واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: زندگینامهی قیصرها
«گایوس سویتونیوس ترانكویلوس» كتاب «زندگی قیصرها» را در زمان امپراتور «هادریانوس» نوشته است. آثار دیگری از این نویسنده رومی برجای مانده كه هر كدام گنجینهای از رویدادها و شخصیت امپراتوران روم را نشان میدهد. این كتاب با ترجمه احد علیقلیان شایسته تقدیر چهاردهمین دوره جایزه كتاب فصل شده است.خبرگزاری ایبنا، «گایوس سویتونیوس ترانكویلوس» نویسنده كتاب «زندگی قیصرها»، حدود سال 70 میلادی در شمال آفریقا یا ایتالیا، چشم به جهان گشود و احتمالاً پس از سال 130 میلادی درگذشت. سویتونیوس عهدهدار مناصبی در دربار امپراتوران روم بود؛ از این رو به كتابخانههای سلطنتی دسترسی داشت. در شرح زندگی او نوشتهاند كه مدتی مسوول كتابخانههای امپراتوری در روم و عهدهدار بایگانی شخص امپراتور و سرپرست مكاتبات او بوده است. این منصبها نه تنها جایگاه ادبی و دیوانی سویتونیوس را نشان میدهد، بلكه گواه آن است كه او برای فراهم آوردن موضوعات كتابش، به منابع و اسناد گرانبهایی دسترسی داشته است. به نظر میرسد كه سویتونیوس، آن گونه كه تحقیقات درباره كتاب او نشان میدهد، «زندگی قیصرها» را در زمان امپراتور «هادریانوس» (38 ـ 117 میلادی) نوشته است. افزون بر این كتاب، آثار دیگری از این نویسنده رومی برجای مانده است كه هر كدام گنجینهای از جزییات رویدادها و شخصیت امپراتوران روم را در اختیار خواننده قرار میدهد. كتاب «زندگی قیصرها» روایت زندگی 12 امپراتور روم، از تولد تا مرگ، است. اثر سویتونیوس با شرحی از زندگی «یولیوس» قیصر آغاز میشود و با سرگذشت امپراتور «دومیتیانوس» پایان میگیردكتاب «زندگی قیصرها» روایت زندگی 12 امپراتور روم، از تولد تا مرگ، است. اثر سویتونیوس با شرحی از زندگی «یولیوس» قیصر آغاز میشود و با سرگذشت امپراتور «دومیتیانوس» پایان میگیرد. سویتونیوس در شرح جزییات دقتی شگفتآور دارد و تقریبا چیزی را از قلم نمیاندازد. شیوه دادگستری یا ستمگری و عیاشی امپراتوران روم را برمیشمارد و از رویدادهای ریز و درشت زندگی خصوصی آنها آگاهیهایی خواندنی به دست میدهد. كتاب او وقایعنگاری، به معنای متداول آن نیست، بلكه زندگینامهای است كه در آن، ترتیب زمانی وقایع چندان جایی ندارد. سویتونیوس، زندگینامهها را با شرحی درباره خانواده و تولد امپراتوران روم آغاز میكند، سپس گزارشی از زندگی هر امپراتور تا زمان رسیدن او به قدرت به دست میدهد. در این میان از جزییاتی همانند چهره، رفتار، شیوه لباس پوشیدن، سلوك و مسایل مربوط به وظایف دیوانی و لشكری هر قیصر، نكاتی را برمیشمارد و آنگاه از دسیسههایی كه علیه آنها صورت میگرفت، مرگ و تشییع جنازه و واكنش مردم نسبت به آنان یاد میكند. چنین شیوه نگارشی، نشان میدهد كه هدف سویتونیوس نه داستانسرایی، بلكه به دست دادن چكیدهای از زندگی هر فرمانروا به خواننده است. سویتونیوس، زندگینامهها را با شرحی درباره خانواده و تولد امپراتوران روم آغاز میكند، سپس گزارشی از زندگی هر امپراتور تا زمان رسیدن او به قدرت به دست میدهد. در این میان از جزییاتی همانند چهره، رفتار، شیوه لباس پوشیدن، سلوك و مسایل مربوط به وظایف دیوانی و لشكری هر قیصر، نكاتی را برمیشمارداین نكته نیز درخور یادآوری است كه از رهگذر كتاب «زندگی قیصرها» میتوان به آیین كشورداری در امپراتوری روم پی بُرد. برای