب هاي مسافرت، از نشانه هاي جوانمردي در سفر برشمرده است. همچنين ايشان مي فرمايد: وقتي گروهي با هم سفر مي كنند، همه سهمي پرداخت كنند، و پول ها جمع و هزينه ها از آن كسر شود -اين كار را باعث عدم اختلاف مي دانست-. ايشان چون در جايي فرود مي آمد، دست به نيايش برمي داشت و مي فرمود: خداوند! ما را در فرودگاهي خجسته فرودآر، و تو بهترين فرود آورنده اي. در احاديث، همراه بردن تسبيح، تربت حضرت امام حسين(ع)، انگشتر و دستار بستن -براي مردان-، قرآن خواندن در حالي كه سواره است، خواندن دو ركعت نماز هنگام پياده شدن و دعا كردن هنگام سوار شدن، تاكيد شده است. در حديثي معتبر از زبان لقمان به پسرش نقل شده كه از او خواست، در مسافرت همراه خويش شمشير، كمان -و ابزار دفاعي-، اسب، كفش، عمامه، طناب، مشك، آب، سوزن و داروهاي مورد نياز خود و دوستانش را بردارد. پيامبر(ص) نيز چون به سفر مي رفتند، شيشه روغن، سرمه دان، قيچي، آينه، مسواك، شانه، سوزن، طناب، تسمه هاي بغل و چيزي كه با آن كفش را پينه كنند، همراه خود مي بردند. آن چه شگفت انگيز است آن كه علم پزشكي امروز مي گويد: در سفر بايد بهتر از محل سكونت غذا خورد؛ زيرا بدن آسيب پذيرتر مي شود و از همين روست كه بسياري از مردم در مسافرت بيمار مي شوند؛ زيرا به غذاي خود در سفر توجه كافي نمي كنند. در روايات بر اين نكته تاكيد و در سفارش هاي پيامبر گرامي اسلام(ص) براي برداشتن غذاي مرغوب در سفر تصريح شده است. همچنين اين مساله در توصيه هاي امام صادق(ع) و امام سجاد(ع) آمده است. در حديثي، مصرف نان با شير و ماست -و در حقيقت لبنيات- در سفر تشويق شده است. گرچه رفتار انسان در هر حالي بايد شايسته باشد، اما در سفر به خاطر رنج هاي بسيار كه زمينه هاي عصبانيت افراد را مهيا مي سازد، اسلام آداب خاصي را توصيه كرده است. علامه مجلسي در حديثي معتبر از امام صادق(ع) نقل مي كند كه لقمان پسر خويش را اين گونه نصيحت مي كرد: پسرم! هنگامي كه با گروهي سفر مي كني، در كارهاي خود و كارهايشان با آنان بسيار مشورت و همفكري كن. بر آنها بسيار لبخند بزن. گشاده دست باش. چون تو را به ميهماني خويش دعوت مي كنند، بپذير. اگر از تو ياري مي جويند، كمكشان كن. و با چند چيز بر آنها برتر باش، به بسياري خاموشي، به بسياري نماز و گشاده دستي و جوانمردي در هر چه با خود داري، از چهارپا و ثروت و توشه. چون با تو مشورت كنند، ابتدا درباره آن موضوع خوب بيانديش و سپس پاسخشان بده، فرمان بزرگ تر را بپذير و اگر كاري از تو مي طلبند يا چيزي از تو مي پرسند، بگو چشم و نه مگو، كه نه گفتن، نشانه ناتواني و باعث سرزنش است.... در روايتي ديگر، امام صادق(ع) شوخي بسيار با -رعايت آداب شوخي با- همسفران، و پوشاندان رازها -و نقاط ضعفي كه از دوستانش در سفر ديده است- را پس از جدايي از آنان، از آداب سفر برشمرده است. ياري رساندن به ديگران، در همه موارد، در اسلام سفارش شده است. اما با عنايت به نياز بيشتر آدمي به كمك در سفر، در احاديث، بدان توجه ويژه اي شده است. پيامبر گرامي اسلام(ص) مي فرمايد: كسي كه مومن مسافري را ياري رساند، آفريدگار هفتاد و سه دشواري از سختي هاي اين جهان را از او برمي دارد -و برايش آسان مي گرداند- و او را از غم و اندوه امان مي دهد و هفتاد سختي آن جهان را از وي برطرف مي سازد؛ در زماني كه سختي هاي رستاخيز، نفس مردم را بند مي آورد. در روايات، از اطراق كردن شبانه در ميان جاده ها و رودخانه ها نهي شده است. ** پس از سفر در احاديث، از سفر به عنوان قطعه اي از رنج تعبير شده است كه به محض پايان يافتن، هر چه سريع تر بايد نزد خانه و خانواده بازگشت. در روايات، ضيافت دوستان پس از بازگشت از سفر مستحب شمرده و هديه آوردن از سفر نيز سفارش شده است. در روايتي آمده است: كسي كه از سفر بازمي گردد، سزاوار است پيش از انجام هر كاري، غسل كند، دو ركعت نماز بگذارد، به سجده رود و -به خاطر به سلامت بازگشتن و...- شكر خداوند را بر زبان آورد. برگرفته از مطالب پايگاه اطلاع رساني حوزه فراهنگ ** 1883 ** 1071
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 715]