نمونه، سویتونیوس كارهای امپراتوران را در مورد شهر روم و دیگر قلمروهای آنها بررسی میكند و مخصوصا به رفتار آنها با سنا، شهسواران رومی و مردم مینگرد. آنچه هم كه در این زندگینامهها برای او ارزش و اولویت بیشتری دارد، شیوه دادگستری قیصرها یا گرایش آنها به ستمگری است. وی به مسایل اخلاقی و رفتاری هر امپراتور نیز با باریكبینی مینگرد و نمونههای متعددی از آزمندی و كامجوی امپراتوران میآورد. از این رو میتوان گفت كه طرحریزی زندگی نامهها در كتاب سویتونیوس بسیار روشمند و همراه با بازگویی جزییاتی است كه معمولا از دید مورخان دیگر پنهان مانده است. یكی از جزییاتی كه برای سویتونیوس ارزش بسیار دارد، مرگ و تشییع جنازه هر قیصر است. او به شیوهای روایت گونه به این موضوع میپردازد و بخشهایی گیرا و جذابی پدید میآورد. برای نمونه، درباره كشته شدن و تشییع جنازه قیصر «یولیوس» مینویسد: «دسیسهگران قصد داشتند جنازهاش را كشان كشان ببرند و در رودخانه بیندازند، اموالش را ضبط و قوانینش را ملغی كنند، اما از بیم ماركوس آنتونیوس كنسول، این نقشه را كنار نهادند. او هنگام بازگویی سرگذشت «نرون» ـ امپراتور نامدار روم ـ ابتدا از خاندان و پدر او یاد میكند، سپس به دوران كودكی او میپردازد، از انجام مراسم سوگواری برای پدرش، علاقه به بازیها، صحنه نمایش، شیوه پاسخگویی به دادخواهان و تدبیری كه برای جلوگیری از جعل اسناد اندیشیده بود، یاد میكندوقتی مراسم تشییع جنازه اعلام شد، خرمنی آتش در میدان مارس، نزدیك آرامگاه یولیا، بر پا شد و بالای صفحه گوری زرین نهادند. درون آن تختی از عاج بود با پوششی به رنگ طلایی و ارغوانی و بر بالای آن ستونی قرار داشت و لباسهایی از آن آویخته بود كه هنگام كشته شدن بر تن داشت»او هنگام بازگویی سرگذشت «نرون» ـ امپراتور نامدار روم ـ ابتدا از خاندان و پدر او یاد میكند، سپس به دوران كودكی او میپردازد، از انجام مراسم سوگواری برای پدرش، علاقه به بازیها، صحنه نمایش، شیوه پاسخگویی به دادخواهان و تدبیری كه برای جلوگیری از جعل اسناد اندیشیده بود، یاد میكند. از دلبستگی این امپراتور به فراگرفتن موسیقی و آواز خوانی، اسبسواری، نشانههای آزمندی، تجملپرستی و ستمگری و مالاندوزی او سخن میگوید و نیز درباره زیادهروی در ساختن بناها، كشتار مردم، بیرحمی و میل به شهرت طلبیاش نكتههای باریكبینانهای میآورد. سویتونیوس چنین شیوه نگارشی را درباره دیگر امپراتوران نیز به كار میبرد تا بدین گونه تصویری گویا و جامع از روش زمامداری آنها ترسیم كرده باشد. درباره بیرحمی «كلاودیوس» نیز این را مینویسد كه او از نبرد گلادیاتورها لذت میبُرد، اما اگر یكی از جنگجویان حتی به طور اتفاقی به زمین میافتاد، دستور میداد او را بكشندسویتونیوس در نشان دادن فرومایگی و رفتار آزمندانه بسیاری از قیصرهای روم، اهل پردهپوشی نیست. درباره قیصر «آوگوستوس» مینویسد كه آلوده به قمار بود، تا بدان اندازه كه مردم این لطیفه را درباره او ساخته بودند: «پس از دو بار شكست در دریا و از دست دادن كشتیهایش، به امید بردن، پیوسته قمار میكرد!»یا درباره «تیبریوس» قیصر مینویسد: «پای پول كه به میان میآمد لئیم و مالاندوز میشد.» از همه شگفتتر روایتی است كه درباره «كالیگولا» قیصر میآورد و مینویسد: «اشتیاقی فراوان به لمس كردن پول داشت و غالبا با پای برهنه بر كوهی از طلا كه در محوطهای بزرگ گرد آورده بود، راه میرفت و گاه روی آن غلت میزد.» «نرون» نیز از راه تهمت زدنهای ناروا و غارت، در اندیشه مالاندوزی میافتاد. در فرومایگی «تیبریوس» نیز همین بس كه از اینكه از او درخواستی شود، همواره در وحشت بود. درباره خونریزی و بیرحمی قیصرهای روم، اشارههای بسیاری در كتاب سویتونیوس میتوان یافت. یكی از جزییاتی كه برای سویتونیوس ارزش بسیار دارد، مرگ و تشییع جنازه هر قیصر است. او به شیوهای روایت گونه به این موضوع میپردازد و بخشهایی گیرا و جذابی پدید میآورداو مینویسد: «وقتی پدر و فرزند اسیری، از آوگوستوس قیصر تضرع كنان خواستند تا از خونشان درگذرد، فرمان داد قرعه بیندازند تا معلوم شود كه كدام یك جان به در خواهد بُرد و خود مرگ هر دو را نظاره كرد. چون وقتی پدر، كه گفته بود برای حفظ جان پسر حاضر است بمیرد، كشته شد، آوگوستوس پسر را نیز واداشت تا خودكشی كند»درباره بیرحمی «كلاودیوس» نیز این را مینویسد كه او از نبرد گلادیاتورها لذت میبُرد، اما اگر یكی از جنگجویان حتی به طور اتفاقی به زمین میافتاد، دستور میداد او را بكشند. «ویتلیوس» قیصر نیز از بوی خون سرمست میشد. از این گونه اشارهها و نكتهها در كتاب «زندگی قیصرها» فراوان است. همانند آنچه كه درباره بادهنوشی قیصرها میآورد یا آنچه كه درباره پنهانكاری، تجملپرستی، ترس، تلون مزاج، حرص و آز، دیوانگی، ساخت بناها، فعالیت و ذوق ادبی، گشادهدستی، میهماننوازی شماری از آنها، هنر رزم و بسیاری موضوعات دیگر یادآور میشود. همه اینها كتاب سویتونیوس را منبعی سرشار برای شناخت روزگاران امپراتوران روم میسازد، افزون بر اینكه بر جنبههای سرگرمكنندگی و جذابیت آن اضافه میكند. وقتی پدر و فرزند اسیری، از آوگوستوس قیصر تضرع كنان خواستند تا از خونشان درگذرد، فرمان داد قرعه بیندازند تا معلوم شود كه كدام یك جان به در خواهد بُرد و خود مرگ هر دو را نظاره كرد. چون وقتی پدر، كه گفته بود برای حفظ جان پسر حاضر است بمیرد، كشته شد، آوگوستوس پسر را نیز واداشت تا خودكشی كندكتاب «زندگی قیصرها» سویتونیوس را احد علیقلیان به فارسی ترجمه كرده است. این كتاب با پیشگفتاری از مترجم آغاز میشود. او در پیشگفتار خود از اهمیت و جایگاه كتاب سویتونیوس و شیوه ترجمه اثر او به فارسی یاد میكند. پس از توضیحی كوتاه درباره محتوای كتاب، مقدمهای از «كاترین ادواردز»، استاد زبان و ادبیات كلاسیك در كالج بیربك لندن آمده است. ادواردز در نوشتار خود از زندگی سویتونیوس، ساختار كتاب او، مقایسه آن با اثر «پلوتارك»، هدف سویتونیوس از نگارش «زندگی قیصرها»، درونمایه اثر او و سبك و شیوه زندگی نامهنویسی این مورخ رومی و شیوه استفاده او از منابع و نیز تاثیری كه بر نویسندگان پس از خود گذاشته است، مطالب ریزبینانه و جامعی در اختیار خواننده قرار میدهد. منابع و گاهشماری امپراتوران روم و نقشهها، خواننده را به متن كتاب میرساند. پس از متن، یادداشتهای كوتاه و راهگشایی آمده است كه برای فهم پارهای از اشارههای سویتونیوس است. نمایه تفصیلی نامهای خاص و نمایه موضوعی نیز پایانبخش ترجمه فارسی كتاب 580 صفحهای اثر یاد شده است. كتاب «زندگی قیصرها» سویتونیوس با ترجمه احد علیقلیان را نشرنی با شمارگان 2000 نسخه و به بهای 9800 تومان چاپ و منتشر كرده است. این كتاب شایسته تقدیر چهاردهمین دوره جایزه كتاب فصل در بخش تاریخ شده است.گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 972]